Bugünün dünyasında aşk, online flörtler, tek gecelik maceralar, toplumsal medyanın apayrı bir taraf verdiği kadın-erkek ilgileri, aşk aplikasyonları, evliliğin nasıl içerik değiştirdiği, açık alakalar ve poliamori üzerine düşünüp fikir yürütürken, kısaca genel manada aşkı konuşurken aklınıza neler geliyor? Nerelerden feyz alıyorsunuz? Okuduğunuz kitaplar, şahsi tecrübeleriniz, yakın arkadaşlarınızla yaptığınız sohbetler ve onların sizlerle paylaştıkları dışında bu bahiste fikirlerinize istikamet veren ne? Yoksa siz Netflix fırtınasına kapılmadınız mı?
Tüm dünyayı ve Türkiye’yi de tesiri altına alan, üye sayısını her geçen gün artıran Netflix’i yalnızca televizyon izleme alışkanlığını değiştiren bir online dizi ve sinema platformuna indirgemek çok sığ bir anlayış olur. Netflix, toplumsal hayatımızın yanı sıra insanları odalarına, koltuğa ya da yatağa kilitlediği envai çeşit romans dizisiyle aşka ve cinselliğe bakış açımızı olduğu kadar onları yaşama halimizi de katiyetle etkiliyor.
AŞK ACISINA EN YETERLİ İLAÇ
Netflix hayatımızda bir bağımlılığa dönüşürken, paket halinde yayımlanan dizilerin aslında merak hissini köreltip süratli yaşayan ve beklemeye tahammülü olmayan gençleri tam 12’den vurması; bu online platformun en birincil sonuçlarından. Bağları, arkadaşlıkları ve iş hayatını tıpkı arka arda gelen diziler üzere süratlice tüketen bir gençlikten kelam edebiliriz. Altı ya da sekiz bölümlük Netflix dizilerini bir oturuşta izleyenler, sabretme hissinden uzak kısa ve anlık heyecanlarla yaklaşıyor hayata. Netflix aslında her talebi o anda yerine getirilen, her alanda süratli tatmin duygusu yaşamak isteyenlerin dünyasına ayna oluyor. Netflix ve gibisi online medya hizmetlerinin hayatımıza girmesiyle birlikte peş peşe yayımlanan bölümleri yutarcasına izlemek ya da bilimsel ismiyle binge-watching’in bireyleri asosyalleştirdiği yadsınamaz bir gerçek. Gençlerle birlikte çalışan akademisyen bir arkadaşım geçenlerde şöyle bir tespitte bulundu: “Eskiden beşerler mutsuz olduklarında ya da aşk acısı çektiklerinde dışarı çıkar, arkadaşlarıyla vakit geçirir, unutmak için içki içerlerdi. Şimdiyse odalarına kapanıp Netflix izliyor.” Bu ortada Netflix’in izlenme oranlarının gece 23.00’den sonra yükseldiği göz önüne alınırsa cinsel alakaların azalmasına da sebep olduğunu varsayabiliriz.
İlişki uzmanı Esther Perel alttaki iki kitabında da partnerin eş, sevgili, dost, sırdaş, anne/baba üzere her şeyi birden olabilmesinin imkansızlığını anlatırken aldatmanın her daim bir çiftin vefat fermanına işaret etmediğini, münasebette yeni süreçler de başlatabileceğini vurguluyor.
ŞİFREMİ PAYLAŞIYORUM, ÖYLEYSE SENİ SEVİYORUM
Belki daha az sosyalleşiyoruz fakat bilhassa alaka ve aşk dizileriyle bizi eğlendiren ve bir aşk hekimine dönüşen Netflix sayesinde bir sürü şey öğreniyor, aşkı farklı açılardan ele alabiliyor, evvel izleyip sonra da deneyimliyoruz ya da yalnızca bakmakla kalıyoruz. Bilhassa gençlerin kadın-erkek bağlantılarını ve cinselliği Netflix dizilerinden öğrendiğini söylemek abartılı olmaz. Örneğin anne ve babası cinsel terapist olan 16 yaşındaki lise öğrencisi Otis’in okulda arkadaşlarına seks konusunda tavsiyeler vermesini bahis alan Sex Education dizisinin tam da isminin anlattığı üzere bilhassa gençler için bir cinsel eğitim ve bilgilendirme mercii olabileceğini söyleyebiliriz. Genç jenerasyonların izleyip gördüklerini nasıl ve ne biçimde uygulayabildikleri elbette içinde yaşadıkları sosyo-ekonomik kaidelerle yakından ilintili. Ancak Netflix’in bugünün aşkı ve bağlantıları tüketme kılavuzuna dönüştüğü net. Fransız danışmanlık şirketi Ipsos’un yaptığı bir araştırmaya nazaran Netflix izleyicilerinin yüzde 25’i, ruh ikizlerini seyrettikleri dizi karakterlerine nazaran belirliyor. Tıpkı araştırma, izleyicilerin yüzde 58’inin toplumsal medya hesap profillerine Netflix’de en sevdikleri dizi ve sinema isimlerini ekleyerek karşı cinsi etkilemeye çalıştıklarını ortaya koyuyor. Birinci buluşmadaysa dizi ve sinema tercihleri, konuşulan hususlar ortasında en ön sırada yer alıyor. Evvelce bir aşk bağlantısının ciddiyeti, uzun soluklu olması, sevgi, güven ve sadakat üzere unsurlara bağlılığıyla ölçülürken şimdilerde Netflix şifresinin paylaşımıyla bedellendiriliyor. Ayrıyeten birden fazla çift için soğuk kış gecelerinde yatakta birlikte Netflix dizisi izlemek, epeyce romantik bir hareket. Airbnb’nin New York’ta devasa uzunlukta çift kişilik yatak, bira ve atıştırmalıkla dolu bir buzdolabı ve Netflix hesabı içeren odalar kiraladığını da hatırlatalım. Netflix’in 6 bölümlük yeni dizisi Wanderlust’ta Joy Richards isimli evli, 3 çocuk annesi bir terapistin eşiyle alakasını canlı tutmak, monotonluğa son vermek için girdiği yeni serüveni izlerken tek eşliliğin mümkün olup olmadığını sorgulamak, Richards’ın müşterileriyle olan diyaloglarını dinlerken aşk ve yasaklarla ilgili düşünmek de tekrar Netflix’in bağlara olan bakış açımızı nasıl şekillendirebileceğini gösteriyor. Bir öteki Netflix dizisi Easy de Amerika’da yaşayan bir küme çiftin aşk, seks, evlilik, aile, kültür ve teknoloji kavramlarına nasıl yaklaştıklarını mercek altına alırken izleyiciye “ben olsam ne yapardım”, “ben de mi bu türlü davranırdım” dedirterek bir ilgiler görüntüsü ve seçim alternatifleri sunuyor.
Hayatımızın her alanına nüfuz edip yalnızca aşk hayatımıza değil, toplumsal dünyamıza da damga vuran, his ve düşüncelerimizi şekillendiren Netflix’in bir netflixsitation devri başlattığını hatırlatmadan geçmeyelim.
ÇİFT OLMAK VE ÇOK MODÜLLÜ ALAKA MODELLERİ
Aşk ve ilgiler üzerine baş yorarken, iki TED konuşmasının da 25 milyonun üzerinde izlendiği, Where Should We Begin isimli podcast’inin ise 140 ülkeden 15 milyon dinleyiciye ulaştığı Belçikalı ünlü bağ uzmanı Esther Perel’den kesinlikle bahsetmek gerekir.
Perel, çok eşliliğin evlilik kavramından bile eski olduğunu vurgularken bugün tek eşliliğin sürat, misyon yerine dilek, tüketim çılgınlığı, sabırsızlık ve daima daha fazlasına sahip olma dürtüsü üzere hislerin kıymet kazanmasıyla yalnızca hayatın bir bölümünde tek bir bireye bağlı olabilmek manasına dönüştüğünü anlatıyor. Bu “bir bölüm” ise beklentiler ve hayal kırıklıkları doğrultusunda giderek kısalabiliyor ve alakalar de tıpkı dizileri tüketircesine yaşamaktan öteye gidemiyor.
Perel, bir bağlantıdan çok fazla şey beklendiğini, karşı tarafa hem sevgili, hem düzgün bir âşık, tıpkı vakitte dost, arkadaş, ekonomik güç, anne/baba üzere çok fazla rol dağıtıldığını ve bunların gerçekleşemediği anda çift olmanın sallantıya girdiğini söylüyor. Perel, “Çift olmanın başarısı birlikte yaşanan vaktin uzunluğu ile değil zorlukları bir arada atlatma hüneriyle ölçülebilir. Çift olmak bir hayat projesidir fakat bu proje tüm hayat uzunluğu sürmeyebilir, hayatın farklı alanlarını ve farklı beşerlerle birlikteliği kapsayabilir” diyerek de bir ömür uzunluğu devam eden lakin mutsuzluk getiren bağ ya da evliliklerin nasıl anlamsızlaştığını ve son bulmaya mahkum olduğunu hatırlatıyor.
Perel’in vurguladığı, tek bir partnerin her şeyi tıpkı anda sırtlan(a)maması olgusu, bağlantılarda modüllü modelleri öne çıkarıyor. Amerikalı seks danışmanı Dan Savage’ın çiftin birbirine bağlı olduğu ama diğerleriyle denemeler yapmaya müsaade eden bağlantı biçimi için kullandığı “tekeşlimsi”, ya da açık bağlar, bunlardan biri. Terapist Mark Kaupp ise çokaşklılık (poliamori) terimini kişinin çoklu, romantik ve cinsel partnere sahip olmasıyla açıklıyor. Eğitimci ve aktivist Mischa Lin’in, “Çocuklarımız hakkında ‘Bunlardan birinin gitmesi lazım. Kalbimde iki çocuğa birden yer yok’ diyor muyuz? Yeni bir arkadaş edindiğimizde başkalarına, ‘Üzgünüm yalnızca tek kişilik güç ve kapasitem var’ açıklamasını yapıp onları sepetliyor muyuz” üzere bir sorgulamayla çokaşklılığı açıklaması hayli farklı. Hiç kimseye duygusal bağlanmadan kısa süreli ve arka arda süratli tüketilen bir nevi “business ve zevk” odaklı algılanan bağlantılar de tekrar modüllü modellerin türevlerinden.
SON SÖZ
Günümüzün engin alakalar denizinde çift olmanın ve aşkın manasının radikal bir halde nasıl değiştiği ortada. En kolayından bir vakitlerin ömürlük monogamileri tedavülden kalkarken hayatın belli bölümlerinde tek bireye bağlı kalabilmek bile çift olabilmenin en temel başarılarından sayılıyor. Kaldı ki tek şahsa bağlı kalırken bile aşk labirentleri ve farklı istikametlere giden münasebet okları bulunabiliyor. Kâfi ki labirentlerde kaybolmayın!
YAZI: Selin Miloşyan
ELLE Türkiye Mart 2020 sayısından alınmıştır.
