Halk arasında göz virüsü olarak bilinen Adenovirüs, bahar aylarında en çok aranan hastalıklar arasında kendine yer buluyor. Adenovirüs, boğaz ağrısı, ateş, kusma, ishal, karın ağrısı gibi belirtilerle ilerliyor. Peki adenovirüs nasıl bulaşır? Adenovirüs nasıl teşhis edilir? Adenovirüs enfeksiyonundan korunmak için nasıl önlem almak gerekir? Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hacer Aktürk anlattı…
Adenovirüs enfeksiyonu nedir?
Adenovirüs enfeksiyonu, “adenovirüsler” adıyla anılan bir virüs ailesinin neden olduğu enfeksiyondur. İnsan adenovirüs ailesi 7 alt gruba (A-G) ayrılır ve 100’den fazla tipi vardır. Özellikle küçük çocuklarda ateşli hastalıkların önemli bir etkenidir. Adenovirüsler, vücudun farklı bölümlerini enfekte edebilir. Sıklıkla burun akıntısı/tıkanıklığı, boğaz ağrısı gibi yakınmalarla seyreden üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olmakla birlikte, daha nadiren akciğerleri etkileyerek zatürreye de neden olabilir. Bunun dışında, göz, mide ve bağırsak sistemi, karaciğer, idrar yolları ile kalp ve sinir sistemini de etkileyebilir ve vücudun bu kısımlarında da enfeksiyona yol açabilir.
Adenovirüsün kuluçka süresi ne kadardır?
Solunum yolu enfeksiyonları için genellikle 2-14 gün, mide ve bağırsak sistemi enfeksiyonları içinse, genellikle 3-10 gündür.
Adenovirüs nasıl bulaşır?
Temelde kişiden kişiye doğrudan yakın temas sonucu virüsü taşıyan solunum yolu damlacıklarıyla bulaşır. Adenovirüsler kapı kolu, masa, telefon gibi cansız yüzeylerde uzun süre yaşayabildiğinden, bu tip virüsle enfekte olmuş objelere temas yoluyla da bulaşabilir. Mide ve bağırsak enfeksiyonuna yol açan alt tipleri ise, dışkı ve dışkıyla kirlenmiş ellerin ve diğer objelerin ağza teması sonrası bulaşabilir.
Adenovirüs enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
Hastanın yaşına, bağışıklık sisteminin normal olup olmamasına ve enfeksiyon bölgesine göre değişen belirtiler görülebilir. En çok gözlenen belirtiler arasında; ateş, halsizlik, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, ses kısıklığı, öksürük, kulak ağrısı, konjuktivit (kırmızı göz), ishal, karın ağrısı, kusma ve döküntü vardır.
Adenovirüs ishali kaç gün sürer?
Özellikle küçük çocuklarda ishalle seyreden enfeksiyonların %10 kadarına adenovirüsler neden olmaktadır. Yıl boyu görülebilir, mevsimsel değildir. İshal uzun süreli olabilir ve 10 güne kadar uzayabilir.
Adenovirüs nasıl teşhis edilir?
Tanıda kullanılacak olan örnek, enfeksiyonun etkilediği sisteme göre seçilir. Genellikle solunum yolu örneği (burun delikleri ve/veya boğazdan alınan örnek) veya dışkı örneğinden antijen testi veya daha duyarlı olan PCR testi yapılır. PCR testinde adenovirüse ait DNA örneği aranır. Saptama olasılığı daha yüksektir, daha pahalı ve uzun süren bir testtir. Antijen testinde virüse ait parçaçıklar aranır. Saptama olasılığı daha düşüktür, daha ucuz ve kısa süreli bir testtir. Kanda bakılabilen PCR testleri ise sadece özellikli laboratuvarlarda çalışılabilir.
Adenovirüs enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?
Çoğunlukla kendi kendini sınırlayan bir enfeksiyon olduğu için, bağışıklığı normal olan kişilerde etkilediği sisteme yönelik destek tedaviler (sıvı alımı, ateş düşürücü, burun temizliği vb.) yeterli olmaktadır. Virüse yönelik tedavide kullanılabilecek Cidofovir isimli bir ilaç mevcuttur, ancak ciddi yan etkileri olabilir ve yalnızca bağışıklık yetmezliği olan hastalarda ve ağır enfeksiyonlarda kullanılmaktadır.
Adenovirüs aşısı var mı?
Bazı adenovirüs tiplerine karşı geliştirilmiş aşı mevcuttur, ancak şimdiye kadar yalnızca yurtdışındaki askeri personele uygulanmıştır. Çocuklarda ve yaygın halk kitlelerinde kullanımı yoktur.
Adenovirüs enfeksiyonları ciddi hastalıklara neden olur mu?
Bağışıklık yetmezliği olanlarda ve çok nadiren bağışıklığı normal olan kişilerde de ciddi hastalık nedeni olabilir.
Adenovirüs enfeksiyonundan korunmak için nasıl önlem almak gerekir?
Ev, okul ve kreşlerde adenovirüs yayılımını önlemek için uygun el temizliği ile çevresel obje ve yüzeylerin dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Alkol bazlı dezenfektanlara karşı dayanıklı olduğundan, çevresel yüzeylerde uzun süre canlı kalabilir ve klor gibi farklı maddelerle temizlik gerektirebilir. Yüzme havuzlarının uygun şekilde klorlanması havuz ilişkili yayılımı önlemek için gereklidir.
