Hayat şeklinizi etkileyecek kadar titizseniz yapmanız gerekenler var. Nişantaşı Psikiyatri Merkezinden Yrd. Doç. Dr. Rıdvan Üney konu hakkında sorularımızı cevapladı.
Temizlik hastalığı (obsesif kompulsif) nedir?
Aşırı evham, endişe ve takıntıların görüldüğü ve bunların yarattığı sıkıntıları ortadan kaldırmak için kişinin çeşitli eylemler yaptığı hastalığa Obsesif Kompulsif Bozukluk denir. Takıntılar daha çok bulaşma ve temizlikle ilgili ise buna toplumda temizlik hastalığı deniyor. Bu kişiler kendilerini oldukça titiz ve temiz kişiler olarak tanımlıyor. Kişinin aklına kendisinin, elbisesinin ya da etrafındaki herhangi bir şeyin kirli, pis ya da mikroplu olduğuyla ilgili bir düşünce geliyor, bu düşünceyi saçma da bulsa tuhafta bulsa engelleyemiyor. Bu düşünceyi geçirmek için aşırı temizlik uğraşısı başlıyor. Böylece kirlilikle ilgili sıkıntısını hafifletmeye çalışıyor.
Toplumda görülme sıklığı nedir? Kaç kişide bir görülür?
Takıntı hastalığı toplumumuzda her 100 kişiden 2-3’ünde görülüyor. Ancak bunların yarısı temizlik takıntısını daha yoğun bir şekilde yaşıyorlar. Bu rahatsızlık kadınlarda erkeklere göre üç kat daha sık görülüyor. Genelde yirmili yaşlarda başlıyor.
Temizlik hastalığının belirtileri neler? Ne gibi takıntılar görülüyor?
Temizlik hastalığında kişi; kendisinin, elbiselerinin ya da ev ve evdeki her şeyin kirlendiğini, tozlandığını ya da mikrop bulaştığını düşünüyor. Bunun sonucunda; sürekli elleri yıkamaya başlıyorlar hatta bu yüzden kişinin elleri soyuluyor veya egzama oluyor. Banyoda bir saati aşkın yıkanıyorlar, tuvalette uzun süre kalabiliyorlar, aşırı sabun ve dezenfektan kullanmayı tercih ediyorlar, genellikle dışarıda giydiği elbiseleri ile eve giremiyorlar, marketten aldığı her şeyi tekrar tekrar yıkayabiliyorlar, her gün evi baştan sona temizliyorlar. Bu belirtilerden hepsi ya da bazılarına bu tip rahatsızlığı olanlarda sık rastlanıyor.
Bu hastalık, çevredekileri nasıl etkiler? Bu durum boşanma nedenleri arasında da yer alıyor mu?
Temizlik hastalığının başlangıcında kişi aşırı temiz olarak algılanırken daha sonra çevresindekileri yormaya ve üzmeye başlıyor. Birçoğu evi kirleneceği için misafir kabul etmiyor. Dışarıdan eşi veya çocuğu geldiğinde onların kapı önünde soyunmalarını ve eşyalarını çamaşır makinasına atarak hemen duşa girmelerini dahi isteyebiliyor. Ev kirlenecek diye evin odalarını kullandırmıyor. Temizlikle uğraşmaktan ailesine zaman ayıramaz duruma bile gelebiliyor. Giderek tahammülü azalıyor, çocuklarına aşırı kızabiliyor, hatta onlara şiddet uygulayabiliyor. Eşiyle veya birlikte yaşadığı kişilerle sürekli tartışıyor. Evet, bazen eşini aşırı temizliğe zorlaması ve aşırı tartışmaları evliliğinde sorunlara hatta boşanmalara neden olabiliyor. İnsanın hayatını bu kadar etkileyen bir hastalık mutlaka tedavi edilmeli.
Tedavisi nasıl sağlanıyor?
Yakınları sürekli temizliği kafaya fazla taktın, biraz boş ver dese de bunun faydası olmaz. Tedavi için mutlaka psikiyatriye başvurulması gerekiyor. Psikiyatrik tedavi biraz uzun ve zaman alıcı. Tedavide antidepresan ilaçlarla birlikte çeşitli psikoterapi yöntemleri kullanılıyor. Çevrede üzerine gitme tedavisi diye söylenen tedavi yöntemi ancak bir profesyonel kişi (psikiyatrist ya da psikolog) tarafından yapılmalı. Aksi takdirde bazen üzerine gittikçe temizlik hastalığı daha da artabiliyor.
