Halk arasında yaygın bir hastalık olan egzama diğer adıyla “dermatit”, yoğun kaşıntı nedeniyle günlük yaşam kalitesini olumsuz olarak etkileyebiliyor. Egzama çeşitli sebepler ile ortaya çıktığı için belirtileri de kişiye göre değişebilir. Koç Üniversitesi Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Seçil Vural egzamaya dair merak edilenleri anlattı.
Egzama nedir?
Egzama ya da “dermatit”, derinin iltihaplanmasıyla karakterize bir deri hastalığıdır. Genellikle deride kızarıklık, kaşıntı, kabarcık, kuru ve pul pul dökülme gibi belirtilerle kendini gösterir. Egzama çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir ve birçok insanı etkileyebilir.
Egzamanın belirtileri nelerdir?
Egzama genellikle deride kızarıklık, şişlik ve kaşıntıyla başlar. Kaşıntı, en yaygın ve rahatsızlık verici belirtidir ve kaşınan bölgenin sürekli kaşınması sonucu ciltte tahriş, kabarcıklar, kuru ve pul pul dökülmeler oluşabilir. Ayrıca bazı vakalarda, egzama olan bölgelerde cilt kalınlaşması da görülebilir.
Egzama neden olur?
Egzama birçok faktörden kaynaklanabilir. Genetik yatkınlık, bağışıklık sistemi bozukluğu, alerjik reaksiyonlar, cilt kuruluğu, kimyasal irritanlar, stres ve çevresel faktörler gibi etkenler egzama gelişimine katkıda bulunabilir.
Egzama hastalığının çeşitleri nelerdir?
Egzama hastalığının farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar arasında “atopik dermatit”, “temas egzaması”, “seboreik dermatit”, “numuler dermatit”, “dishidrotik egzama” ve “staz dermatiti” sayılabilir. Her çeşidin kendine özgü belirtileri ve tetikleyicileri vardır.
En çok hangi egzama tipi görülür?
En sık görülen egzama tipi, atopik dermatittir. Atopik dermatit genellikle bebeklik döneminde başlar ve çocukluk veya yetişkinlik döneminde devam edebilir. Bu tip egzama genellikle ailede atopik hastalıklara yatkınlığı olan ve deri yapısı kuru olan kişilerde daha sık görülür.
Egzama bulaşıcı mıdır?
Egzama bulaşıcı değildir, bir kişiden diğerine doğrudan bulaşma özelliği olmayan bir cilt hastalığıdır. Egzama olan bir kişiyle temas etmek hastalığın başka bir kişiye geçmesine neden olmaz.
Egzama tanısı nasıl konulur?
Egzama tanısı genellikle bir dermatolog tarafından konulur. Dermatolog semptomları değerlendirir ve fiziksel muayene yapar. Ayrıca, kişinin tıbbi geçmişini ve aile öyküsünü de dikkate alır. Tanıyı doğrulamak veya diğer olası cilt durumlarını dışlamak için bazen deri biyopsisine veya alerji testlerine başvurulabilir.
Egzamanın tedavi yöntemleri nelerdir?
Egzamanın tedavi yöntemleri semptomları hafifletmeyi, cildi nemlendirmeyi ve iltihaplanmayı azaltmayı hedefler. Egzama tedavisi her kişi için farklılık gösterebilir. Bu nedenle, en uygun tedavi yöntemini belirlemek için bir dermatologla görüşmek önemlidir.
- Nemlendirici kullanımı: Egzama tedavisinde en önemli adımlardan biri, cildin nem seviyesini korumaktır. Nemlendirici kremler veya losyonlar cildi nemlendirerek kaşıntıyı azaltabilir ve cilt bariyerini güçlendirebilir.
- Topikal kortikosteroidler: Doktorunuz tarafından reçete edilen kortikosteroid kremler veya merhemler iltihaplanmayı azaltabilir ve kaşıntıyı hafifletebilir. Uzun süreli kullanımda yan etkileri olabileceği için, doktorunuzun yönlendirmelerine uymak önemlidir.
- Kalsineurin inhibitörleri: Bu tedavi seçeneği, immün sistem yanıtını düzenleyen ilaçları içerir. Egzama semptomlarını azaltabilir ve iltihaplanmayı kontrol altına alabilir.
- Antibiyotikler: Eğer egzama bölgeleri enfeksiyon kaparsa, doktorunuz antibiyotik tedavisi önerebilir.
- Foto terapi (ışık tedavisi): Belirli dalga boylarındaki ışığı kullanarak egzama semptomlarını hafifletmek için yapılan bir tedavi yöntemidir.
- Hedefe yönelik ilaçlar: Son yıllarda, egzama tedavisinde hedefe yönelik ilaçlarda da önemli bir gelişme kaydedilmiştir. “Dupilumab” ve “nemolizumab” gibi biyolojik ilaçlar belirli moleküllerin hedeflenmesi yoluyla egzama semptomlarının azaltılmasına yardımcı olabilir.
Egzamayı tetikleyen faktörler neler?
Egzama birçok farklı faktörden etkilenebilir ve kişiden kişiye değişebilir.
- Alerjenler: Egzama semptomlarını tetikleyen alerjenler arasında ev tozu akarı, hayvan tüyleri, polenler, küf ve mantarlar bulunur. Bu nedenle, bu alerjenlere maruz kalmak egzama semptomlarını şiddetlendirebilir. Alerjenlere karşı duyarlı olan kişiler alerjenleri tanımlayarak ve bunlardan kaçınarak semptomları kontrol altına almaya çalışmalıdır. Bazı egzama hastalarında belirli gıdalara karşı alerjik reaksiyonlar egzama semptomlarını tetikleyebilir, özellikle süt, yumurta, fındık, deniz ürünleri, soya, buğday gibi yaygın gıdalara karşı alerjisi olan kişilerde bu durum sık görülebilir.
- İrritanlar: Egzama semptomlarını şiddetlendirebilen cilt tahriş edici maddeler vardır. Bunlar sert sabunlar, deterjanlar, temizlik maddeleri, parfüm, alkol içeren ürünler ve aşırı sıcak veya soğuk su gibi irritanlardır.
- Stres: Stres, egzama semptomlarını artırabilen önemli bir tetikleyici faktördür. Stres, bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynayarak inflamasyonu tetikleyebilir ve kaşıntıyı şiddetlendirebilir.
- Hava koşulları: Sıcak, kuru hava veya soğuk, kuru hava egzama semptomlarını artırabilir. Bu nedenle, mevsimsel değişiklikler veya aşırı sıcak veya soğuk havalarda ciltlerini korumak için egzama hastalarının önlem alması önemlidir.
- Terleme: Terleme de egzama semptomlarını artırabilir. Egzama hastaları terlemeyi artırabilecek aşırı fiziksel aktivitelerden veya sıcak ortamlardan kaçınmalıdır.
Egzama hastaları nelere dikkat etmelidir?
- Cilt hijyenine dikkat etmek: Egzama hastaları, ciltlerinin temiz ve sağlıklı kalmasını sağlamak için uygun cilt hijyeni uygulamalıdır. Ancak, aşırı temizlik veya sert sabunlar cildi tahriş edebilir. Hafif, parfümsüz ve cilt dostu temizlik ürünleri tercih edilmelidir. Ayrıca, sıcak su yerine ılık suyla duş almak ve uzun süreli banyo veya duşlardan kaçınmak önemlidir.
- Günlük bakım rutinine özen göstermek: Egzama cildin nem dengesini bozabilir ve cilt bariyerini zayıflatabilir. Bu nedenle, egzama hastalarının düzenli olarak nemlendirici krem veya losyon kullanması önemlidir. Nemlendirici cildi nemli tutar, kaşıntıyı azaltır ve cilt bariyerini güçlendirir. Nemlendirici kullanımı egzama semptomlarını kontrol altında tutmada önemli bir adımdır.
- Tetikleyici faktörlerden kaçınmak: Egzama semptomlarını şiddetlendirebilecek tetikleyici faktörler kişiden kişiye değişebilir. Örneğin alerjenlere maruz kalmak, sıcak veya soğuk hava, terleme, stres gibi faktörler egzama semptomlarını artırabilir. Egzama hastaları, kendi tetikleyicilerini tanımak ve mümkün olduğunca bu faktörlerden kaçınmak veya etkilerini azaltmak için önlem almalıdır.
- Kıyafet seçimi: Egzama hastaları cildi tahriş edebilecek sert kumaşlardan ve dar veya sıkı giysilerden kaçınmalıdır. Pamuklu ve yumuşak kumaşlar tercih edilmelidir. Ayrıca, uzun kollu ve uzun pantolon gibi cildi koruyan giysiler kullanmak egzama semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Stresten kaçınmak: Stres, egzama semptomlarını artırabilir. Egzama hastaları stres yönetimi tekniklerini kullanarak stresi azaltmaya çalışmalıdır. Meditasyon, nefes egzersizleri, yoga, hobiler, doğada vakit geçirme gibi rahatlama teknikleri stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
