İdrar kaçırma, kadının yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen istemsiz idrar kaybı olarak ifade ediliyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Elif Ganime Aygün kadınlarda idrar kaçırma belirtileri, nedenleri, tanısı ve tedavisine dair merak edilenleri anlattı.
Kadınlarda idrar kaçırma (Üriner inkontinans) nedir?
İdrar kaçırma eforla yani öksürme ve hapşırmakla ya da sıkışma hissi geldiği anda hastanın iradesi dışında idrarın akmasıdır. İdrar kaçırma kadınların büyük bir kısmını etkileyen ama ifade etmekte zorlandıkları sosyal bir problemdir. İlk cümlede bahsettiğim gibi iki şekilde ortaya çıkabilir ve nadiren kombine tipte kaçırmalar da olabilir. Her koşulda tedavi gerektiren sosyal bir sorundur.
Kadınlarda idrar kaçırma belirtileri nelerdir?
Belirtiler iki şekilde olabilir; ıkınma, gülme, öksürme veya hapşırma ile kaçırma olabildiği gibi bazen hasta tuvalete giderken de spontan idrar kaçırma gibi belirtiler verebilir. Her ikisinde de idrar kaçırma hastanın kontrolü dışında olur. Efor ile kaçırmalara stres tipte inkontinans, idrar sıkışmasında olan kaçırmalara ise urge (taşma) tip inkontinans denir. Eğer iki kaçırma bir arada ise mikst tipte kaçırma adı verilir.
Kadınlarda idrar kaçırma neden olur?
Kaçırmaların tipine göre neden değişecektir ama temelde pelvik taban kusurundan kaynaklanır. Pelvis kaslarının aldığı cerrahi ya da doğum nedenli travmalar ve mesanenin nörolojik bozuklukları sebepler arasında yer alır. Diyabet, hipertansiyon gibi problemler de sebepler arasında yer alır. Normal doğum genel olarak biz kadın doğum hekimleri tarafından desteklense de her koşulda eğitim almamış bir hastada pelvik taban kaslarına hasar verecektir. Gebelik 20.haftası itibariyle normal doğum için pelvik taban egzersizi alan bir hasta pelvik taban kaslarını hasarlamadan hatta kesi (epizyotomi) bile olmadan doğum yapabilir. Jinekolojik, ürolojik ya da gastroenterolojik onkolojik cerrahi geçiren hastalarda da pelvik taban cerrahi esnasında hasar alabilir ve bu hasta grubunda da cerrahi sonrası idrar kaçırma problemi yaşayabilir.
Kadınlarda idrar kaçırmanın yol açtığı sorunlar neler?
Kaçırma başlı başına özel ve sosyal hayatı etkiler, konfor bozar ve hastada hareketi kısıtlar. İdrar kaçıran hasta günlük yaşamına ve cinsel yaşamına devam edemez. Daima tuvalete yakın yerlere gider. Yanında idrar pedi taşır. Koku olmasından tedirgin olur. Partneriyle özel hayatında konfor kaybı yaşar. İlişki esnasında idrar kaçırma daha yoğun olabilir ve bu durum hastada kaygı bozukluğu yaratır.
Kadınlardaki idrar kaçırma tipleri nelerdir?
Stres tip kaçırma eforla olan kaçırmalardır. Taşma tipi urge inkontinans dediğimiz ise sıkışınca olan kaçırmalardır. Stres tip kaçırmada hasta her güldüğünde, öksürdüğünde ve hapşırdığında idrarı kaçırır. Bu kaçırma damla şeklinde olabildiği gibi tüm mesanenin boşalması şeklinde de olabilir. Taşma tip kaçırmalarda ise hasta idrarını hissedip tuvalete giderken idrarını kaçırır. Bu tip hastalar su sesi duyduğunda veya akan bir musluk gördüğünde de idrar kaçırabilirler.
Kadınlarda idrar kaçırma tanısı nasıl konulur?
Tanısı fizik muayene ve yapılan ürodinami testleri ile koyulur. Fizik muayenede hastaya efor gerektiren testler ve q-tip dediğimiz testler uygulanır. Stres tip kaçırmalarda zaten fizik muayene esnasında kaçırma izlenir. Taşma inkontinansında bu testlerde kaçırma olmaz ama hasta hikayesinde zaten durumu çok net özetler. Bu hastalarda ürodinamik testler daha çok tanı koydurucudur.
Kadınlarda idrar kaçırma tedavisi nasıldır?
Kimi hastada cerrahi tedavi yapılırken kimi hastada medikal tedavi ve bazen laser uygulanır. Tedavilerin kombine edildiği hastalar da vardır. Genel olarak olaya pelvik taban sağlığı temelinde bakıp rehabilitasyon ve tedavide cerrahi ya da medikal tedavi desek bile pelvik taban sağlığı fizyotrepi desteği de almalıyız. Cerrahide mesane boynuna sentetik bir askı konulur. Bu askı hasta tarafından hissedilmez çünkü vagen mukozası altında kalır. Taşma inkontinanslarda laser ile medikal tedaviye pelvik fizyoterapi eklenmesi hastanın yaşam kalitesini son derece arttırır. Kaçırmalar özellikle menopozal dönemde daha yaygındır. Lokal estrojen tedavileri uygun hastalarda tedavinin etkisini arttıracaktır.
İdrar kaçırma ameliyatı sonrasında dikkat edilmesi gerekenler
Cerrahi sonrası hasta kesinlikle idrarı çok dolmadan tuvalete gitmeli ve doğru nefes egzersizleri ile idrarını boşaltmalıdır. Ayak altına bir basamak alarak idrar yapmak pelvik kasları rahatlatacaktır. Biz klinikte cerrahi sonrası her hastaya pelvik taban sağlığı merkezinde destek veriyoruz ve Hastayı ilk 24 saatte mesane jimnastiği ile mesaneyi yeni pozisyonuna hazırlıyoruz. hazırlamak önemlidir. Uygun hastaya mutlaka lokal estrojen tedavisi veriyoruz. İdrar kaçırma kompleks olarak değerlendirilmeli ve multidisipliner yönetilmelidir. Aksi taktirde tedavide kür sağlamak çok zordur. Pelvik taban eğitimi ve egzersizleri ile hastalar mutlaka desteklenmelidir.
