Halk arasında sara olarak da bilinen epilepsi, nöbetler halinde seyreden nörolojik bir hastalık. Peki epilepsi nedir, belirtileri neler? Epilepsi neden olur? Epilepsi nöbeti sırasında ne yapılmalı? Epilepsi nasıl tedavi edilir? Medipol Sefaköy Üniversite Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Nicer Korkut Bıçak epilepsi hakkında merak edilenleri anlattı…
Epilepsi (sara) nedir? Kimlerde görülür?
Halk arasında “sara hastalığı” olarak bilinen epilepsi, beyinde nöronların kendiliğinden anormal geçici boşalımları sonucu gelişen nöbetler ile karakterize bir hastalıktır. Toplumda görülme sıklığı %1 dir. Epilepsi dünya çapında yaklaşık 65 milyon insanı etkiliyor.
Erkek ve kadınlarda eşit sıklıkta görülür. Her yaşta epilepsi görülebilir ancak 18 yaş altı ve 65 yaş üstünde daha sık rastlanır.
Epilepsiye ne sebep olur?
Epilepsi doğuştan yada sonradan edinilmiş. Anne karnında gelişimsel anomaliler, enfeksiyonlar, zor doğum nedeniyle beynin oksijensiz kalması (hipoksi), çocukluk döneminde geçirilmiş enfeksiyonlar, travma, sonradan edinilmiş beyin içi patolojiler (beyin tümörü, AVM ..gibi ), beyin damar hastalıklarına bağlı inme sonrası epilepsi görülebilir.
Epilepsi çeşitleri neler?
Bazı epilepsi tiplerinde genetik faktörler söz konusudur, bu nedenle ailede epilepsi öyküsü olan kişiler daha yatkın olabilirler.
Epilepsi atakları pek çok şekilde karşımıza çıkabilir fakat bilinmesi gereken nöbetlerin fokal (yani belli bir beyin bölgesindeki anomal deşarjlara bağlı olan ) ve jeneralize (beyinde yaygın olarak anormal deşarjlara bağlı olan ) olmak üzere iki tip olduğudur.
En sık karşılaşılan ve hasta yakınlarını en tedirgin eden formu jeneralize tonik klonik formudur ancak bazen de hasta ve hasta yakınlarının bile fark edemeyeceği belirtiler ile seyredebilir.
Epilepsi belirtileri neler?
Vücutta ani kasılmalar, sıçramalar, dalma atakları (kısa süreli cevapsızlık hali ), ağız veya kol veya bacakta istemsiz hareketler (elinde bir şey varmış gibi ovuşturma, ağız şapırdatma..), bilinç kaybı, gözlerin bir noktaya sabitlenmesi, cevapsızlık hali, ağızdan köpük gelmesi, idrar kaçırma nöbet belirtilerindendir.
Nöbet öncesi bazı epilepsi hastalarında tuhaf duyumsamalar, anormal genellikle nahoş koku duyma, bulantı veya midede tuhaflık hissi, vücudun bir bölgesinde uyuşma, görme ve duyma değişiklikleri olabilir
Nöbet belirtileri gösteren kişiler mutlaka nöroloji uzmanına başvurmalıdır.
Nöbetler sırasında ne yapılmalı?
- Epilepsi nöbeti geçiren bir hastanın düşerken bir yerlere çarparak yaralanması engellenmelidir.
- Hasta yan yatırılmalı, mümkünse kafasını yere vurmasını engellemek için yumuşak kıyafet, yastık gibi bir malzemeyle baş desteklenmelidir.
- Kişinin yakası sıkıysa gevşetilmeli, hava alabileceği bir alan yaratılmalıdır.
- Soğan koklatmak, dişlerinin kenetlendiği durumlarda çenesini açmak için ağıza kaşık sokmak veya elini dşlerin arasına koymak gibi uygulamalar hastaya daha çok zarar verebilir.
- Kişiye su içirmeye çalışmak, yüzünü ıslatmak gibi hareketlerden kaçınılmalıdır.
Epilepsi nöbeti tetikleyicileri nelerdir?
Düzensiz beslenme, uykusuzluk, ilaçların zamanında kullanılmaması, alkol tüketimi nöbetleri tetikleyebilir.
Epilepsi tanısı nasıl konulur?
İlk kez epileptik nöbet ile başvuran hastada mutlaka olayı gören kişiden bilgi alınmalı varsa mesela işyerinde olmuşsa video kaydı istenmelidir, olay anı ayrıntılı olarak dinlenmeli ve mümkün ise video kaydı izlenmelidir.
Ardından beyin görüntüleme ( tomografi , MR gibi ) , kan tetkikleri gibi incelemeler yanısıra beyin aktivitesini ölçmeye yararan EEG ( elektroensefalografi) tetkiki tanı koymada yardımcı incelemelerimizdendir .
Epilepsi hastalarının kontrolleri de EEG ile yapılır.
Epilepsi tedavi yöntemleri nelerdir?
Epilepsi hastalarının atakları çoğunlukla tekli veya çoklu antiepiletik ilaçlarla kontrol altına alınır. İlaçların saatinde alınması, doz atlanmaması bu nedenle mühimdir.
Bazen antiepileptik ilaçları kullanmasına rağmen atakları kontrol altına alınamayan dirençli epilepsi hastaları için cerrahi tedavi önerilebilir. Cerrahi tedaviler epileptojenik odağın çıkarılması yani rezektif cerrahi veya epileptojenik odağın diğer bölgelere etki etmesini azaltmaya yönelik fonksiyonel cerrahi olarak ikiye ayrılır.
