Herkes hayatında bir şeylerden korkmuştur. Bu normaldir, çünkü korku insan türünün hayatta kalmasını sağlayan bir savunma mekanizmasıdır. Bu korkular genellikle geçicidir ve çok yoğun değildir. Kişinin günlük hayatını etkilemez. Ancak sosyal fobisi olan kişilerde bu korkular kalıcı ve müdahaleci hale gelir. Bu durumu anlamanın ve önlemenin de yöntemleri vardır. Önemli olan sosyal fobiyi derinlemesine analiz etmektir. Peki aslında sosyal fobi nedir? Belirtileri nelerdir? Sosyal fobinin tedavi yöntemleri nelerdir? Sosyal fobi genellikle hangi dönemde başlar? Uzman Klinik Psikolog Ayşe Topak sosyal fobi hakkında detaylı bilgiler verdi.
Sosyal fobi nedir?
Sosyal fobi, yaygın anksiyete bozuklukları ailesinin bir parçasıdır. Sosyal fobi, kişinin izlendiğini, utandığını, aşağılandığını, reddedildiğini veya başkalarının yargılarından endişe duyabileceği belirli sosyal etkinlikler veya performans durumlarıyla ilişkili bir korkudur. Sosyal fobiye sahip kişiler panikleyebilir ve korkularının nesnesini hatırlatan durumlardan veya koşullardan kaçınmaya çalışabilir. Topluluk önünde veya bir toplantıda konuşma korkusu ve topluluk içinde yemek yeme korkusu sosyal kaygı örnekleridir.
Sosyal fobi belirtileri nelerdir?
Sosyal kaygısı olan kişiler, kendilerini korkutan bir şeyle karşılaştıklarında veya onunla yüzleşmek zorunda kaldıklarını düşündüklerinde endişeli hissederler. Bu kaygıya genellikle aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlası eşlik eder.
- Kalp çarpıntısı veya hızlı kalp atışı
- Vücut çapında olabilen titreme veya seğirme
- Aşırı terleme
- Kas ağrıları ve ağrıları
- Karın ağrıları;
- İshal veya karın rahatsızlığı;
- Kızarma;
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon.
Sosyal fobi hangi sorunlara neden olur?
Sosyal fobisi olan kişiler birçok durumdan, ortamdan kendilerini mahrum bırakabildikleri için, iş hayatlar ve sosyal hayatları olumsuz yönde etkilenir. İş hayatlarındaki pasif tutumlarından dolayı iş verimlilikleri düşebilir, kariyerlerindeki ilerlemelerde kesilmeler olabilir. Bunun yanı sıra ciddi boyutta sosyal işlev kaybı yaşarlar. (Keller 2003, Schneir ve ark 1992)
Sosyal fobinin oluşmasındaki nedenler nelerdir?
Beck’in İncelenme Kaygısı Modeli’ne göre;
- Diğer insanlardan gelen sosyal kabul ve onay ile ilgili tepkilere karşı aşırı duyarlılık,
- Başarısız edim korkusu,
- Buna bağlı otonomik aşırı uyarılma hali sosyal fobinin oluşmasındaki nedenler arasında gösterilir.
Sosyal fobiyi tetikleyen durumlar nelerdir?
Topluluk önünde yapılması gereken durumlar, kişinin kendi fikrini beyan etmesi gereken durumlar tetikleyici etmenler arasında gösterilebilir. Bu kişiler bu koşullardan ve durumlardan da kaçınma eğilimi gösterirler.
Sosyal fobi genellikle hangi yaş döneminde başlar?
Ortanca başlama yaşı 13 (Kessler ve ark. 2005)
- %50 ila %80’i belirtilerin çocukluk döneminde başladığını belirtir (Otto ve ark. 2001)
Sosyal fobi nasıl tedavi edilir?
Sosyal fobi tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Tedaviler, sosyal kaygısı olan kişilerin yaşamları ve günlük aktiviteleri üzerindeki kontrolünü yeniden kazanmalarını sağlar. Bir kişi tedaviye ne kadar erken başvurursa, iyileşme şansı o kadar iyi olur. Çoğu durumda sosyal fobi, psikoterapi, ilaç tedavisi veya bu tedavilerin bazılarının bir kombinasyonu ile etkili bir şekilde tedavi edilir.
Psikoterapi seansları
Anksiyete bozukluklarındaki uzmanlar genellikle bilişsel-davranışçı terapi önermektedir. Bu psikoterapi, kişinin sorunlu düşüncelerini, temel inançlarını ve davranışlarını değiştirmeyi ve bunların yerine gerçeğe uygun düşünce ve tepkileri koymayı amaçlar.
