Pankreatit, çeşitli nedenlerle pankreasın iltihaplanmasıdır. Pankreatit, akut ve kronik olarak iki türlü olabilir. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Başaranoğlu, pankreas iltihabına dair merak edilenleri detaylıca anlattı.
Pankreas İltihabı (Pankreatit) nedir?
Pankreasta iltihabi süreçlere bağlı pankreasın şişmesi ile giden bir olaydır. Pankreas iltihaplanması genelde geçici bir akut olaydır, fakat kronik, uzun süreçlide olabilir.
Pankreatit belirtileri neler?
En sık hasta şikayeti karın ağrısıdır. Bu ağrı bele ve sırta doğru kuşak tarzında yayılır.
Akut Pankreatit belirtileri:
Akut, geçici bir durumdur. Pankreasta küçük ve kısa süreli bir hasar olmuştur. Pek çok hasta destek tedavisiyle (istirahat, bol sıvı tüketmek ve ağrı kesiciler) birkaç gün içinde iyileşir. Çok az vakada ise yaşam tehdit edici gelişmeler görülebilir.
Kronik Pankreatit belirtileri:
Uzun dönemli ve ilerleyici bir durumdur, zamanla kötüleşir. Pankreas hasarı ve zedelenmesi hiç durmaz. Bu süre uzun yıllar alabilir, nihayetinde pankreas sertleşir (fibrozis) ve endokrin (hormon) ve ekzokrin (enzim salgılaması) yetenekleri bozulur, kaybedecektir.
Pankreatit neden olur?
Safra kesesi taşlarının safra yollarına düşmesi sonrasında gelişen pankreatitler ülkemizde en sık sebeplerden biriyken, batılı ülkelerde ağır alkol kullanımı önemli bir sebeptir. Alkol ve safra yolu taşları tüm nedenlerin %80’ini oluşturur.
Kimler pankreatite yakalanır?
Safra kesesi taşı olanlar ve ağır alkol tüketenler pankreatit olma olasılıkları yüksektir.
Pankreatit nasıl teşhis edilir?
Tipik karın ağrısı, bele doğru kuşak tarzında yayılan varsa şüphe doğurur ve kan testleriyle, görüntülemelerle teşhis konur. Pankreatit için bakılan kan testleri ise pankreas enzimleridir. Şayet, kanda amilaz -lipaz en az 3 kat artmışsa pankreatit düşünülür. Teşhisten emin olmak için önce tüm batın ultrason, sonrasında CT tarama ve / veya Pankreatik (karın) MRI yapılır: Pankreasta sıvı ve iltihabi birikime bağlı şişme ve diğer bulgular görülür.
Pankreatit nasıl tedavi edilir?
Altta yatan sebep, akut veya kronik olması ve şiddeti tedaviyi belirleyicidir. Akur pankreatitlerin çoğu ufak destek tedavilerle kendiliğinden iyileşir. Ancak, bir grup hasta daha yoğun tedavi gerektirebilir.
Tekrarlayan bir durum mudur?
Çoğu akut vaka 5-10 gün içinde kendini toparlar. Ağır vakalarda ise uzun süre hastanede yatış gerekebilir, haftalarca. Alkol nedenli olanlarda içmeye devam edilirse tekrarlayacaktır. Ayrıca safra kesesi taşına bağlı olanlarda da kese ilk ataktan sonraki 3 ay içinde alınmazsa yine pankreatit tekrarlayabilir.
Pankreatit önlenebilir mi?
Pankreatitlerin hepsi engellenebilir diyemeyiz. Ancak, alkol kullananlar şayet tüketimi azaltabilirlerse pankreatit riskinide en aza indirgerler. Ayrıca sağlıklı beslenmek ve sigara içmemekte önemlidir.
