İstanbul’un en çağdaş yüzlerinden biri olan, bin bir gürültü ve keşmekeşin damga vurduğu Nişantaşı’nda, bugün XXI. yüzyılda Özgür Masur’un showroom’unda oturmuş Byzantium’u konuşuyor olabiliriz lakin “Mesela Kapalıçarşı’nın orta sokaklarında gezdiğinizde Bizans’ın renklerini görebilir, Mevlut’lerimizin tınılarında ya da yediğiniz birçok yemekte Bizans’tan esintiler yakalayabilirsiniz” diye anlatıyor Masur, hisle ve tüm heyecanıyla. Tarih o kadar da uzak ve derinlerde değil aslında; en güzeli onu bulup çıkarmak ve bizlerle ustalıkla sanat ve moda aracılığıyla buluşturmaktı.
Özgür Masur’un, çocukluğundan beri devam eden sanat tarihi tutkusunun izinde hissederek, dokunarak, araştırarak, çizerek, çok çalışarak ve büyük bir titizlikle, derin bir estetik halin ve ince işçiliğin meyvesi olarak yarattığı Byzantium’un 65 modüllük yapıtı, geçtiğimiz 5 Şubat’ta Tersane İstanbul’un mistik ortamında ikonalarla kaplı duvarlar ortasından çıkıp bizlere dokundu.
Ayasofya’da görülebilen mozaiklerin kesilip dizaynlara yansıması, asker zırhlarından yapılmış bir gece elbisesinin düşman oklarına karşı gelebilecek kudretteki güzelliği, yansımalarında tahminen de hâlâ imparatoriçelerin yüzlerinin gezindiği Bizans aynalarını temsil eden bir tasarım, üretimi aylar süren Bizans saray formlarından feyz alan büsbütün kabartmalı, altın renkli görkemli straples elbise, varlığını Bizans avizelerine borçlu ve geçmişten bugüne onların ışığını yansıtan bir gelinlik… Her biri çeşitli manipülasyon ve melezlemelere alışılmış kalmış kumaşların üç boyutlu ve katmanlı formlarla birleşmesi sonucu oluşan eşsiz ve büyüleyici kıyafetler, görsel estetiğin en zirve noktasına ulaşmış hali, bakıp da dokunamadığınız hassasiyetteki, adeta uzaktan sevebileceğiniz eserler…
Artık moda dünyasında sıradanlaşan bir söze dönüşen koleksiyona sığamayacak nitelikteki bu biricik couture modüller; sanatın dizaynla buluşmasının en canlı örneği.
“Sanatın sanat için değil, insan için yapıldığı bir periyotta bu işle modanın sanat olduğunu net biçimde söyleyebilirim. Ben Byzantium’la kendi markam ve ülkem için moda yaptım, koleksiyon hazırlamadım. Yiğit davranarak risk alarak yatırımcılara yaslanmadan ve kendi yağımla kavrularak başardım bunu” diye anlatıyor Özgür Masur.
İki buçuk yıllık emeğin, susmayan alkışlar, memnunluk gözyaşları ve kısaca büyük bir his yoğunluğuyla ödüllendirildiği defile sonrası Masur’la Byzantium’u konuşuyoruz.
Byzantium yapmak birinci ne vakit düştü aklınıza? Tarihe meraklı mısınız?
Evet bilhassa sanat tarihine çok meraklıyım. Lisedeyken hocamın bir sürü dersi bana anlattırdığını, mesela Elhamra Sarayı’nı tüm ayrıntılarıyla arkadaşlarıma tasvir ettiğimi çok düzgün hatırlıyorum.
Bizans kültürünü üniversite yıllarımda da inceledim. Kendi içindeki zıtlıkları ve entrikalarıyla büyüleyici bir dünya. Bizans’tan bize kalmış o kadar çok şey var ki etrafımızda… Mesela Kapalıçarşı’nın art sokaklarında gezdiğiniz vakit Bizans’ın renklerini, Mevlut’lerimizin tınılarında, yemek kültürümüzde Bizans’ın tesirini görüyorsunuz. Ben de bu bahis üzerine çalışmaya başladığım andan itibaren birçok şeyi fark ettim; Sultanahmet’ten Zeytinburnu’na orta sokaklarda gezerken bir köşeden çıkan Bizans taşını şaşkınlıkla gözlemledim. Ve algılarım giderek açıldı.
Tarihçi ve akademisyenlerle de görüşmüşsünüz…
Üniversite hocam ve artık arkadaşım Yeşim Bağrışen hem teorik manada hem koleksiyonun bölümlerini oluştururken hem de son provalarda takviyesini benden esirgemedi. Bana mesela Bizans’taki halk ve saray bayanı kavramlarını karıştırmamamı söyledi ancak ben iki dünya ortasındaki geçişleri, birlikteliği hissettiğim için akademik bakış açısından daha farklı bir gözle mevzuya yaklaşmak istedim.
Kısaca halk ve saray bayanlarının giysilerini karıştırdığınızı söylüyorsunuz.
Evet saray bayanı daha heykelsi, daha net kesitleri olan kıyafetler giyiyor, Müslüman halkı ise İslam’ın tesirlerini taşıyan, örneğin türbanla tamamlanan kostümler içinde görebiliyoruz. Şunu unutmayalım: Bizans’ta İslamiyet’in varlığı çok net.
Ben bu iki dünyayı karıştıran dizaynlar yaptım. Bazen yalnızca sarayı ya da halkı işledim bazen de saraya ilişkin bir üstle halkı temsil eden bir pantolonu birebir kombinde birleştirdim.
Bizans’la Roma’nın en büyük farkı burada yatıyor. Bizans kültüründe daha çok his var, renk karışımları var, İslamiyet’in getirdiği bordolar, mürdümler, erguvanlar ve yeşiller (bu renkler iç içe mozaiklerde kullanılmış örneğin) var. Meğer ki Roma’da daha altın ve şampanya renkleri dikkat çekiyor, daha çok taş var. Ve işte Chanel ve Valentino üzere dünya markalarının Bizans ismi altında imza attıkları koleksiyonlar da Bizans değil, Roma idi. Ben de haç işledim dizaynlara lakin karanlık haçlar bunlar, altından değil ve katiyen Ortodoks bir algıya işaret ediyor, Katoliklikle ilgisi yok.
Eşit uzunlukta kesimlerin titiz bir el personelliği sonucu birleştirilmesiyle meydana çıkan altın renkli straples elbise (üstte sağda) Byzantium’un en görkemli kesimlerinden biri. İnci ve taştan haç motifini andıran işlemeler, mozaikler, Özgür Masur’un ceketlerde kullandığı şık ayrıntılardan kimileri (üstte solda).
Bizans halkı sınırları aşikâr etmemek için (İslam dinine bağlı olarak) drapeli kumaş manipülasyonları kullanıyor. Ben de bunu kırmak ve çağdaşlaştırmak için kumaşın simetrisini bozdum örneğin.
Haçlar dışında mozaikler, avizeler, freskler, taçlar dikkat çekiyor.
El personelliği koleksiyona ziyadesiyle hakim. 3D efektli çalışmalar, katmanlı formlar dikkat çekiyor. Mozaikleri biçimlerine nazaran kestikten sonra dizaynlara işledik. Bizans çalgılarını ve aynalarını kullandık. Taç ve bilezikleri sıfırdan yaptık.
Aşk öykülerini de işlemişsiniz…
Aşk öyküleri çok şiddetli ve hakikaten ölümle sonuçlanıyor. Gizli İnci isimli Bizans periyodunda geçen bir aşk kıssası okudum. Sarayda çalışan bir kızla halktan bir oğlanın imkansız aşkını anlatıyor. Bugüne varlıklı kız yoksul oğlan aşkı olarak aktarılabilecek olan bu trajedinin zıtlıklarını, iki farklı tarafı, Hıristiyan ve Müslüman aşkını, saray ve halk tersliğini kıyafetlere yansıttım.
Savaşlardan da feyz alırken Özgür Masur bayanına bu kere maskülen bir halla mı yaklaştınız? Tüm koleksiyonda gelgitler, zıtlıklar dikkat çekiyor.
Erkek savaşçılarının zırhlarının ve eteklerinin oklardan korunması için yapılan parçalanma ve örgü sistemlerini bayanlar için biraz daha dişileştirerek kullandım. Bizans aynalarını askeri formlarla yan yana getirdim. Ben tüm bunları yaparken bayan profilimi asla değiştirmedim yalnızca onun üzerine öyküler yazdım. Şayet değiştirseydim fecî tarz farklılıkları gözlemleyecektiniz Özgür Masur bayanında dünden bugüne. Ben kadınımdan vazgeçmedim, dişi, gücü yüksek kadınımı biraz güncellemek ve ona maskülenlik katmak istedim. Bunu smokin giydirerek yapamazdım. Koleksiyonun genel DNA’sında o maskülenliği hissettirmeliydim. Hasebiyle asker formlarının peşinden koşmaya başladım. Bizans’ta da tam aradığım o maskülen güç vardı çünkü bu bir imparatorluktu. Neler yaptım? Mesela topuk uzunluklarını kısalttım, bayanlara uzay ve balon efekti veren pantolonlar giydirdim. Body suit’ler kullandım.
Bundan sonraki koleksiyonumda maskülenlik devam edecek diye bir kural yok. Tahminen yine feminenliğe döneceğim, kim bilir…
Moda da bu değil mi zati; markanın ruhunu ve kimliğini bozmadan onu her daim güncel tutmak, dinamizme ve yeniliklere açık olmak. Hayat çok süratli akıp gidiyor, olduğumuz yerde sayamayız.
Evet, Byzantium’da kendimi ziyadesiyle özgüvenli hissediyorum çünkü ben bu koleksiyonumla moda yaptım. Hem kendi markam hem ülkem için çok net söyleyebilirim ki, moda yapma derdindeydim, mert davranarak ve risk alarak. Benim üzere yatırımcısı olmayan bir moda tasarımcısının kendi yağıyla kavrulup risk alması, bütçe olarak bu türlü bir koleksiyonun altından kalkabilmesi, epeyce gözü pek bir aksiyon. Bu defile sponsorluklarımla değil, kazandıklarımla yaptığım bir gösteri oldu.
Renklerde de epeyce bahadır davranmışsınız.
Aslında ben renk seven biri değilim, koleksiyonlarımda daima pastel tonlar dikkat çeker. Bir rengi sevmem için o renkle ilgili terapi görmem gerekiyor. Bu evrede yeniden hocam Yeşim Bağrışen devreye girdi ve bana erguvan renklerinde o denli fotoğraflar gönderdi ki, (örneğin mimari bir eser, bir erguvan bahçesi ya da çağdaş bir sanat eseri) benim o renkle ilgili fikrim değişti ve hayatımda daha evvel hiç kullanmadığım renkleri Bizans’ta işledim.
Ve ortaya giyilebilir sanat yapıtları çıktı…
Modanın couture’le ilgili ayağının katiyetle sanat olduğunu söyleyebilirim. Sanatın insan için yapıldığı bir devirde moda sanattır evet. Bu kesimleri taşımak aslında sıkıntı değil, yalnızca hakikat yerde giyinmek çok kıymetli. Bir galada ya da baloda ışıldayan elbiseler bunlar. Byzantium’u taşıyacak bireye de büyük sorumluluk düşüyor yalnız, o ruhu hissedip aktarabilmeli.
Byzantium’un mesleğinizdeki yerini nasıl anlatırsınız?
Başından sonuna kadar tüm takımımla birlikte mühendis üzere kurguladığım bir proje Byzantium. Defileye çıkmadan evvel beni alıp değişik bir yere koyacağını biliyordum. Bunu söylemek tahminen biraz küstahça ancak bu süzgeçten geçen Türk moda dizayncıları var lakin bir de Özgür Masur var. Ben milletlerarası bir moda dizayncısı değilim, bu ülkede çok yeterli bir moda tasarımcısıyım ve öbür bir yerde durduğumu biliyorum.
Paris Couture Haftası’nda olağan ki defile yapmak isterim lakin bunun devamlılığı gel(e)meyecekse çok da tercih etmem. Şayet yurtdışına açılıyor ve orada defile yapıyorsanız, bu işin sürdürülebilirliği olmalı, arka arda devam eden bir süreç yaratılmalı ve siz sağlam durmalısınız. Bir, iki sene sürdürüp sonrasında sponsor bulamadım üzere nedenlerle çekilirseniz, oyuna döner iş. Buradan orayı yönetmek hiç kolay değil, taş yerinde ağırdır.
Ben ayakları yere sağlam basmayı seven biriyim, bu ülkede güçlüyüm, gücümü burada kazanıyor ve kendimi burada özgüvenli hissediyorum. Bunlar devam ettikçe esasen yurtdışında da duyuluyor ve talep ediliyor olacağım.
Bu koleksiyonun modüllerini bir stantta toplamayı düşünüyor musunuz?
Retrospektif için tüm kesimleri saklıyorum esasen. Şu sıralar Byzantium’u başından sonuna kadar fotoğraflar ve tüm arşiv bilgisiyle özetleyecek bir kitap hazırlanıyor. Bir yıl içinde çıkacak. 300 tane bastırıp dostlarımla paylaşmayı düşünüyorum.
ROMA DEĞİL BİZANS
Koleksiyonunda erguvan rengi, mürdüm, yeşil üzere tonlara da yer vererek Bizans’taki İslamiyet tesirini vurgulamayı amaçladığını anlatan Özgür Masur, “Ben Valentino ya da Chanel üzere Roma yapmadım, Bizans’ı kullandım” diyor.
Yazı: Selin Miloşyan
Fotoğraflar: Mert Terliksiz
ELLE Türkiye Mart 2020 sayısından alınmıştır.
