Koah hastalığı nedir, tedavisi nasıldır? Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanı Dr. Fadime Tülücü; Dünya KOAH Günü nedeniyle yaptığı açıklamalarda toplumda hastalığa karşı bilincin oluşması için Koah hakkında detaylı bilgiler verdi.
• Kronik Obstüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), akciğerde hava akımı kısıtlanması ile karakterize olarak ilerleyici ve tam olarak geri dönüşümlü olmayan, buna karşılık önlenebilir ve tedavi edilebilir bir akciğer hastalığıdır. Zararlı gaz ve partiküllerin solunması ile oluşan, mikrobik olmayan bir iltihaplanmaya bağlı gelişen KOAH, sadece akciğerle sınırlı kalmayıp diğer organları da ilgilendirir.
• Dünyada KOAH %5 ile %20 sıklığında görülmektedir. Hayati risk taşıyan hastalıklar sıralamasında hızla 3. sıraya yükselmektedir ve sakatlığa yol açan hastalıklar arasında 13. sıradadır. Yapılan çalışmalarda, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, şeker hastalığı, yüksek tansiyon şikayetleriyle dahiliye ve kardiyoloji servislerinde yatan hastaların yaklaşık %35’ine KOAH’ın da eşlik ettiği ve bunun sonucunda hastalıkların daha ağır seyretmesine sebep olduğu belirlenmiştir. Buna rağmen, yapılan araştırmalar dünyada KOAH’lı hastaların yalnızca %25-50’sinin tanı aldığını göstermiştir.
• KOAH hastalarının %90’ında tütün ürünleri (sigara, pipo, puro, nargile vs.) kullanımı veya dumana maruz kalma görülür. Bunun dışında; ısınma, yemek pişirme gibi sebeplerle kapalı ortamda odun, kömür gibi organik yakıtların kullanılması, dumanının solunması veya bazı meslek gruplarında (maden, metal, odun, kağıt, tahıl, çimento, tekstil işçiliği vb.) toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalmak da hastalık için risk oluşturmaktadır.
• Yaşanılan şehrin hava kalitesi KOAH hastalığına neden olabileceği gibi, daha çok hastalığın seyri ve atakların sıklığında etkin rol oynamaktadır. Hastaların %1’inden az bir kısmında, özellikle genç yaş gruplarında; akciğer hasarına yol açan genetik bir hastalık rol oynar. Astım da, KOAH riskini 12,5 kat artırır.
• Vücudun savaşçı hücreleri, sigara dumanındaki toksik maddeleri atabilmek için hava yollarına birikir. Bu mücadele için salınan maddeler, hava yolları ve akciğerdeki hava keseciklerinin yapısını bozar, balgam miktarı artar, hava yolları daralır, hava akım hızı azalır, akciğerde kirli hava birikir ve kana oksijen geçişi bozulur.
• Kişi 40 yaş üstündeyse, sigara içiyorsa, uzun süren, tekrarlayan öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri varsa, yaşıtlarından daha erken veya eskisinden daha çabuk yoruluyorsa KOAH olabilir. Genellikle hastalar, nefes darlığı günlük aktivitelerini etkileyecek duruma geldiğinde doktora başvurur. Doktora başvuruda gecikmenin en önemli sebebi; hastaların şikayetlerini, sigara içimine ve yaş ilerlemesine bağlanmasıdır. Oysa ki, hastalık erken dönemde teşhis edilebilirse durdurulabilir, daha iyi yaşam koşulları sağlanabilir ve hayati kayıplar azaltılabilir. Ancak bilinmelidir ki, hastalık hangi evrede olursa olsun hastanın solunumunu iyileştirmek için izlenebilecek bir yöntem mutlaka vardır.
• Hastalığın tanısı solunum fonksiyon testleri ile konulur. Özel bir laboratuarda bilgisayara bağlı bir cihazla hastanın nefes ölçüm testleri yapılır. Bu yöntem ile tanı konulmasının yanı sıra hastalığın seyri, ataklar, verilen tedaviye cevap da değerlendirilir.
• Sigara kullanımının bırakılması tedavinin en önemli basamağı olup hastalığın ilerlemesini önleyecektir. Ağız içine püskürtülen nefes açıcı ilaçlar; hastaların şikayetlerini azaltmak, solunum konforunu iyileştirmek, egzersiz kapasitesini artırmak için kullanılır. Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir.
• Zatürre ve grip aşılarının yapılması, dengeli beslenme, hastanın standart kilosuna kavuşturulması da tedavinin birer basamağıdır. Doğru nefes almayı, balgam çıkarmayı, solunum kaslarını en az eforla en iyi şekilde kullanmayı ve güçlendirmeyi öğreten pulmoner rehabilitasyon programları uygulanır. Hastaya atak için risk faktörleri öğretilip, nasıl korunması gerektiği anlatılır. Akciğerlerin daha iyi çalışması için egzersiz zorunludur; fakat hastalar genellikle, nefes darlığı nedeniyle egzersiz yapamayacağını düşünür veya nefes darlığının artacağından korkarlar. Bu düşünce doğru değildir; aksine, hareketsiz kalınması, kasların zayıf düşmesine ve nefes darlığının artmasına neden olur. Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırır, hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. Bu nedenle herkesin yapabileceği en kolay ve etkili egzersiz yürüyüştür. Sağlıklı bir yaşam için, KOAH’dan korunmak veya hastalığınızın ilerlememesi için yürüyün, her gün bir adım fazla yürüyün!
