Tüm yaş gruplarında görülebilen ancak daha çok bebekleri etkileyen isilik, kırmızı kabarcıklar ve kaşıntıyla kendini belli eden, ebeveynleri endişelendiren bir durum. Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör isilik nedenleri, çeşitleri, teşhisi ve tedavisine dair merak edilenleri anlattı.
İsilik nedir?
İsilik, tıp diliyle miliyarya, daha çok sıcak havalarda görülen, farklı klinik formları olan, ter bezleri kaynaklı bir deri döküntüsüdür. Bebeklerde daha sık görülür.
İsilik neden olur?
İsilik, artmış hava ısısı ve nemi nedeniyle ter bezi kanallarının tıkanması sonucu oluşur. Ter bezi kanalı tıkandığında ter deri içine sızar.
Bebeklerde isilik neden olur?
İsilik bebeklerde daha sık görülmektedir, çünkü onların ter bezleri tam olarak olgunlaşmamıştır. Bebekleri çok giydirmek, sıkı giysiler, ateşlenme de isilik gelişimini kolaylaştırır.
Yetişkinlerde isilik neden olur?
Ateşli hastalıklar, uzun süreli yatağa bağımlı olan hastalar, sıkı giysiler, tıbbi amaçla yapılan sıkı bandajlar veya serin yerlerden çok sıcak ve nemli bölgelere yapılan seyahatler erişkinlerde isilik oluşumuna neden olabilir. Daha az olarak bazı hastalıklar ve ilaç kullanımlarında da ortaya çıkabilir.
İsilik çeşitleri nelerdir?
Üç ana tip isilik çeşidi vardır. Bu sınıflandırma ter bezi kanalının deri içinde hangi seviyede tıkandığına göre yapılır.
- Çok yüzeysel tıkanıklıkta miliyarya kristalina,
- Orta seviyede tıkanmada miliyarya rubra ve bu tipte iltihaplanma olursa miliyarya pustulosa,
- Derin seviyede tıkanmada miliyarya profunda olarak adlandırılır.
- Bazı sınıflandırmalarda miliyarya rubranın alt tipi olan miliyarya pustulosa ayrı bir çeşit ele alınarak miliyaryanın 4 çeşidi olduğu belirtilir.
En hafif tip olan miliyarya kristalinada ter bezi kanalı deri yüzeyine yakın bir yerde tıkanmıştır ve klinik olarak bu ter damlacığını adeta baloncuk içinde berrak su tanesi şeklinde görürüz. Klinik olarak tek tek yerleşimli ince cidarlı berrak içerikli noktasal su kesecikleri vardır ve kolaylıkla yırtılır.
Miliyarya rubrada ter bezi kanalındaki tıkanıklık miliyarya kristalinadakine kıyasla biraz daha derindedir ve kendini çok kaşıntılı, kırmızı, deriden kabarık minik çıkıntılar şeklinde gösterir. Kişiyi en çok rahatsız eden bu tiptir. Bazen bu tipte iltihaplanma olur ve deri döküntüleri etrafı kızarık, ortası beyaz sivilceler şeklinde kendisini gösterir.
En derin tıkanıklığın olduğu miliyarya rubrada ise deri renginde veya hafif kırmızı, daha büyük, kubbe şeklinde kabarıklıklar olur ve daha az sayıdadır. Bu tip daha çok, sık tekrarlayan miliyarya rubra ataklarından sonra gelişir. Bu tipte kaşıntı, yanma, iğnelenme gibi şikayetler miliyarya rubraya göre daha azdır, ama sıcak çarpmasına yol açıp halsizlik, yorgunluk, çarpıntı ve sersemlik gibi genel şikayetlere neden olabilir.
İsilik teşhisi nasıl yapılır?
Hastanın hikayesi ve dermatolojik muayene ile kolaylıkla isilik teşhisi konur. Ek tetkik ve girişimlere nadiren ihtiyaç duyulur.
İsilik nasıl geçer?
Çevre ısısının serinletilmesiyle genellikle kendiliğinden geçer, bazen miliyarya rubra döküntülerinin olduğu bölgelerde döküntüler geriledikten sonra geçici terlememe olabilir. Oluşan şikayetler için kaşıntı giderici ilaçlar, serinletici ve kaşıntıyı azaltıcı losyonlar, serinletici pansuman ve banyolar ek tedavi önerileridir. Bol su tüketmek sıcak çarpmasını önlemek amacıyla önerilir. İsilik döküntülerinde iltihaplanma olduysa antibiyotikli kremler veya yaygınlığına bağlı olarak ağızdan antibiyotik kullanımı gerekebilir. Deriyi nemlendirmek de çok önemlidir, renkli ve parfümlü olmayanların kullanılması önerilir.
Bebeklerde isilik nasıl geçer?
Havanın serinletilmesi genellikle yeterlidir. Bebeğin sıkı ve fazla giydirilmesinden sakınılmalıdır. Tedavi yaklaşımı bebek ve erişkinlerde benzerdir.
İsilik nasıl önlenir?
Güneş altında uzun süreli kalmamak, sıcak ve nemli havalardan kaçınmak ve klimalı ortamları tercih etmek, bol ve ince giysiler giymek isilik olmamak için önerilen tedbirlerdir.
İsilikte hangi durumlarda doktora başvurulmalıdır?
Ortam ısısının serinletilmesine rağmen şikayetler gerilemiyorsa, iltihaplı sivilceler varsa veya halsizlik, yorgunluk, sersemlik, baş dönmesi, çarpıntı gibi sıcak çarpmasına bağlı ek bulgular varsa doktora başvurulmalıdır. Yine sık tekrarlayan durumlarda da mutlaka dermatoloji hekimine gidilmelidir.
