Çikolata kisti olarak bilinen endometriozis kısırlık gibi farklı sorunlara yol açabiliyor. Kadınlarda en çok 30-40 yaş aralığında görülen çikolata kisti ağrılı adet, ağrılı cinsel ilişkiye yol açabiliyor. Çikolata kisti nedir? Neden olur? Belirtileri nelerdir? Çikolata kisti kısırlığa yol açar mı? Nasıl tedavi edilir? gibi çok merak edilen soruları Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Cengiz yanıtladı… İşte A’dan Z’ye çikolata kisti dosyası… (Bu makalenin ardından miyomlar kısırlığa neden olur mu? başlıklı yazımıza da bakabilirsiniz)
ÇİKOLATA KİSTİ NEDİR?
Peki, çok merak edilen çikolata kisti nedir? Prof. Dr. Hüseyin Cengiz bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Çikolata kisti, içi birikmiş-beklemiş kanla dolu olan yumurtalık kistidir. Bizler bu kistleri endometrioma olarak adlandırıyoruz. Bu kistler kanser anlamına gelmez ancak genellikle bir kişinin endometriozisinin doğurganlığını zorlaştıracak kadar şiddetli olduğu anlamına gelir. Endometriyal doku (rahim iç zarı) rahmi kaplar ve bu dokunun rahmin dışında da gelişirse buna endometriozis denir.”
Çikolata kistinin adet döneminin ağrılı geçmesine neden olabileceğini belirten Prof. Dr. Cengiz, “Endometriyal doku; yumurtalıklarda, fallop tüplerinde ve idrar kesesi gibi yakındaki organlarda görülebilir. Bu ağrılı, ağır adet dönemlerine neden olabilir ve etkilediği organlara da zarar verebilir. İşte bu bahsettiğimiz rahim iç dokusu, ilginç bir şekilde en sık yumurtalıklarda olur. Burada da her ay hormonların etkisi ile kanama yapabilir ve yumurtalık içinde kist oluşumuna sebep olur” diyor.
ENDOMETRİOZİS NEDEN OLUR?
Çikolata kisti ile ilgili merak edilen bir diğer konusu ise neden geliştiği. Prof. Dr. Cengiz, “Çikolata kisti neden olur?” sorusunu şöyle yanıtlıyor:
Endometriozisli kişilerin yüzde 20 ile 40’ı çikolata kisti geliştiriyor. Biz doktorlar endometriozisi, endometriyal dokunun vücudun diğer bölgelerine ne kadar yayıldığına göre aşamalara ayırıyoruz. Özellikle evre 3 ve 4, en şiddetli olanlardır ve özellikle bu kişilerde ağrı, kısırlık gibi ciddi sorunlar bekleriz. Endometriozisli bir kişi tedavi görmezse daha şiddetli hale gelebilir ve çikolata kistleri gelişebilir. Çikolata kistleri içinde eski kan bulunan keselerdir (kist). Yumurtalıklara yapışırlar ve yumurtalık fonksiyonunu etkileyebilirler. Bazı durumlarda çikolata kistleri yumurtalıkların çalışmasını durdurarak hamileliği önleyebilir. Henüz endometriozise neyin sebep olduğunu bilmiyoruz. Çoğu araştırma, östrojenin kilit bir rol oynadığını öne sürüyor, ancak araştırmacılar hormonun neden bazı insanlarda bu duruma neden olduğundan ve diğerlerinde olmadığından emin değiller”
ÇİKOLATA KİSTİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Prof. Dr. Hüseyin Cengiz, çikolata kistinin görüldüğü kişiler için şu bilgileri paylaşıyor:
Endometriozis ve çikolata kistleri için risk faktörleri şunları içerebilir:
- Genetik: Ailede endometriozis öyküsü olan kişilerin bu duruma yakalanma olasılığı daha yüksektir.
- Bağışıklık sisteminin bozuklukları: Bazı bağışıklık sistemi sorunları, özellikle otoimmün bozukluklar endometriozise neden olabilir.
- İnflamasyon: Rahim veya çevresindeki yapılarda hasar, endometriozis riskinin artmasıyla ilişkilidir. Bu yaralanmalar örneğin sezaryen doğum sırasında meydana gelebilir.
- Doğum yapmamış olmak.
- İlk adet kanamasının erken yaşta gerçekleşmesi.
- Menstural döngünün 27 günden kısa olması.
- Adet döneminin 7 günden daha uzun olması.
- Düşük vücut kitle indeksi.
- Aile geçmişinde endometriozis teşhisi bulunması.
- Adet kanamasının vücuttan atılmasını engelleyen sağlık sorunları.
- Üreme sistemi anomalileri.
- Menopozun geç başlaması gibi faktörlere bağlı olarak endometriozis riski artmaktadır.
Çikolata kistini sadece semptomlardan teşhis etmek imkansızdır. Bunun yerine, doktorlar yumurtalıkları bir ultrason ile incelemelidir. Bu kisti kesin olarak teşhis etmek için dokunun mikroskop altında patolojik incelenmesi gerekir.
ÇİKOLATA KİSTİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Prof. Dr. Cengiz çikolata kistinin belirtilerini ise şöyle paylaşıyor:
- Ağrılı adet dönemleri,
- Adet dönemleri arasında açıklanamayan kasık ağrıları,
- Cinsel ilişki sırasında ağrı,
- Sindirim sistemi sorunları,
- Ağrılı bağırsak hareketleri,
- Ağır adet kanamaları,
- Hamile kalma zorluğu (kısırlık).
- Tedavi semptomlara ve üreme hedeflerine bağlıdır.
Hamilelik beklentisi varsa, tedavinin temel amacı doğurganlığı korumak veya artırmaktır. Bazı durumlarda, kistin büyüyüp büyümediğini görmek için beklemesini ve dikkatlice gözlemlenmesini önerebilir.
Doktorunuz aşağıdaki durumlarda kisti çıkarmak için ameliyat önerebilir:
1. Kist çok büyük ise
2. Adet dönemleri aşırı ağrılı ise
3. Kısırlık belirtileri var ise.
TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Prof. Dr. Hüseyin Cengiz, çikolata kisti tedavisine ilişkin ise şu bilgileri paylaşıyor:
- Endometriomalar ve diğer endometriozis semptomları ameliyattan sonra tekrar ortaya çıkabilir, bu nedenle nihayetinde birkaç prosedür gerekli olabilir. Bazen doktorlar, bir yumurtalığın alındığı ve endometriozis semptomlarından kurtulma sağlayabilen ooforektomi adı verilen bir prosedür uygulayacaktır. Ancak doktorlar bu tedaviyi hamile kalmayı umut eden kadınlara önermemektedir.
- Çikolata kistleri; bazen hormon ilaçları, bazen cerrahi, bazen gözlem, bazı hasta da ise tüp bebek tedavisi gerektirir.
- Ultrasonla muayene, doktora kistin endometrioma olma olasılığının yüksek olduğunu söyleyebilir, ancak, kist mikroskop altında inceledikten sonra kesin bir teşhis koyulabilir.
- Çok nadiren, ultrasonda endometrioma gibi görünen büyük bir yumurtalık kisti kanserli hale gelir. Sonuç olarak tedavi planlaması için hasta ve doktor beraber karar vermelidir.
ÇİKOLATA KİSTİ KISIRLIĞA YOL AÇAR MI?
Kadınların en çok merak ettiği sorular arasında ‘Çikolata kisti kısırlığa yol açar mı?’ sorusu da var. Prof. Dr. Cengiz’in bu soruya yanıtı şöyle:
“Endometriozis hamile kalmayı zorlaştırabilir ve çikolata kistleri bunu daha da zorlaştırabilir. Endometriozis ve kısırlık arasındaki bağlantı hala tam olarak açık değildir. Endometriyal büyümeler ve çikolata kistleri iltihabı tetikleyebilir ve bu da döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini zorlaştırabilir. Enflamasyon, gelişmekte olan bir embriyoya da zarar verebilir. Endometriomalar ayrıca yumurtalıkların sağlıklı yumurta üretmesini zorlaştırabilir. Yumurtlama daha az gerçekleşirse veya yumurtalar daha az sağlıklıysa hamilelik şansı azalır
Kısırlık her zaman görülmemektedir
Bütün bunlarla beraber, çikolata kistlerinin kaçınılmaz olarak kısırlığa neden olmadığını hatırlamak önemlidir. Aslında, ileri endometriozis ve çikolata kistleri olan bazı kadınlar kolayca hamile kalabilirler.
Bazı araştırmalar, çikolata kistlerinin çıkarılmasının yumurtalıklara zarar verebileceğini veya doğurganlığı engelleyebilecek yumurta rezervini tüketebileceğini öne sürüyor. Bir kadın tüp bebek (İVF) yaptırmayı planlıyorsa, kistin cerrahi olarak çıkarılması işlemi daha zor hale getirebilir ve hamile kalma şansını artırması pek olası değildir. Ancak tüp bebek olmadan hamile kalmayı planlayan kadınlar için çikolata kistinin cerrahi olarak çıkarılması doğurganlığı iyileştirebilir.
Bu konuda deneyimi olan bir uzmanla, ameliyatın yararlarını ve risklerini tartışmak çok önemlidir ve sizin durumunuza göre özelleştirilen bir tedavi planı oluşturulabilir.
ÇİKOLATA KİSTLERİ KANSER DEĞİLDİR
Endometriozisli 42 kişiden 1’inde yumurtalık kanseri gelişirken, genel popülasyonda bu sayı 76’da 1’e yakındır. Sonuç olarak, bazı doktorlar endometrioma veya endometriozis öyküsü olan kişilere daha sık tarama ve muayene yaptırmalarını tavsiye edebilir. Maalesef, bu konuyla ilgili henüz netleşmiş bir bilgi yok. Endometriomalar genellikle ilerlemiş endometriozis ile ortaya çıkar. Bu tip endometriozis, hamile kalma sorunları, ağrılı adet dönemleri ve cinsel ilişki sırasında ağrı ile yakından ilişkilidir.
Hem endometriomaların hem de endometriozisin en sık görülen komplikasyonu kısırlıktır. Kısırlığı olan kadınların yaklaşık yüzde 25-50’sinde endometriozis vardır ve endometriozisi olan kadınların yüzde 30-50’sinde kısırlık vardır.
ADET DÖNEMLERİ AĞRILIYSA
Adet dönemleri ağrılıysa, çok ağırsa veya çok sayıda kan pıhtısı içeriyorsa, kişi mutlaka bir uzmana görünmelidir. Ayrıca, endometriozisi olan tüm hastalar, semptomları kötüleşirse veya hamile kalmakta güçlük çekerlerse mutlaka bir uzmanla konuşmalıdırlar.
Çikolata kisti tedavi edilmezse oluşabilecek problemleri Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gürkan Bozdağ anlattı.
BU İÇERİKLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
