Hayat akışını etkileyen mide bulantısı bir sağlık problemidir.. ‘Kusacakmış gibi olma’ durumunu tarif eden nahoş his olarak tanımlanabilecek olan bulantı bazen tek başına, bazen de kusma, hazımsızlık ve diğer mide-bağırsak sistemi şikayetleri ile birlikte görülebilir. Pek çok sebepten mide bulantısı gerçekleşirken Acıbadem Fulya Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ozan Kocakaya mide bulantısı hakkında detaylı bilgiler aktardı.
MİDE BULANTISI NEDİR?
3 farklı şekilde görülebilen mide bulantısı; kusma, bulantı veya öğürme şekillerinde yaşanabilir. Bulantı, kusmadan genellikle daha can sıkıcıdır ve hayat kalitesini daha kötü etkiler. Öğürme, kusmadan farklıdır çünkü mide içeriği dışarı atılmaz. Kimi hastalar mide içeriğinin yutağa kadar yükselebildiği reflü hastalığı ile kusmayı karıştırır. Mide- bağırsak sisteminin normal bir şekilde çalışması merkezi sinir sistemi ve bağırsaklar arasında sürekli bir ilişki vardır.
Bağırsakların hareketleri üç seviyede kontrol edilir:
- Enterik beyin nöronları
- Bağırsakları hızlandıran ve yavaşlatan sinirler
- Bağırsak duvarlarındaki kaslar
Ortalama dakikada üç kere mideye elektriksel uyarı gönderilirken, araç tutmasında görüldüğü gibi bu uyarı sayısının artması mide hareketini artırarak bulantıya neden olabilir. Mideyi yavaşlatmak bulantıyı çözmek için yeterli olur.
Kusma, yutulan zehirli maddelerden kurtulmamıza yarayan bir reflekstir. Maddenin kendisi, sinirsel uyarılar veya her ikisi ile de tetiklenebilir. Beyinde zararlı maddelerin kanda bulunup bulunmadığını sürekli izleyen bir merkez bulunur ve bu merkez uyarıldığında bulantı başlar.
Bulantı – kusma yakınmasıyla bize başvuran her hastada üç noktaya dikkat ederiz;
- Şikayetlerin başlangıç zamanı: Günler, saatler süren ACİL bir hadise mi (bağırsak tıkanıklığı, bağırsak damarlarında tıkanma, pankreas iltihabı, karaciğer iltihabı, kalp krizi), yoksa zaman içinde ilerleyen şiddeti artan kronik bir şikâyet mi?
- Bulantı – kusma nedeniyle hastada su eksikliği, potasyum kaybı, vücuttaki asit baz dengesinde bir bozukluğu var mı?
- Altta yatan sebebi ortadan kaldırabiliyor muyum (örneğin cerrahi tedavi gerekir mi) yoksa sadece hastanın şikayetini geçirmeye mi odaklanmalıyım?
SABAHLARI MİDE BULANTISI NEDEN OLUR?
Sabah mide bulantısı özellikle mideye gönderilen hareket uyarısının dakikada üçün üstüne çıkması nedeniyle olur. Bunu yapan sebep hormonal ise (gebelik, regl öncesi gibi) mideyi gelen uyarılara duyarsızlaştırıp yavaşlatan ilaçlar kullanmak gerekir
BULANTIYA SEBEP OLAN HASTALIKLAR
- İlaç kullanımı: Uyuşturucu ve esrar kullanımı, kemoterapi ilaçları, antidepresanlar, vitaminler, doğum kontrol hapları, ağrı kesiciler, bazı antibiyotikler
- Karın, sırt, omuz ağrısının da eşlik ettiği durumlar: Safra kesesi, karaciğer, pankreas hastalıkları işaret edebilir.
- Karında şişlik, hassasiyetin eşlik ettiği durumlar: Bağırsak tıkanıklığı
- Saatler önce yenmiş yiyeceğin kusulması: Mide hareket bozuklukları, mide çıkış darlığı, gastrit.
- Kanlı – kahve telvesi gibi içeriği olan kusma: Mide kanaması
- Göğüste yanma: Reflü hastalığı
- Erken sabah bulantısı: Genellikle gebelik ile ilişkilidir.
- Dışkı benzeri görünüme ve kokuya sahip kusma: Bağırsak tıkanıklığı veya bağırsak kanseri
- Baş dönmesi – dengesizlik varlığı: Vertigo, iç kulak hastalıkları
- Dişlerde aşınma, tükürük bezlerinde şişme, el sırtında nasırlar: Blumia – yeme bozuklukları
- Baş ağrısı: Migren ile ilişkili bulantı
- Yakın zamanda benzer belirtileri gösteren biriyle temas: Besin zehirlenmeleri ve enfeksiyon hastalıkları
- Yakın zamanda geçirilmiş ameliyat: anestezi ve cerrahiye bağlı komplikasyonlar
- Geride kalan altı ay ile bir yıl süre içinde bir haftadan kısa süren benzer bir dönem: Döngüsel kusma sendromu
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI?
- Yakınmalar 1-2 günden uzun sürüyorsa,
- Karın ağrısı eşlik ediyorsa,
- Kahve telvesine benzer bir madde veya kanlı kusma varsa,
- Dışkıda kan görürseniz veya simsiyah – katran gibi dışkılarsanız,
- 38.5 dereceyi geçen ateş varsa,
- Baş ağrısı veya boynu hareket ettirememe gibi yakınmanız varsa,
- Yorgunsanız, ayağa kalkamayacak gibi hissediyorsanız,
- Susuzluk belirtileriniz varsa (aşırı yorgunluk, ağız-dil kuruluğu, kas krampları, fenalık, bilinç bulanıklığı, idrar renginde koyulaşma, 5 saatten uzun süre idrara çıkmama.
Hastanede damar yolu açılarak sıvı verecek, enerji açığınızı ortadan kaldırılacaktır. Kan testleri ve radyolojik testlere gerek duyulabilir, gerekli görülürse endoskopi önerilebilir.
MİDE BULANTISI NASIL GEÇER?
- Mümkünse çok su için. Birden içmek mümkün olmadığında küçük yudumlar ile ama sık sık su içmek çoğu zaman sorunu çözer.
- Bol su içeren yiyecekler tüketin: Örneğin; çorbalar. Bu iyi giderse karbohidrattan zengin yiyecekleri deneyin: Ekmek, kraker mideyi sakinleştirir.
- Kimi insanlar taze veya toz zencefilden ve maydanozdan çok yarar görür.
- Mide boşalmasını geciktiren yağlı yiyeceklerden kaçının.
- Güçlü kokulardan uzak durun
- İlaçlarınızı aksatmayın.
