Adet sancıları birçok kadının ortak noktası. Bu yazımızda kadınların neden adet gördüğünü ayrıntılı biçimde öğreneceğiz. Memorial Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Emine Barın, kadınların adet görme yaşını, adet görme nedenlerini, ped seçerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı. Adet sancısına iyi gelen önerilerde bulundu…
Kadınlar neden adet görür?
Kadınların rahmi ilk adetten menopoza kadar her ay gebeliğe kendini hazırlar. Üreme hormonlarının (östrojen ve progesteron) aylık döngülerinin amacı rahmi gebeliğe hazırlamaktır. Rahmin iç tabakası (endometrium) embriyonun tutunması, yuvalanması için kalınlaşır, kan damarları ağı ile kaplanır. Eğer kadın hamile kalmazsa progesteron hormon seviyesi düşer ve kalınlaşan rahim iç duvarı (endometrium) damarları ile birlikte parçalanmaya başlar ve vajinal yoldan dışarı atılır. Bu 3-7 günlük süre boyunca kadın 30-90 ml kan kaybeder. Menstrüasyonun bitince tekrar rahmi gebeliğe hazırlama döngüsü başlar.
Adet görme yaşı nedir? Hangi yaş aralığında adet normaldir?
Çocukluktan yetişkinliğe geçiş evresi olan, ergenlik dönemi yaklaşık 3-5 yılda tamamlanır. Adet kanamaları ise ergenliğin başlamasından yaklaşık 2-3 yıl sonra başlar. Kızların ilk adet kanamasına ‘Menarj’ denir. Ortalama ilk adet 9-15 yaş arasında görülür. 16 yaşına kadar adet olmazsa veya 9 yaş öncesi kanamalar başlarsa hekime danışmak gerekir. İlk adet kanama yaşı ülkelere, ırklara ve topluluklara göre değişebilir. Son yıllarda kızlarda ilk adet yaşı daha erken dönemlerde görülebilmektedir. Bunun başlıca sebepleri; aşırı kilolu olmak, stres ya da kimyasal maddeler, toksinler, çevre kirliliği gibi bazı çevresel faktörler olabilmektedir.
Kadınlar neden adet sancısı yaşar?
Adet görme veya regl kanaması, gebelik için hazırlanan rahim duvarının gebelik olmaması sonucunda vücut tarafından atılması sonucu oluşur. Rahim bir kas dokusudur. Bu kas dokusu iç kısmındaki gebelik için hazırlanan, kalınlaşan dokuları atmak için kasılır. Prostaglandin hormonu bu kasılmaları artırır. Prostaglandin, adet başlamadan 1-2 gün önce yükselir ve adetin ilk 2 gününden sonra azalmaya başlar. Prostaglandin düzeyi ne kadar yüksekse adet sancısı ve kramplar o kadar şiddetli olur. Adet döngüsü nedeniyle hissedilen adet sancılarına ‘primer dismenore’ denir. Ayrıca bazı tıbbi durumlar ve hastalıklarda da adet sancısı görülebilir. Endometriozis, uterin miyomlar, adenomyozis ve pelvik inflamatuar hastalıklarda da adet sancısı görülebilir. Bu nedenler ile oluşan adet sancısı ‘sekonder dismenore’ olarak adlandırılır.
Ped seçerken nelere dikkat etmeli?
Ped seçerken, kullanılan pamuğun doğal olup olmadığını kontrol edip seçimimizi o yönde yapabiliriz. Kullanılan pamuğun doğal ve organik olduğunu kontrol etmenin bir yolu da pedin orta kısmını kesip pamuğun rengine bakmaktır. İşlem görmemiş %100 doğal pamuk rengi kırık beyaz, inci rengindedir. Bembeyaz pamuklar organik değildir. Pedler kaşıntı, tahriş ve alerji yapabilirler. Bu durumu kontrol altına almak ve olası şikayetlerin önüne geçmek için pedin içindekiler kısmına bakıp içindeki maddelere alerjiniz olup olmadığına bakabilirsiniz. Ped seçerken içeriğinin incelenmesi önemlidir. Boya, paraben, klor, naylon içeren pedler alerji ve tahrişe sebep olabilirler.
Pedler ne kadar sıklıkla değiştirilmeli?
Pedleri kanamanın yoğun olduğu günlerde 2-3 saatte bir, diğer günlerde ise günde 3-4 kez değiştirmek gerekir.
Hijyen açısından adet döneminde nelere dikkat etmeli?
- Pedler sık değiştirilmeli, uzun süre kalmamalı.
- Pamuklu iç çamaşırları tercih edilmeli, terleten sıkı, dar kıyafetlerden kaçınılmalı.
- Genital bölge günlük olarak suyla ve genital bölge pH’ına uygun özel temizleyiciler ile temizlenmeli, ancak vajinal duş yapılmamalıdır.
Adet sancısını dindirmek için neler yapılmalı?
Bazı kadınların adet sancıları daha fazla olabilir ve günlük hayatlarını etkileyebilir. Okul ve iş yaşamlarını engelleyebilir ve yaşam konforunu düşürebilir. Sancılar ile beraber, bulantı-kusma, halsizlik, ishal gibi şikayetler de olabilir. Adet sancıları fazla olan kadınların bir kadın-doğum uzmanına muayene olarak tedavi olması gerekir. Adet dışında sancı yapabilecek sebeplerin (miyom, endometrioma, pelvik enfeksiyon, adenomyozis) olup olmadığına bakılmalı ve uygun tedavi planlanmalıdır.
Primer adet sancısı ise tedavide hekim önerisi ile non-steroid antiinflamatuar ilaçlar ve doğum kontrol ilaçları ile ağrı tedavi edilebilir.
Non-stroid antiinflamatuar ilaçlar: Hem prostaglandin düzeyini düşürür hem de ağrı hissinin giderilmesine yardımcı olur. Adetin ile gününden itibaren doktorun önerdiği dozlarda kullanılabilir.
Doğum kontrol ilaçları: Doğum kontrol ilaçları yumurtlamayı önleyen ve adet kramplarının şiddetini azaltan hormonlar içerir.
Adet ağrısına ne iyi gelir?
Medikal tedavi yöntemleri dışında evde uygulanabilecek yöntemler de adet sancılarının hafifletilmesine yardımcı olabilir.
- Kasık veya bel bölgesine sıcak su torbası koymak: Alt karın bölgesine veya bel bölgesine yapılacak sıcak uygulamalar adet sancısının hafifletilmesinde etkili olabilir. Sıcak su torbası dışında ılık banyo yapmak ya da sıcak havlunun bu bölgelere uygulanması da adet sancılarını gidermeye iyi gelmektedir.
- Alt karın bölgesine rahatlatıcı masaj yapmak: Yaklaşık 20 dakika alt karın bölgesine masaj yapılması adet sancısının dindirilmesine fayda sağlayabilir. Aynı zamanda masaj yapılırken esansiyel yağ olarak sınıflandırılan lavanta veya adaçayı yağı kullanımı ile ağrının süresi ve yoğunluğunda azalma gerçekleşir.
- Fiziksel egzersiz yapmak: Fiziksel aktiviteler esnasında vücutta salgılanan endorfin adlı kimyasal madde adet sancısının hafiflemesine katkı sağlayabilir. Ağır fiziksel egzersizler yerine yürüyüş ya da yoga gibi hafif egzersizlerin tercih edilmesi adet sancılarının giderilmesi için daha uygun olabilir.
- Besleyici ancak ağır olmayan gıdalar tüketmek: Adet sancısından şikayet eden kişilerin o dönem içeresinde beslenmelerinde liften zengin ürünlerin ve bitkisel ağırlıklı gıdaların yer alması şikayetlerde azalma sağlayabilir. Papatya çayı ağrı duyusunu taşıyan sinirlerde rahatlatıcı etki yapması nedeniyle adet sancısına iyi gelir.
- Fındık, badem ve kabak çekirdeği tüketmek: Magnezyum mineralinden zengin besinlerdir. Magnezyum adet döneminde ağrıya sebep olan krampların azaltılmasında fayda sağlayabilir. Aynı zamanda adet kanamaları ile demir kaybı meydana gelir. Demir eksikliğinin oluşmasını önlemek için et, balık, tavuk, yeşil yapraklı sebzelerin tüketilmesi önerilmektedir.
- Tüketilmemesi gereken gıdalar: Adet görme döneminde şişkinliğe, ödeme neden olabilecek besinlerin az tüketilmesi adet sancılarını azaltılmasına katkı sağlayabilir. Yağlı yiyecekler, alkol, gazlı içecekler, kafein içeren sıvı ve yiyecekler, tuzlu gıdaların tüketiminin sınırlandırılması halinde adet sancıları daha hafif hissedildiği gözlenir.
Adet hakkında bilinmesi gerekenler neler?
Adet döngüsü, genelde 28 gün kabul edilse de, her kadının regl döngüsü 28 gün olmayabilir. Bu kadından kadına, hatta aydan aya değişebilir. Kadınların 21-35 günde bir adet olması sağlıklı ve normal kabul edilir. Adet döngüleri farklı ve kişiye özeldir.
Adet süresi de kişiden kişiye değişebilir. Bazen 2 gün, bazen 1hafta sürebilir. Fakat 1 haftadan fazla sürüyorsa doktora görünmekte fayda vardır.
Regl döneminde tatlı yeme isteği oluşur. Çünkü östrojen hormonu azalmasına bağlı olarak kan şekeri düşebilir ve bu da tatlı ihtiyacını artırır.
İLGİLİ İÇERİKLER
