Çoğu zaman dermatologların kapısını çaldıran dudaktaki uçuk, bazen de evde çözüm yöntemleriyle iyileştirilmeye çalışılıyor. Peki, dudakta uçuk neden çıkar? En etkili tedavisi nedir? Uzm. Dr. Elif Afacan Yıldırım tüm merak edilenleri cevapladı.
UÇUK NEDİR?
Dudaktaki uçuk, genellikle herpes simpleks virüs tip 1 (HSV-1) tarafından oluşturulan bir viral enfeksiyondur. Dudaklarda, ağız çevresinde veya yüzde deride küçük, içi sıvı dolu berrak kabarcıklar olarak ortaya çıkar. Nadiren, HSV-2 de dudaklarda uçuğa neden olabilir. Ancak HSV-2 genellikle genital uçuk ile ilişkilidir ve genital bölgede uçuk enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır.
DUDAKTA UÇUK BELİRTİLERİ
Dudakta uçuk belirtileri genellikle enfeksiyonun ilk aşamalarında hissedilir. Uçuk çıkacak bölgede genellikle kaşıntı ve yanma hissi olur. Kabarcıklar oluşmadan önce dudaklarda hassasiyet ve ağrı görülebilir. Küçük, sıvı dolu kabarcıklar dudakta veya çevresinde ortaya çıkar ve sonrasında kabarcıklar patlar ve bu bölgede kabuklanma olur. Sık uçuk geçiren kişiler genellikle kaşıntı yanma hissini duyduklarında uçuğun çıkmakta olduğunu anlarlar, bu aşamada tedavi alındığında tablo çok daha hızlı iyileşebilir.
UÇUK NEDEN OLUR?
En yaygın neden HSV-1 virüsünün aktivasyonudur. Virüs genellikle çocukluk çağında bizlere bulaşır ve vücutta uyku halinde kalır. Hayatımızın daha ileri bir döneminde karşılaştığımız bazı faktörler virüsü yeniden aktive ederek uçuk oluşumuna neden olabilir. Bu faktörler arasında:
1-Stres: Fiziksel veya duygusal stres bağışıklık sistemini zayıflatarak virüsün aktif hale gelmesine neden olabilir.
2- Güneş ışığı: Ultraviyole radyasyona maruz kalmak dudaklarda uçuğu tetikleyebilir. Bu nedenle sık sık uçuk atağı geçiren kişilerde güneş koruyucu kullanımı çok önemlidir.
3-Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, grip veya diğer enfeksiyonlar bağışıklık sistemini zayıflatarak virüsün aktif hale gelmesini sağlayabilir.
4-Hormonal değişiklikler: Özellikle kadınlarda, adet dönemi gibi hormonal değişiklikler uçuk oluşumunu tetikleyebilir.
5-Travma: Dudak veya ağız bölgesindeki yaralanmalar uçuk oluşumuna neden olabilir.
6-Kozmetik işlemler: Deri bütünlüğünü bozan, deride soyulma yapan lazer/peeling işlemleri veya dudak dolgusu gibi işlemlerden sonra uçuk aktivasyonu görülebilir. Bu nedenle sık uçuk öyküsü olan kişilerde yaptığımız bazı kozmetik işlemler sonrasında önlem amaçlı koruyucu tedavi öneririz.
DUDAK UÇUĞU BULAŞICI MIDIR?
Dudak uçuğu bulaşıcıdır. Enfekte bir kişinin dudaklarındaki kabarcıklar temas yoluyla virüsü başka kişilere bulaştırabilir. Bu bulaşma öpüşme, makyaj malzemeleri, havlu, çatal, kaşık vb. ortak kullanılan eşyalar veya dokunma gibi doğrudan temas yoluyla olabilir. Bu noktada mağazalarda “tester” olarak kozmetik ürün veya makyaj malzemesi kullanımı konusuna dikkat çekmek gerekir. Bu ortak kullanılan ürünler ile çeşitli virüsler, bakteriler vücudumuza yerleşip enfeksiyona neden olabilir, uçuk virüsü de bunlardan biri. Bu nedenle tek kullanımlık tester ürünleri tercih etmemiz önemlidir.
UÇUK TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Dudak uçuğu genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak belirtileri hafifletmek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için bazı tedavi yöntemleri kullanılabilir.
-Medikal tedavide birinci tercihimiz antiviral kremler ve haplardır. Bu ilaçlar virüsün yayılmasını ve belirtilerin süresini azaltabilir. Ancak bu ilaçlar mutlaka doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Eğer çok sık uçuk geçiren bir kişiyseniz dermatoloğa başvurarak bu konuda yardım talep edebilirsiniz.
-Bir diğer yöntem buz uygulamaktır. Soğuk uygulama, şişliği ve ağrıyı azaltmak için etkili olabilir, ancak buz doğrudan deriye uygulanmamalıdır, bir bez veya havluya sarılarak uygulanabilir.
-İhtiyaç hissedilirse ağrı kesiciler alınıp ağrı hafifletilebilir.
–Yarayı temiz tutmak gerekir. Enfekte bölgeyi temiz tutmak enfeksiyonun yayılmasını önleyebilir ve daha hızlı iyileşmeyi sağlar.
–Rahatlatıcı merhemler kullanılabilir. Aloe vera gibi doğal merhemler rahatlama sağlayabilir, ancak doğal içerikleri kullanırken dikkatli olmak gerekir, bu ürünler hassasiyeti olan bireylerde egzama ya da alerjilere neden olabilir.
UÇUK NE KADAR SÜREDE İYİLEŞİR?
Dudak uçukları genellikle bir hafta içinde iyileşir. Antiviral tedaviler kullanıldığında bu süre kısaltılabilir. Dudak uçuğu tekrarlayabilmektedir. HSV-1 virüsü vücutta kalıcıdır ve bağışıklık sistemi zayıfladığında veya diğer tetikleyici faktörler ortaya çıktığında yeniden aktive olabilir.
EVDE UÇUK GEÇİRMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Evde uçukların iyileşme sürecini hızlandırmak ve belirtileri hafifletmek için şu yöntemlerden yararlanılabilir:
- Soğuk uygulama,
- ağrı kesiciler,
- yara bölgesini temiz tutmak,
- aloe vera,
- nane yağı,
- sirke gibi doğal ürünler uygulamak.
Eğer daha önce doktora gittiyseniz ve reçeteli ilaçlarınız var ise uçuğun ilk belirtilerini fark ettiğinizde hızlıca önlem almak iyileşme sürecini kısaltabilir. Ayrıca bazı durumlarda çok sık uçuk öyküsü olan ve bu nedenle hayat kalitesi bozulan kişilere baskılama tedavisi uygulanır, bu sayede uçuk çıkmasını neredeyse tamamen engellenir.
Burunda neden uçuk çıkar?
Burunda uçuk çoğunlukla çocukluk döneminde ve aileden bulaşır. Birincil enfeksiyon belirtisiz geçebilir, daha sonraki dönemde burun iç veya dış kısmına da yayılabilen su toplamaları, kaşıntı ve yanma hissiyle gelişen, kişiden kişiye enfeksiyon aralıkları değişebilen lezyon ortaya çıkar. Soğuk algınlığı geçirilirken sık burun silme nedeniyle derinin tahriş olması, ayrıca vücut direncinin düşmesi de bu bölgede uçuğun tekrarlamasını tetikler.
Dudakta uçuk neden çıkar?
Dudak, yarı ıslak doku olduğundan herpes virüsünün çocukluk döneminde yerleşmesine daha müsaittir. Genellikle aileden bulaşır ve ateşli hastalıklar, stres, güneş maruziyeti, adet dönemi, diş müdahaleleri veya dudak dolgusu uygulamaları gibi tetikleyici nedenlerin varlığında tekrar eder. Kış döneminde dudakların kuruması da uçuğu tetikleyen nedenlerden biridir.
Göz uçukları sebepleri nelerdir?
Uçuk virüsü göz ve göz kapaklarında da enfeksiyon oluşturabilir. Genelde tek göz tutulur, şişme, ağrı ve su kabarcıkları, göz içinde kızarıklık olur. Uçuklu kişiden öpme vs gibi bir temasla ya da ortak makyaj malzemesi kullanımı, dudak gibi bir bölgedeki uçuğu elleyip gözü kaşıma gibi nedenlerle bulaşır. Körlüğe kadar gidebileceği için göz hekimi muayenesi de gerekir.
