Bu makalede insan derisinde yaşayan mikroskobik bir eklembacaklı olan yüz akarı Demodex ile tanışıyoruz. Ciltte akarların olması düşüncesi hoş gelmese de demodex akarları insanlarda yüz derisinde, özellikle alın, yanaklar, burnun kenarları, kirpikler ve dış kulak kanallarında bulunur. Sağlık sitesi healthline bu konuda “Cildinizde akar olduğu düşüncesi kulağa hoş gelmese de, aslında bunların az miktarda olması yaygındır” diyor. Ayrıca, büyük miktarların cilt sorunlarına neden olabileceğine dair artan kanıtlar var.Gözenek onun mütevazı yeridir ve salgıladığımız mumsu sebum onun tercih ettiği yemektir. İnternette son dönemde demodex (Demodeks) nedir? Nasıl bulaşır? Demodex tedavisi nasıl olur? soruları merak edilenler arasında. Biz de bu nedenle bu soruları bir uzmana sorduk. Acıbadem Altunizade Hastanesi ve Acıbadem International Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Hülya Sağlam demodex (Demodeks) ile ilgili merak edilenleri anlattı.
Demodex (Demodeks) nedir?
Pilosebase ünitlerinde yani kıl köklerinde yaşayan artropodlar içerisinde en küçük olan parazitik mitedir. Uzun, ince net bir kafa-gövde, karın ve gövdede dört çift bacağa sahip gözle görülemeyen ancak mikroskopik inceleme ile tespit edilebilen bir dış parazittir. Özellikle karanlıkta, geceleri hareketlidir. Aydınlıkta folliküllerin içerisine yerleşmektedir. O yüzden tedavide kullanılan bazı kremlerin gece yatarken sürülmesi önerilmektedir.
İnsanlarda yüzde; yanaklar, burun, çene, alın, şakaklar, kaş, kirpikler, saçsız deri, boyun ve kulaklarda daha fazla sayıda bulunmaktadır. Sebumdan zengin naso-labial fold (burun-ağız köşesi arası çizgi), göz çevresi, göğüs orta ve üst kısmı ve sırtta da bulunmaktadır. Bu alanların dışında genital alanda ve kalçada da yerleşmektedir. Normalde erişkin bir insan cildinde % 23-100 oranında görülebilmektedir.
Demodeks bulaşıcı mıdır?
İnsandan insana bulaşma yakın ve uzun deri temas ve mite içeren saç, kaş gibi kıllar aracılığı ile olmaktadır.
Demodeks en çok kimlerde görülür?
Demodex paraziti her insanda bulunabilir. Yaş ilerledikçe derinin sebum oranı ile orantılı olarak pozitiflik oranının artar. Deride sebum salgısının en yüksek olduğu 20-30 yaş döneminde en yüksektir. 5 yaşın altında çocuklarda nadir görülebilmektedir. Erkeklerde kadınlardan daha fazla görülmektedir ve daha hızlı kolonize olmaktadır.
Demodeks başka hastalıkları tetikler mi?
Aynı zamanda demodex bulunsa da hastalık oluşturması için bazı genetik ve çevresel faktörlerin bulunması gereklidir. Demodex olan bir kişi de herhangi bir hastalık olmayabilir. Bazı durumlarda birçok cilt hastalığında önemli rol oynamaktadır. Rosasea (Gül Hastalığı), akne vulgaris, blefarit, perioral dermatit, püstüler folikülit, saçlı derinin papülo püstüler lezyonları, pitriazis folikülorum, bazal hücreli karsinom ve akkiz immun yetmezlik sendromundaki pustuler lezyonlar, ayrıca blefarit, keratokonjoktivit, tekrarlayan şalazyon ve meiboimian bez disfonksiyonlarının etyopatogenezinde demodexlerin rolünün olabileceği saptanmıştır.
Demodeks tanısı nasıl konur?
- Tanıda selofanlı lam, deri kazıntısının potasyum hidroksit ile incelenmesi, punch biyopsi ve Standart deri biyopsisi yöntemi (SDBY) kullanılabilmektedir.
- Sayıları 1 cm2 deride 5 den fazla olduğunda ya da deride dermiş derinliklerine yerleştiğinde deride inflamasyon ve reaksiyonlara neden olabilmektedir.
- Demodisizoziste deri kaba ve pürüzlü olarak görünmektedir.
Demodikozis tedavisi
Sistemik ya da topikal metronidazol, çay ağacı yağı ve akarisidal tedaviler kullanılabilir. Yüz yıkanıp kurulandıktan birkaç dakika sonra akarisidal topikal ajanlar göz kapakları hariç tüm yüze uygulanmalıdır. Göz lezyonları için tea tree oil içeren şampuanlar kullanılabilir. Tedaviye dirençli şalazyonlar için ise operasyon önerilir. Hastanın cilt lezyonları sistemik metronidazol, topikal permetrin ve tea tree oil jel tedavisine, göz lezyonları lokal moxifloksasin, mupirosin ve tee tree oil tedavisine iyi yanıt vermektedir. Özellikle rozasea ve akneli hastalarda yapılan Q Switched Ndyag Lazer , IPL sistemleri; ısı ile demodex parazitlerini tahrip ederek tedaviye katkı sağlarlar.
Bu makalenin ardından Atopik cilt nedir, belirtileri neler? Atopik cilt nasıl tedavi edilir? 11 soruda atopik cilt başlıklı yazımıza da bakabilirsiniz.
