Ferritin demir mineraliyle ilişkili bir proteindir. Ferritin bir nevi vücudun demir deposu olarak da adlandırılır. Ferritinin normalin altında olması demir eksikliği ve kansızlığın göstergesidir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, ferritini yükseltmeye dair merak edilenleri detaylıca anlattı.
Ferritin nedir?
Ferritin demiri hücrelerde depolayan ve salınımını yapan demir içeren kristal yapıda bir kan proteinidir. Demir kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve oksijen dağıtımı için gerekli olan bir maddedir. Ferritin de demir depolarını gösteren bir proteindir. Ferritin kandaki demir depolarını gösteren bir testtir. Karaciğerin yüzde yetmiş beşini oluşturan hepotosit dediğimiz hücrelerde birikir. Vücut hücrelerinde özellikle karaciğer hücrelerinde bulunur kemik iliği ve bağışıklık sistem hücrelerinde ferritin daha sık bulunur.
Ferritin en az kaç olmalı?
Ferritin kişiden kişiye ve cinsiyete göre değişiklik gösterir. Erişkin erkeklerde 20-500 ml nanogram kadınlarda 20-200 ml nanagram arası değerlerde normaldir. Yeni doğan bebeklerde 25-200 ml nanogram 1 aylık bebeklerde 200-600 ml 2-5 aylık bebeklerde 50-200 6 aylık bebekler ve 15 yaş arası çocuklarda 42-700 ml nanogram arası olması normal kabul edilir.
Ferritin nasıl yükseltilir?
Ferritinin normalin altında olması demir eksikliği ve kansızlığın göstergesidir. Demir takviyesiyle demir depolarını doldurup ferritinin düzeyini yükseltebiliriz. Normalin çok üzerinde olmasıda inflamatuar hastalıklarda geçirilen viral enfeksiyonlarda sistemik otoimflamutar hastalıklarda ramatolojik hastalıklarda yükselen değerlerdir. Yada aşırı demir alınmasına bağlı ferritin yükselmesi görebiliriz.
Ferritin düşüklüğünde hangi belirtiler görülür?
Ferritin düşüklüğünde görülen belirtiler, aşırı yorgunluk , cilt solukluğu, saç dökülmesi, kalp atışlarında hızlanma ,bilişsel fonksiyonların azalması, üşüme hissi, toprak ve kireç yeme isteği, dilde yaralar, baş ağrısı, baş dönmesi, konsantrasyon problemi, el ayak uyuşması, tırnaklarda kırılma gibi semptomlar yapar.
Ferritin neden düşük olur?
Ferritinin düşük olmasının nedenleri, erişkinlerde aşırı çay kahve tüketimi, bağırsakta emilimi azaltan inflamatuar bağırsak hastalıkları bağırsak parazitleri, yeterince demir içeren beslenmenin olmaması, ağır geçen adet dönemleri, gebelikte düşük veya kürtajlar, c vitamini eksikliği, kronik hastalıklar ve çocuklarda en sık gördüğümüz çölyak hastalığı ferritin düşüklüğüne neden olabilir.
Ferritini hangi besin yükseltir ve bu besinler nasıl tüketilmeli?
Ferritin düşüklüğü demir eksikliği anemisine neden olur. Çözüm için altta yatan sorunu bulmamız gerekir. Emilim bozukluğumu , beslenme yetersizliği mi, kan kaybına bağlımı, beslenme alışkanlığı ile ferritin düzeyini yükseltebileceğimiz gibi düşük ferritin değerlerini demir takviyeleriyle yükseltebiliriz. En çok demir yağsız kırmızı ette, mercimek, fasulye, kuru üzüm, yumurta, kahvaltılık tahıllar, ıspanak, brokoli, lahanada bulunur. C vitamini açısından zengin takviye ve gıdalar vücuda demir sağlayarak ferritin seviyesini yükseltir.
Ferritini yükselten takviyeler hangi saatte, nasıl alınmalı?
Yemeklerden sonra çay, kahve ve sigara tüketimini azaltarak demir miktarının emilimini hızlandırırız. Süt süt ürünleriyle birlikte kullanıldığında da demirin emilimi bozulur. Dolayısıyla demir emilimi için demir içerikli yiyeceklerden sonra çay, kahve, süt, süt ürünleri arasında en az bir saat zaman olması gerekir.
Ferritini yükseltmek için yemeklerden en az bir saat önce ya da sonra daha çok sabah saatlerinde tercih ederiz ama mümkün olduğu kadar beslenmeden bir saat önce veya bir saat sonra alınması tavsiye edilir.
Ferritin eksikliği nasıl tedavi edilir?
Ferritin eksiliğinin tedavisinde demir preperatları kullanıyoruz tablet, şurup , damla ya da erişkinlerde damarda intravenöz demir takviyeleri planlanır. Ortalama 3-6 ay kadar süren tedaviye devam etmek gerekir. Tedaviyi yarıda kesmek tekrarlayan demir eksikliğine sebep olabilmektedir. Aynı zamanda beslenme de demir eksikliğine göre planlanmalıdır.
Ferritin emzirenlerde nasıl yükseltilir?
Emziren annelerde de yine demir eksikliği varsa demir takviyelerine gebelikte olduğu gibi devam etmelidir. Aynı zamanda demir içeren özellikle haftada 3 gün kırmızı et, demir içeren tahıllar, yumurta tüketilmelidir.
Çocuklarda ferritin nasıl yükseltilir?
Ferritin düşüklüğü olan bebeklerde kiloya 3-5 mg demir takviyesi başlanır en az bir iki ay sürer tedavinin en önemli amacı ailelere demirin hangi gıdalarla verileceğini öğretmektir. Türk anneleriyle yapılan çalışmalarda demir eksikliği yüksek olduğu görülmüştür. Bebekler depoları boş olarak doğmaktadır. Bu nedenle rutin takviye dozunda 4. ay itibarıyla bütün bebeklere demir başlanır. 1 yaşında da kan tahliliyle kontrol edip eksiklik varsa tedavi dozunda demir kullanmaya başlanır. Kırmızı et çocuklarda da çok önemli, kuru baklagiller, mercimek, fasulye, kuru üzüm, yumurta, ıspanak, brokoli, lahana, c vitamini içeren besinler çocukların demir eksikliğini gidermeye yardımcı olur.
Ferritin düşüklüğü tedavi edilmezse ne olur?
Ferritin düşüklüğü tedavi edilmezse kişilerde nörolojik olarak halsizlik, yorgunluk, solgunluk, saçlarda dökülme, bilişsel faaliyetlerin yaşına uygun olmaması dolayısıyla vücut direncinin düşmesi, kulakta çınlama, el ayakta uyuşmalar, daha ağır kansızlıklarda göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, bilişsel ve gelişimsel sorunlar olmaktadır.
