Bilimsel adı “tremor” olan titreme özellikle ellerde çok sık rastlanıyor ve bu da günlük hayatı olumsuz etkileyebiliyor. El titremesi normal bir durum olabildiği gibi nörolojik ve psikiyatrik hastalıklardan, diğer sağlık sorunlarından veya ilaç kullanımından da kaynaklanabiliyor. Acıbadem Ataşehir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Neşe Tuncer el titremesi nedenleri, teşhisi, tedavisi ve önleme yollarına dair merak edilenleri anlattı.
El titremesi nedir?
El titremesi; ellerde görülen istemsiz ritmik kas kasılmalarıdır. Günlük yaşamda hareket ederken veya belirli bir pozisyonda sabit dururken herhangi bir hastalık olmaksızın da hafif bir titreme olabilir ve bu durum ‘fizyolojik tremor’ olarak adlandırılır. Titreme çoğunlukla ellerde görülmekle birlikte; başta, kollarda, bacaklarda, gövdede ve seste olabilir. El titremesi istirahat halinde ve eller kucakta iken kaslar gevşediğinde ortaya çıkabildiği gibi, bazen de istemli hareket sırasında kaslar kasıldığı zaman da gelişebilir.
El titremesi nedenleri nelerdir?
El titremesi günlü hayatta hastalık olmaksızın stres, öfke, endişe, korku, heyecan, yorgunluk, uykusuzluk, fazla kafein alımı ve ağır egzersiz sonrası gibi normal koşullarda, sağlıklı her bireyde gözlenebilir. El titremesi normal bir durum olabildiği gibi nörolojik ve psikiyatrik hastalıklardan, diğer sağlık sorunlarından veya ilaç kullanımından da kaynaklanabilir. Titreme genellikle, beynin hareketini kontrol eden çekirdekleri etkileyen hastalıklardan olabilir. Bu hastalıklara örnek olarak; esansiyel tremor, Parkinson hastalığı, Multiple Skleroz, inme, istemsiz kas kasılmalarıyla giden distoni, kafa travmaları ve nörodejeneratif hastalıklar verilebilir. Psikiyatrik nedenler içinde depresyon, posttravmatik stres bozukluğu, kaygılı, panik atak, alkol bağımlılığı veya yoksunluğu sayılabilir. Sistemik hastalıklardan tiroit bezinin çok çalışması anlamına gelen hipertiroidizm, karaciğer ve böbrek yetmezliği de ellerde titremeye yol açabilir. Sürekli kullanılan ilaçlardan bazı antidepresanlar, duygudurum düzenleyiciler, astım ilaçlarının bir grubu, kalp ritm bozukluğu ilaçlarından bazıları, bazı antibiyotikler ve antiviral ilaçlar ile kortikosteroidler ellerde titremeye neden olabilir.
Her el titremesi Parkinson belirtisi midir?
Esansiyel tremor (ET) en sık görülen iyi huylu bir hareket bozukluğudur. Ailevi ya da kalıtsal bir özelliği vardır. Her kuşağın pek çok üyesi özellikle ellerinde, baş, ses veya vücudun diğer bölgelerinde kontrol edilemeyen titremeden yakınırlar. Bu durum genellikle erişkin yaşlarda başlar ve yaşlanmayla artar. Titreme tipik olarak eller uzatıldığında ya da ince el hareketleri yaparken; örneğin bardak, kaşık tutarken ya da yazı yazarken daha kötü olur. Titreme eller ya da kollar tamamen serbest olduğunda örneğin kucakta istirahat halindeyken durur. Stres geçici olarak titremeleri kötüleştirir. Oysa Parkinson hastalığına bağlı titremede eller istirahat halinde dururken titrer ve diğerinin aksine eller amaca yönelik bir eylem için kullanılırken titreme azalır. Parkinson hastalığında titreme vücudun bir tarafından başlar; önce el sonra o taraftaki ayakta ortaya çıkar. Titremenin vücudun karşı yarısına geçmesi belirli bir zaman sonra olur. Pek çok titreme türünde ise Parkinson’un aksine titreme her iki elde aynı zamanda başlar. Bunun dışında Parkinson hastalığında hastalarda genel olarak hareketlerde yavaşlama, yüz mimiklerinde kayıp, göz kırpmada azalma, gövde, kol ve bacaklarda katılık, yavaş, küçük adımlı, ayakları sürüyerek yürüme, denge bozukluğu, yürürken gövdenin öne doğru eğilmesi gibi ek bulgular dışında hastalığın, bedensel, zihinsel ve ruhsal bulguları da mevcuttur.
El titremesine hangi yakınmalar eşlik eder?
Titremenin kaynaklandığı nedene bağlı olarak eşlik eden yakınmalar değişir. Titreme psikolojik nedenlerden kaynaklanıyorsa; heyecan, korku, kaygı hissi eşlik ederken, Parkinson hastalığına bağlı titremeye hareketlerde yavaşlama, katılık ve denge bozukluğu, kafein aşırı alımına bağlı titremeye ise kalp çarpıntısı eşlik eder. Hangi nedenle olursa olsun, heyecan, stres ve kaygı durumunda ellerdeki titreme artar.
Nasıl tedavi edilir?
Kişinin günlük hayatını etkilemeyen hafif el titremeleri genellikle endişe edilecek bir durum değildir. Altta herhangi bir hastalık yatmıyorsa, ailesel bir özellik varsa ve titreme günlük yaşamı etkilemiyorsa, el titremesinin tedavi edilmesine gerek yoktur. Bununla birlikte, günlük aktiviteleri engelleyen şiddette veya sürekli yaşanan el titremelerinde, nedeninin belirlenmesi ve ona yönelik tedavinin uygulanması için hekime başvurulmalıdır. Tedavide titremelerin sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olacak ilaçlar kullanılmaktadır. Seçilmiş hastalarda botoks tedavisi yapılabilir. İlaca yanıt vermeyen veya yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen şiddetli titreme durumunda derin beyin stimülasyonu (DBS) ve radyofrekans gibi cerrahi müdahaleler yapılır. Hipertiroidizm veya alkol yoksunluğu gibi altta yatan bir duruma bağlı olarak ortaya çıkan el titremeleri, bu etkenlere yönelik tedavinin ardından düzelir.
El titremesini önlemek için neler yapmalı?
Yaşam tarzı değişiklikleri: Yaşam tarzı değişiklikleri el titremelerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ağır egzersiz yapmaktan, aşırı alkol tüketiminden, kafein ve amfetaminler gibi uyarıcılardan kaçınmak önem taşır.
Psikolojik teknikler: Anksiyete veya panik atak nedeniyle titreme yaşayan kişiler, farkındalık ve nefes egzersizleri, meditasyon gibi gevşeme tekniklerinden fayda görürler.
İlaçları değiştirmek: Ellerde titreme belirli ilaçların yan etkisi olabileceği için alınan ilaçlar gözden geçirilmeli, gerekirse değiştirilmelidir.
El titremesi egzersizleri nelerdir?
El kaslarının kontrolünün, gücünün ve koordinasyonunun arttırılmasını sağlayan egzersizler önerilir. Ellerin kavrama gücünü arttırmak titremeleri azaltmaya yardımcı olabilir. Bu amaçla, avuç içine alınan değişik sertlikteki lastik toplarını sıkıp gevşetmek ve el ile el bileğini güçlendirmek için çok ağır olmayan dumbel ile çalışmak fayda sağlayabilir.
