Baş ağrısı gibi belirtiler veren fakat nörolojik bir hastalık olan migren, migren ataklarıyla tespit edilebilir. Peki migren nedir? Migren hastalığının tedavisi var mı? Migreni neler tetikler? Belirtileri nelerdir? Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi Nöroloji / Dr. Öğr. Üyesi Berkan Kaplan, migren hakkında tüm bilgileri verdi.
Migren nedir?
Migren, ataklar halinde olan, iki taraflı olabilmekle birlikte sıklıkla başın tek tarafında belirgin, zonklayıcı karakterde, kişinin iş yapmasını engelleyen ve fiziksel aktivite ile artan, 4 ile 72 saat süren, orta veya ağır şiddetteki baş ağrısıdır. Sıklıkla 20’li ve 30’lu yaşlarda ortaya çıkmakla birlikte çok daha az sıklıkta çocukluk çağında veya 80’li yaşlarda da yeni tanı alan hastalar bulunmaktadır. Hastaya migren teşhisinin konabilmesi için en az 5 kere benzer atak geçirmiş olması gerekmektedir.
Migren geçici bir hastalık mıdır?
Migren sıklığının ilerleyen yaşla ve özellikle kadınlarda menapoz sonrasında azalması beklenmekle beraber, migren hastasının ömür boyu migren atağı geçirme olasılığı vardır.
Migreni neler tetikler?
- Düzensiz beslenme veya açlık
- Uykusuzluk veya düzensiz uyku (normalden fazla uyku da olabilir), yorgunluk
- Stres
- Yüksek ses, parlak ışık, keskin kokular
- Kadınlarda adet dönemi gibi hormonal değişimler
- Hava değişiklikleri, rüzgarlı havalar veya mevsim geçişleri,
- Aşırı çay, kahve, sigara alkol tüketimi
- Fermente yiyecek veya içecekler
- Bazı ilaçlar (özellikler bazı kalp hastalıklarında kullanılan nitrit veya nitrat içeren ve halk arasında dil altı olarak bilinen ilaçlar)
- Aşırı yağlı ve tatlı gibi ağır yiyecekler veya çikolata
- Soğan, sarımsak
- Salam, sosis gibi işlem görmüş yiyecekler,
- Portakal, limon gibi narenciye çeşitleri gibi nedenlerle ataklar tetiklenir. Tabii ki tüm migren hastalarında aynı tetikleyiciler atakları tetiklememekte ve bunlar kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir.
Migren atağı (Migrende ağrı dönemi) nedir?
Tedavisiz bir atak yetişkinlerde 4-72 saat arasında sürebilmektedir. Ağrı büyük oranda tek taraflı olmakla beraber atak sırasında veya farklı ataklarda yer değiştirebilir. Ağrı yüze veya enseye yayılım gösterebilmektedir. Ağrı başlangıcından sonra giderek şiddetlenir ve yaklaşık 1-1,5 saat için maksimum seviyeye ulaşır. Ağrının şiddetli sıklıkla orta veya ağır şiddettedir. Atak sırasında ışığa veya sese duyarlılık, bulantı ve kusma gibi semptomlarla beraber bazen ağrı sonrasında da devam eden ciltte dokunmaya hassasiyet izlenebilmektedir. Fiziksel aktivite hastaların %90ında ağrıyı şiddetlendirmektedir.
Migrenin tedavisi var mı?
Migrende kür sağlayan bir tedavi bulunmamaktadır ancak semptomları ve sıklığı azaltmak için farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Migren tedavisinde ilaç tedavisinden önce davranışsal önerilerde bulunulmaktadır.
Bu öneriler:
- Öncelikle hastalık ile ilgili doğru bilgi verilmesi,
- Düzenli uyku, düzenli beslenme gibi yaşam tarzı değişikler
- Burada saydığımız ve adı geçmeyen ve kişinin migren ataklarını tetikleyen şeylerden kişinin kendisini koruması ve uzak tutması şeklindedir.
- Davranışsal değişikliklere rağmen kişilerde migren atakları olmaya devam edebilmektedir. Bu durumda atak tedavisi ve/veya koruyucu tedaviler (proflaksi) önerilebilmektedir.
Migren atak tedavisinde amaç, ağrıyı hızlı ve etkili bir şekilde azaltmak ve ağrının tekrarlamasını da engellemek ve ağrıya eşlik eden bulguları azaltarak kişinin hayat kalitesini ve migren ağrısına bağlı engellilik durumunun önüne geçmektir. Bu amaçla basit ağrı kesicilerden başlanarak, migren spesifik ilaçlara doğru kademeli olarak ilaç seçimi yapılmaktadır. Bu tedavi seçiminde hastanın ilaçlara verdiği cevaplar ve gösterdiği yan etkiler göz önünde bulundurulmaktadır. Atak tedavisindeki önemli bir nokta da bu ilaçların atağın başlangıcında alındığında başarı şansının daha yüksek olduğudur. Bu nedenle olabildiğince erken evrede, hastada etkinliğinin bilindiği tedavinin uygulanması gereklidir.
Eğer atak sayısı ayda 2’den fazla ise veya 4 günden uzun ağrılı gün varsa, seyrek oluyor ama uzun sürüyor ve gündelik aktivitelerde belirgin kısıtlılığa yol açıyorsa veya atak için verilen tedavilere karşı ciddi yan etki ortaya çıkmışsa koruyucu tedaviler söz konusu olabilmektedir. Burada bahsettiğimiz gibi koruyucu tedavilerdeki asıl amaç ağrı sıklığı ve şiddetini azaltmak, atak tedavisi ihtiyacını minimuma indirmek ve özürlülük ortaya çıkaran durumların önüne geçmesini sağlamaktır. Koruyucu tedavi için verilen ilaçlar, düzenli olarak ve etkin dozda kullanılmalı ve yan etki oluşturmadan etkin doza çıkılmaktadır. Burada hastanın minimum 6 ay süre ile rahat bir dönem geçirilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla çeşitli oral tedavilerin yanı sıra, sinir blokajleri, Botox veya migren aşısı olarak bilinen enjeksiyonlar kullanılabilmektedir.
Migren neden olur?
Migrenin kesin nedeni bilinmemekle birlikte beyindeki kimyasalların, sinir hücrelerinin ve beyin damarlarında geçici değişikliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca migren hastalarının büyük çoğunluğunun akrabalarında da migren hastalığı öyküsü olması genetik yatkınlığı düşündürmektedir.
