Gün içerisinde yürümek, koşmak gibi yüksek efor sarf ettiğimiz fiziksel aktivitelerden, yemek yemek ve su içmek gibi en hafif tempo ile gerçekleştirdiğimiz rutin aktivitelere kadar aslında her durumda kalbimizin sağlıklı olması önemli. Kalp ve damar sağlığıyla ilgili tespitlerde, efor testi her insan için önemli risk belirleyicilerinden bir tanesi olabilir. Peki efor testi kimler için uygulanır? Hangi yaş aralığında, hangi kalp ve damar rahatsızlığı ihtimallerinin ortaya çıkarılmasını sağlar sorularına dair yanıtlarını ve efor testiyle ilgili önemli bilgilerini Liv Hospital’dan, Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Mutlu Güngör anlattı.
EFOR TESTİ NEDİR, NASIL YAPILIR?
Efor Testi, kalp damar tıkanıklığının araştırılması için yapılan tarama testidir. Koşu bandında yürüyerek veya kondisyon bisikletinde pedal çevirerek yapılabilir. Ülkemizde daha yaygın olarak kullanılan koşu bandı şeklidir. Standart efor testinde bandın hızı ve eğimi her 3 dakikada bir artırılır, amaç ise hastanın kalp hızını yükseltmektir. Hedeflenen kalp hızı hastanın yaşına göre değişir. (220-yaş) formülü ile hedef maksimal %100 kalp hızı olarak belirlenir. Hedef kalp hızının %85’ine ulaşılması tanısal olarak yeterlidir. Örneğin; 20 yaşındaki bir kişide uygulanan efor testinin tanısal olması için efor sırasındaki kalp hızının 170/dk’a kadar çıkması gerekirken, 70 yaşındaki bir kişi için bu değer 127/dk’dır. Dolayısıyla testin süresi kişiden kişiye değişir.
EFOR TESTİ NE KADAR SÜRER?
Yaşlı bir hastada test 5 dakika gibi kısa bir sürede tamamlanabilirken kondisyonu iyi olan genç bir sporcuda bu süre 15 dakikaya kadar uzayabilir. Yapılan testlerin büyük çoğunluğunda bu süre 7-11 dakika arasındadır.
Kalp hızı yükseldiğinde EKG’de değişikliklerin görülmesi testin pozitif yani damar tıkanıklığı olduğu şeklinde yorumlanır. Bütün tarama testlerinde olduğu gibi yanlış pozitif ve yanlış negatif durumları olabilir. Testin sensitifliği yani kişilerin hastalığı yakalama şansı %90-95’lerde iken, spesifikliği yani test bozukken gerçekten damar tıkanıklığı çıkma durumu %60-65’lerdedir. Yani test pozitif olduğu için yapılan 10 anjiografik işlemin 3-4 tanesinde damar tıkanıklığı çıkmayabilir.
Damar tıkanıklığı dışındaki konularda da bilgi almak mümkün
Efor testi, kalp damar tıkanıklığı araştırması dışında tansiyon yanıtının gözlenmesi, sporcu muayenelerinde sporcunun kondisyonunun tespiti, kalp hızı düşüklüğü olan hastalarda kalbin jeneratör fonksiyonlarının araştırılması gibi pek çok durumda bilgi verir.
KALP KRİZİ EFOR TESTİ İLE ANLAŞILABİLİR Mİ?
Efor testi “koroner damar” olarak bilinen kalbi besleyen damarlarda kritik darlık %70 ve üzeri varlığında bozuk olarak tespit edilir. Test, kalpte olan önemsiz damar daralmalarında normal olarak tespit edilir. Burada unutulmaması gereken önemli bilgi, kalp krizlerinin önemsiz damar darlıklarından da kaynaklanabileceğidir. Yani efor testi kalpteki kritik darlıkları gösterir, ancak kişinin kalp krizi geçirip geçirmeyeceği hakkında net bilgi vermez. Dolayısıyla test bir kardiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilmeli, damarda darlık düşünülen hastalarda efor testi normal bile olsa medikal tedavi başlanmalıdır.
Deneyimli kadro ve tam teşekküllü hastanenin önemi büyük
Efor testi, çok nadiren de olsa özellikle yapısal kalp hastalığı olan hastalarda ritim bozukluğu veya kalp krizini tetikleyebilir. O yüzden efor testinin deneyimli ve tam teşekküllü merkezlerde yapılmasına özen gösterilmelidir. Aktif göğüs ağrısı, EKG’de değişikliği olan hastalarda efor testinden kaçınmak gerekmektedir. Dolayısıyla testin gerekliliği de iyi sorgulanmalıdır.
