Türkiye'de diyet denince birinci akla gelen, en itibarlı isimlerden biri Selahattin Dönmez. Bunun sebebi bilgilerini cömertçe paylaşmasının yanı sıra danışanlarıyla ulaştığı yüksek muvaffakiyet oranları… Peşinen söyleyim; bu başarıyı birinci elden deneyim etmiş eski bir danışanıyım. Tanışma öykümüz değişik. Selahattin Beyefendi benim karşı komşum. Diyet listelerine karşı inancımı yitirmişken, “Bu işi bir de komşuma danışayım” dedikten sonra, sağlıklı beslenme hayatımın bir kesimine dönüştü. Hamilelik ve emzirme devrinde aldığım 25 kilodan beni yalnızca 4,5 ay içinde daha da değerlisi hiç badire çekmeden kurtaran Selahattin Dönmez, o devirde bir yandan önemli bir çalışma içindeydi. Her vakit çok sistemli olan masasında, bu hummalı çalışma devrinde üst üste dizilmiş bilimsel makaleler olurdu. Bazen günlerce araştırmasından başını kaldırmadığını, konutundan bile çıkmadan günlerce araştırdığını, yazdığını biliyorum. Ortadan aylar geçti ve bu ağır çalışmanın meyvesi olan “Hayat Yedikçe Güzel” isimli kitabı raflarda yerini aldı.
Çok değerli diyetisyenlerimiz var fakat benim gözümde yeriniz çok farklı. Muvaffakiyet oranınız yani sonuca ulaşma oranınız çok yüksek bunu neye bağlıyorsunuz?
Karşı komşu olmamızın getirdiği sıcalık beni torpilli yapıyor olmasın. Latife bir yana, düzgün ki sizi tanıyorum. Birebir kanıları karşılıklı paylaşıyormuşuz. Tabi sizi disiplinli ve başarılı kilo verme sürecindeki güçlü yapınızdan ötürü da çok sevmiyor değilim. Muvaffakiyet, yaptığınız işin sonuca ulaşmasında izlediğiniz gerçekçi yoldan geçmektedir. Şayet izlediğiniz yol obezite sorunu yaşayan kişiyi anlamayan bir metodoloji ise isterseniz en yeterli beslenme listesini hazırlayın amaca ulaşmadan 1-2 hafta sonra insanların kilo sorununu çözme yolunda sizi terk ettiklerini görürsünüz. Fazla kilolu ya da obez kişiyi ruhsal olarak anlamalı, kaliteli bir beslenme özgeçmişi almalı, klinik olarak çok âlâ kıymetlendirmeli ve kesinlikle bireye has bir plan oluşturmalısınız. Bunu size gelen kilo sorunu yaşayan kişi hissetmeli. Öteki neden ise motivasyon verici bir ilham özelliğinizin bulunması koşul. Zayıflama üzere nitekim bireyin tek başına baş edemediği bu durumda uygun motivasyon tekniklerini vaktinde kullanmalısınız. Bu motivasyon bireye has olmalı. Motive edici mevzular; uygulanabilir beslenme programı, toplumsal yaşama uyan teklifler, empati ile meseleleri manaya ve verilen tekliflerin kilo randımanıyla sonuçlanması. Motivasyonun içi de boş olmamalı. Son olarak başarılı bir zayıflama sürecini yönetmede güzel bir bilgi birikimi, klinik deneyim ve iş disiplini geliyor diyebilirim. Zira bireyler sizin deneyim, güvenirlilik ve dürüst cevaplarınıza geliyor diye düşünüyorum.
Yeni kitabınız “Hayat Yedikçe Güzel” için çok çalıştığınızı ve tekliflerinizi bilimsel kaynaklara dayandırdığınızı biliyorum. Bize kitaptan biraz kelam eder misiniz?
Her gün şuurlu olarak vakit ayırdığımız yemek yeme hayatımızın en değerli aktivitesi. Ve yedikçe memnun oluyoruz. Yemedikçe değil. Şayet yedikçe keyifli oluyor, yaşamsal ihtiyaçlarımızı besinlerden sağlıyor ve metabolizmamızı çalıştırıyorsak yanlışsız yedikçe hayatın hoşluğunu de yaşamalıyız diye düşündüm. Ve lezzetinde, sağlıklı besini yeterli tanımlayarak, doğal yiyeceğe nasıl ulaşılır konusunu aydınlatarak, her şeyden daha değerlisi tabiatın bize sunduğu tüm nimetleri zevkle pişirerek nasıl besleneceğimizi açıklayan bilimsel temelleri kuvvetli bu kitabıma Hayat Yedikçe Hoş dedim.
Kısacası sağlıklı olmak, sağlıklı kalmak için ömür uzunluğu ne yemeliyiz konusunu okuyucular okudukları her satırda net bir formda aydınlığa kavuşturacaklar. Zira yediğimiz her şey,in bedenimizde bizi hasta etme ya da zinde tavra tesiri var. Şuan okuyan herkesten aldığım geri dönüşler eksiksiz. Yanlışsız hazırlamışım bunu biliyordum lakin okuyucu geri dönüşlerinden emin oldum.
Kitabım 3 temel kısımdan oluşuyor. Birinci kısım bireyin kendi vücudunda yiyeceğin ağızdan başlayarak bağırsaklara kadar olan seyahatinde ne olduğunu detaylandırdığım değerli bir kısım oldu. Zira yiyeceğin vücudumuzda ne halde metabolize edildiğini anlamadan hakikat besini nasıl seçeceğimizi de anlamamız imkansız. İştahın nasıl denetim edilebileceğini, sağlıklı ömürde ön planda tutmamız gereken davranışların neler olduğunu, yeterli hayatta besinlerin doğal olduğunu nasıl anlayacağımızı, nasıl bir beslenme sistemi ile ömrümüze devam edeceğimizi anlattım.
Her gün birçok besini yiyemeyeceğimiz için temel olarak her gün hangi besin kümelerine yer vermeliyiz. Haftalık olarak tüketmemiz gereken besinler neler? Ayrıyeten ender yiyeceğimiz yiyecekleri nasıl tüketmeliyiz konusunu okuyucularım öğrenecekler. Besinlerin besin kıymetini muhafaza, kaliteli hayatın sırları, doğal besine ulaşma üzere birçok bilgiye pratik tekliflerimi de okuyabilecekler. Buna ek olarak çay, kahve, GDO, kırmızı et, su, zeytinyağı hususlarını detaylandırdığım özel kısımlar de mevcut. Her kısım içinde detaylı ayrıntılı besin bilgilerine de bulunuyor.
İkinci kısımda daha çok sık duydukları sorulara net bilimsel yanıtlar alacaklar. Kolajen, kemik suyu, matcha çayı, ketojenik diyet, aralıklı oruç, elma sirkesi, çiya tohumu üzere hususlarda uzman görüşümü bilimsel araştırma sonuçlarına nazaran ayrıntılı bilgilere vakıf olacak kitabı her okuyan birey.
Üçüncü kısımda ise tiroit dahil kimi hastalıklar için yesyeni beslenme kılavuzları hazırladım. Ayrıyeten gebe anneleri de unutmadım ve en kıymetli beslenme uygulamasının nasıl olması gerektiğini açıkladım. Kitabımı okuyan herkes hayat uzunluğu yanlış yaptığı her beslenme aktivitesini gerçek bir davranışa değiştirecek kadar kâfi bilgiye sahip olabilecek diyebilirim.
Kitapta aslında çok değerli bir sır var, size gelmese de bireylerin hakikat beslenmesi için gereken bütün anahtarı veriyorsunuz. Güzel ve istikrarlı beslenmede sürekliliği sağlayabilmenin yolu nedir?
Bu çok değerli ve kritik bir husus. Hakikat beslenmenin temel unsurları bayana, erkeğe nazaran değişmiyor. Çocuğa ve gebe anneye nazaran de. Yanlışsız beslenmenin temel bir unsuru var. Metabolizmamız, üretken ve sağlıklı hayat sürdürmemiz için çeşitli besin kümelerinden oluşan bir beslenme sistemini temelde oturtmak. Süt ve süt eserleri, tam tahıllar, et ve et yerine geçenler, taze zerzevat ve meyvelerden gün içinde tüketmek. Bu temel üzerine ne kadar yemeliyiz konusu inşa edilmelidir. Çocuklar, adölesanlar, yetişkinler, cinsiyet, fizikî aktivite seviyesi, gebe, emzirme ve öteki fizyolojik periyotlarda gereksinimler farklı olduğu için bu seçilen yanlışsız besin çeşitliliğindeki yiyeceklerin ölçüsü değiştiği için porsiyon ölçüsü ayarlanması sağlanmalıdır. Ayrıyeten spesifik hastalıklara özel besin eliminasyonu ya da işlevsel doğal besin değişimi sağlanmalıdır.
O nedenle işin sırrı; süt ve süt eserlerinden orta seviye, kırmızı eti daha ender ancak kâfi ölçüde, daha çok sağlıklı beyaz etlerden oluşan, kâfi yumurta ile istikrarlı hayvansal protein sağlayan bir beslenmeye, tam tahıllar, kuru baklagiller, kuru yemişler, taze zerzevat ve meyveler, sağlıklı yağlarla harmanlanmış bir beslenme tertibi en ülkü yoludur.
Kitabınızda da anlattığınız ketojenik beslenme nedir, öneriyor musunuz?
Hayvansal protein yüklü olmayan, bitkisel proteinden varlıklı Düşük Kalorili Ketojenik Diyet kesinlikle bir Diyetisyen denetiminde uygulandığında obezite için uygulanabilecek tahlil yollarından en emniyetli olanıdır. Bilimsel sağlam yayınlarda ketojenik diyet kesinlikle Uzman Diyetisyen ve Uzman Hekim denetiminde hastanın profiline, kan bulgularına ve kronik hastalık problemine nazaran uygun protokoller çerçevesinde uygulamasının çok net ve tedavi edici rolünün olduğu kanıtlanan bir gerçek. Ben de kitabımda sayfa 219’da uygun karbonhidrat kısıtlamasının insülin direncini kırdığını, süratli kilo kaybını sağladığını kan yağlarını düzenlediğini ve her şeyden değerlisi bilhassa karın iç bölgesi yağ kaybını desteklediğini açıkladım. Tabi daha çok uygulama alanları bulunuyor kitabımı okuyanlar heyecanla bu Düşük Kalorili Ketojenik Diyetin ne kadar kıymetli alanlarda kullanılabileceğine de vakıf olacaklar.
Günlük beslenmemizde gördüğünüz en büyük 3 yanılgı nedir?
Ülkemizde yeme alışkanlığı ile ilgili Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması dahil birçok beslenme tahlili en büyük beslenme yanlışının; şeker içeren yiyecek ve içecek tüketimi, doymuş yağ içeren besin ve yağlı etlerin fazla tercih edilmesi ve zerzevat yememenin olduğuna işaret etmektedir. Ama araştırmalar kıymetli olsa da ben 24 yıllık deneyimlerime dayanarak bahse daha farklı yaklaşmaktayım. Bence birinci beslenme kusuru toplumdaki her bireyin fazla ölçüde her besinden, öğün nizamı olmadan, hedonik beslenme biçimi ile ölçüsüz yeme davranışı sergilemesi olduğunu söylemeliyim. Hedonik beslenme fizyolojik olarak bedenin gereksinimi ve doyma duygusu ön planda olmadan sevilen her yiyecekten ölçü denetimi olmadan yemesidir ki; bu obezitenin ve buna bağlı başka kronik hastalıklarının temel sebebidir. Öbür kusur ise şekerli paket endüstriyel yiyecekler, beyaz unla hazırlanan şekerli ve yağlı pastacılık eserleri, şerbetli tatlıların inanılmaz yüksek ölçüde sıkça yenmesidir. Üçüncüsü ise fastfood restoranlarına bağımlılık. Konut dışında alışveriş merkezlerinin yemek alanlarında sıkça tercih edilen yemekler kızartılmış etler ve patates, beyaz ekmek temelli hamburgerler, şarküteri eserleri ve kremalı büyük uzunluk kahve tüketimleri olarak değerlendirebilirim.
Türk ailelerinde kurulan sofralar, tatillerdeki açık büfeler üzere sağlıklı beslenme yolundan çıkartabilen durumlara karşı nasıl bir yol izlenmeli?
Dünyanın her yerinde toplumsal bedeller, kültürel miraslar ve yemek yemenin bir masa üzerinde kurulan sofralarla taçlandırılması sıkça yapılan bir aktivite. Tatiller ve kendimizi özgür hissettiğimiz memnunluk alanı olan yemek sofraları eş, dost, aile bireyleri ve iş arkadaşlarımızla kolaylıkla sosyalleşebileceğimiz en kolay bir arada olma yeri. Burada yapılacak en kıymetli şey uygun seçimler yapmak, besinlerin lezzetli ve sağlıklı olanlarından hazırlık planlamak ve sevgi bağlarını kuvvetlendirecek güçlü sofralar için çok yeme yerine tadında yemenin değerini hatırlamak. Bu işin panzehiri. Yoksa tatilde hür yiyeyim bunu sonra veririm demek maalesef kilonun ne verilmesinde aktif ne de korunmasında.
Göbek yağlanmasının önüne geçmenin bir yolu var mı?
Fizyolojik ve genetik olarak erkekler direkt bedenin bel etrafı ve üst bölgesinde; bayanlar ise basen yüklü olmakla birlikte karın iç bölgesinde yağlanmaya yatkındır. Sonuçta her iki cins için hayat uzunluğu yağ depolanması bel bölgesinde ortaktır. Bel bölgesi, etrafı yağlanma bugün en tehlikeli yağlanma olarak irdelenmektedir. Bu bölgede yağ deposunun artması kronik hastalıklardan kalp ve diyabet için güçlü risk etmeni olarak kıymetlendirilmektedir. Bunu önlemenin tek yolu birinci olarak nizamlı antrenman yapmaktır. Yürüyüş, hafif tempo koşu, fitness, bel yüklü fizikî aktiviteler kesinlikle çocukluk periyodunda başlayıp hayat uzunluğu sürdürülmelidir. Bugün beslenmede fazla yağ tüketimi, doymuş ve trans yağlar, şeker içeren besinler ve beyaz un tüketiminin bel bölgesi yağlanmadan sorumlu olduğunu gösteren hayli fazla bilimsel yayın mevcuttur. Uygun ölçüde buğday, zeytinyağı, ceviz, badem, fındık, balık, avokado ve yer fıstığı ezmesinin bel etrafındaki yağlanmayı azalttığı bildirilen besinler olarak literatürde karşımıza çıkmaktadır.
Kısa müddette ani kilo verdiren diyetlerden sonra kilo almamak mümkün mü? Ülkü zaman/kilo nedir?
Klasik bilgiler süratli verilen kiloların süratli geri aldığını irdelemekteydi. Lakin bu çalışmalar sıhhatsiz uygulanan zayıflama diyetlerini kritik etmekteydi. Açlık diyetleri, çok düşük kalorili tek besine daylı diyetler, makul besinleri yasaklayan uygulaması sonlu olan zayıflama programlarının sonuçlarıydı. Ama günümüzde sağlıklı düşük kalorili, istikrarlı öğün sistemi ve kâfi vitamin – mineral takviyesi olan zayıflama diyetleri ile zayıflamanın inançlı ve en sağlıklı yol olduğu net bir halde biliniyor. Bu diyetler bireyin metabolizma tertibi ve suratı, beden yağ dokusu fazlalığı, diyete ahenk ve fizikî aktivite seviyesine nazaran standart bir zayıflama aralığının verilemeyeceğine işaret etmektedir. Beslenme alışkanlığını gerçek kazandıran düşük kalorili diyetlerle bir birey bir ayda 6 kg’da verebilir 3 kg’da. Lakin genel teklif ayda 4-5 kg olması gerektiği obezite teşhis ve tedavi kılavuzlarında yer almakla birlikte aslında bu diyeti uygulayan bireye nazaran çok farklılık göstermektedir. Çok uzun müddette zayıflamış lakin beslenme alışkanlıkları değişememiş bir bireyin çok kısa müddette kilo aldığı hadiselerin sıklığı arttıkça burada odaklanması gereken noktanın verilen zayıflama diyetinin yağ dokusundan kaybının bilhassa visseral yağ deposundan olmasının uzun mühlet muhafazada daha kıymetli olduğunu gözlemliyoruz. Ben motivasyon, kişiselleştirilmiş hakikat zayıflama için hazırlanmış beslenme ve güzel beslenme alışkanlıkları kazandırılan diyetlerde kilo randıman suratından çok kalitesinin daha bedelli olduğunu düşünüyorum.
Selahattin Dönmez'in 1 haftada 3 kilo verdiren KIŞ DİYETİ listesi ve tanımları için buraya tıklayın.
