Hem kendimizi hem de etrafımızdakileri korumak için yalnızca ülke olarak değil dünya olarak toplumsal izolasyondayız. Bazen günler geçmek bilmiyor üzere geliyor olabilir… Yapacak şeyleriniz de tükenmiş olabilir… Fakat tüm bunları bizim için ailelerini ve sevdiklerini görmemeyi göze alarak işini yapmaya devam eden sıhhat çalışanları için yapmak zorundayız. Sıhhatimizi kendi canlarını hiçe sayarak müdafaaya adayan sıhhat çalışanları günümüzün en kıymetli kahramanları… Meskenden çıkmak istediğiniz vakitlerde saatlerce yüzünde maske takarak çalışan sıhhat çalışanlarını düşünün ve onlar için meskende kalın!
Dünyayı ele geçiren Coronavirüs salgınında ön safhalarda çalışan sıhhat çalışanlarının gün boyunca yaşadıklarını kestirim etmek sıkıntı. Görünmez bir düşmana karşı savaşan hekimler, hemşireler ve hastanelerde çalışan tüm vazifeliler alkışlardan çok daha fazlasını hak ediyor. Uygunlaşan hastalarını sevinçle taburcu eden ve kaybeden hastaları için en yakınlarını kaybetmişcesine üzülen sıhhat çalışanlarının günlük çalışmaları mercek altına alınıyor. Kameralarını COVID-19 kahramanlarının uğraşına çeviren BBC Türkçe grubundan Mahmut Hamsici ve Neyran Elden, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde bir gün geçirdi.
Son periyotlarda eğriyi düzleştirmek terimini sıklıkla duyduğunuza eminiz. Aslında dünyanın ve ülkemizin toplumsal izolasyonu bu kadar diretmesinin başlı sebeplerinden biri ‘eğriyi düzleştirmek.’ Gençlerin fark etmeden virüs taşıyıcı olma ihtimali yüksekken, kronik hastaları ve yaşlıları daha çok etkileyen Coronavirüs salgınında meskende kalarak kendimizi ve etrafımızdakilerin sıhhatini koruyoruz. Lakin bunun yanı sıra konutta kalmamızın en değerli ögelerinden biri sıhhat sistemlerinin kapasitesine baskı uygulamamak. Hastanelerde ağır bakım ünitelerinin ve yataklarının bir kapasitesi var. Bunun yanı sıra gecesine gündüzüne katan sıhhat çalışanlarını da unutmamak gerekiyor. Şayet herkes sokağa çıkmaya devam ederse virüs daha süratli bir biçimde yayılacak ve hastanelere daha çok insan müracat edecek. Bu da hastanelere ve sıhhat çalışanlarına baskı uygulayacak. Birçok ülkede yaşanan problemlerinin temel ögesi bu! Toplumsal izolasyonun değerine dikkat çeken BBC Türkçe, bir gün boyunca COVID-19 birinci müracaat merkezi, COVID-19 servisleri ve COVID-19 ağır bakım servisinde çekim yaparak sıhhat vazifelilerinin çalışmalarını gözler önüne serdi.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi’nde bir küme hekim, hemşire, hasta bakıcı, güvenlik vazifelisi ve hasta ile görüşen BBC Türkçe, Coronavirüsle uğraşın göz önünde olmayan kısımlarında neler yaşandığını aktarıyor. Cerrahpaşa bünyesinde yıkım kararı verilen bir bina Coronavirüs kuşkusu olan hastaların birinci müracaatlarını yaptığı Birinci Müracaat Polikliniği’ne dönüştürülmüş. Her gün aile tabiplerin ve ferdî olarak müracat eden hastalara testler yapılan merkezde öncelikle kayıtlar yapılıyor daha sonra sırasıyla muayene, tetkik ve test süreçleri. Günlük müracaat sayısının 14 Nisan itibariyle 328 olduğunu belirten Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Başhekim Yardımcısı, Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. İlker İnanç Balkan, müracaat sayılarının arttığını belirtiyor. Testleri müspet çıkan hastaların tedavi süreci başlarken birtakım kuşkulu hastaların testleri negatif çıksa da tedavi uygulanıyor. Hastaların durumu kritik değilse tedavide kullanılacak ilaçlar sağlanıyor, yapılacaklar anlatılıyor, irtibat kurmak için telefonlar alınıp ayakta tedaviye başlanılıyor. Hastaların durumu nezaret gerektiriyorsa, bu hastalar COVID-19 servislerine alınıyor.
İlk Müracaat Polikliniği (BBC Türkçe)
Monoblok Genel Cerrahi Poliklinikleri binasının bir kısmının Coronavirüs servisine ayırıldığı Cerrahpaşa hastanesinin bu kısmının beş katı etkin olarak kullanılıyor. Her kat COVID-19 ihtarları ile döşenirken, demir bariyerlerin yanında güvenlik vazifelileri bulunuyor. Özdel durumlar, hasta yakınları ve sıhhat çalışanları dışında kimsenin girişinin müsaade verilmediği COVID-19 servis kısımlarında hasta yakınlarının hastalara bir şey ulaştırması gerektiğinde bunu kapıdaki sıhhat vazifelileri sağlıyor. Sevdikleri ile telefonları yahut hemşirelerin telefonları aracılığıyla görüşen COVID-19 hastaları içinde tuvaletleri bulunan tek kişilik odalarda kalıyorlar. Bu alanlarda önlük, maske, siperlik, bone ve eldivenle çalışan sağlıkçılar tüm gerekli tedbirleri alıyorlar.
Uzman Dr. Öğretim Üyesi Rıdvan Karaali’nin anlattığına nazaran, şu an için bu beş kat içerisinde ortalama 170-200 yatak kullanılıyor. Yoğunluk yaşanırsa iki servisi daha aktive edebileceklerini söyleyen Karaali, burada yatan hastaların yaklaşık %90 ila %95’inin güzelleşerek konutlarına döndüğünü ve hastaların durumuna nazaran yatış müddetlerinin en az beş gün olduğunu belirtiyor. Son bir haftadır hastaneye başvurup hastanede tedaviye başlayan hastalar ile taburcu olan hastaların sayısının eşitlendiği belirtilirken Başhekim Zekayi Kutlubay, bugüne kadar 520 COVID-19 hastasının ya ağır bakımdan yada güzelleştirilerek taburcu edildiğini belirtiyor. Salgının başından beri 120-125 hastayı ağır bakıma yatırdıklarını söyleyen Kutlubay, maalesef 38 hastanın hayatını kaybettiğini lisana getiriyor. Günde ortalama 250-350 ortasında hasta başvurusu alan Cerrahpaşa COVID-19 kısmında günde 20-25 hasta uygunlaştırılarak 20-25 hasta ise servislere yatırılıyor.
COVID-19 Ağır Bakım Servisi (BBC Türkçe)
Bilinmezliklere dolu bu devirde en büyük soru işaretleri ise tedavi formüllerinde. Şimdi bir aşı ve kesin bir tedavi bilinmezken hastanelerde tabipler ve hemşireler en son bulunan metotlar ile tedavi uyguluyorlar. BBC Türkçe’nin yayınında konuşan Doç. Dr. Balkan meskene gönderilen hastalar ile yatırılan hastalara uygulanan tedavilerde farklar olduğunu söylüyor. İlaç konusunda her hastanın durumuna nazaran farklı ilaçların verilebileceğini vurgulayan Balkan, Sıhhat Bakanlığı’nın bu bahiste verilen rehberlerini takip ettiklerini belirtiyor. En başta tüm hastalara ‘hidroksiklorokin’ yani piyasadaki ismi ile ‘Plaquenil’ verildiğin söyleyen Balkan, bu ilacın virüsün hücre içerisinde çoğalmasını engellediğini açıklıyor. Buna ek olarak Çin’den gelen ve anti viral olan Faviripavir isimli ilacı ikinci basamakta kullandıklarını söyleyen Balkan, kimi hastalara ise endikasyonlara yönelik ilaçlar kullandıklarını ekliyor.
COVID-19 Ağır Bakım Servisi (BBC Türkçe)
Son olarak Cerrahpaşa’nın üçüncü ünitesine giren BBC Türkçe, kameralarını COVID-19 Ağır Bakım Servisi’ne çeviriyor. İçeride ameliyathane forması ve kollayıcı tulumlar giyen çalışanlar ve BBC Türkçe grubu yüzler net görülmediği için tulumlarının üzerine isimlerini yazarak yayın yapıyorlar. Maske, siperlik, eldiven ve dezenfekte edilmiş terliklerle ağır bakıma giren takım, Sadi Sun Ağır Bakım Servisinin kapasitesi dolduğu için buranın çabucak yanında bulunan ameliyathanelerin bir kısmının de ağır bakıma eklendiğini not ediyor. Burada yatan hastaların birçok akciğer fonksiyonları bozulmuş bireylerden oluşuyor. Ağır bakım hastalarının büyük bir kısmının uyutulmuş ve yapay teneffüs aygıtları ve öteki tıbbi aygıtlara bağlanmış durumda olduğu gözlemleniyor. Toplumsal medyada paylaşılan hekim ve hemşire fotoğraflarından hatırlayabileceğiniz üzere saatlerce kollayıcı maskeleri ve giysileri takmak bedende çeşitli irritasyonlara sebep olabiliyor. BBC Türkçe grubu de üzerlerindeki giysilerin ve ekipmanların daha birinci dakikalardan itibaren yüzü sıktığını, nefesi zorlaştırdığını ve terlettiğinin altını çiziyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ağır Bakım Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Yalım Dikmen ağır bakımda çalışan görevlilerin yaklaşık 4-6 saat çalıştıklarını ve daha sonra mola aldıklarını belirtiyor. “Tuvalet gereksinimimiz olmaması için çalışırken fazla su tüketmiyoruz” diyen bir hemşire, çalışma kaidelerinin zorluğunu bir defa daha göstermiş oluyor.
Dikmen’in yayına anlattıklarına nazaran her gün iki yahut üç hasta hayatlarını kaybederek yahut taburcu olarak ağır bakımdan çıkıyor ve bu hastaların yerine her gün iki yahut üç hasta ağır bakıma alınıyor. Hasta sayısının artması durumunda ağır bakım kapasitelerini artırma imkanlarının olduğunu ekleyen Dikmen, ağır bakım gelen her üç hastadan birini kaybettiklerini söylüyor. Salgında bir öteki sorunun ise teneffüs aygıtlarının yeterliliği olduğu biliniyor. Bu soruyu Dikmen’e yönelten BBC Türkçe grubu, Cerrahpaşa’nın elinde yenilenmiş aygıtlarla birlikte daha evvel kullanılan aygıtlar olduğu öğreniliyor.
COVID-19 Ağır Bakım Servisi (BBC Türkçe)
Küresel bir pandemiye dönüşen Coronavirüs salgınında en çok yaşlı hastaların etkilendiği dataları artık tüm dünya tarafından bilinmiş bir olgu durumunda. Fakat son devirlerde genç hastaların da sıkla hastanelere yattıklarını duyuyoruz. Prof. Dr. Dikmen yaptığı ihtarda, “Gençler de önemli biçimde etkilenebiliyorlar. Teneffüs yetmezliği gelişmiş çok genç hastalarımız da olmakta. Münasebetiyle yaşlı yahut eşlik eden hastalık kaide değil. Onlar daha ağır durumda oluyorlar lakin emsal formda çok ağır teneffüs yetmezliği gelişmiş genç yahut diğer türlü hiçbir hastalığı olmayan hastalarımız da olmakta,” diyerek herkesin önlemleri elden bırakmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Dünyada birçok ülke sıhhat ve kollayıcı ekipman zahmeti yaşarken Türkiye’nin bu bahiste ne durumda olduğu soru işaretleri ortasında. Bu hususa açıklık getiren Cerrahpaşa hekimleri şu anda bu türlü bir eksiklikleri olmadığını belirtirken bunun bakanlığın materyal tedariki, üniversitenin satın almaları ve üniversiteye yapılan bağışlar ile giderildiğini söylüyorlar. Kutlubay, ellerinde 10 günlük gereç stoğu olduğunu söylerken Sıhhat Bakanlığı’nın her türlü materyal dayanağı verdiğini ve azalmalar doğrultusunda satın almaların yapıldığını söylüyor. Bağışların değerini vurgulayan Cerrahpaşa hekimleri, son bir aydır hayırsever vatandaşlardan, sivil toplum örgütlerinden ve işadamlarından ekipman bağışı aldıklarını ekliyor.
Önce de belirttiğimiz üzere eğriyi düzleştirmek için konutta kalmak çok kıymetli. Sıhhat sistemlerinin kapasitesinin baskılanmaması ile birlikte sıhhat çalışanlarının da sıhhatlerini müdafaaları büyük değer taşıyor. Bu mevzu için Birinci Müracaat Merkezi’nin bir kısmını sıhhat çalışanlarına ayıran Cerrahpaşa, Coronavirüs testi olumlu çıkan 60 işçileri olduğunu söylüyor. Yalnızca klinik belirtisi ve bulguları olan çalışanlara tarama testi yaptıklarını vurgulayan Kutlubay, COVID-19 hastaları ile temas eden yahut konutunda yada bulunduğu ortamda Corona müspet olan çalışanlara test yaptıklarını ekliyor. Coronavirüsü yenen sağlıkçıların çabucak vazifelerinin başlarına döndükleri belirtilirken, uygunlaşan sağlıkçıların plazma donör olarak hastalarına kendi antikorlarını bağışlamak için sıraya girdikleri söyleniyor.
Cerrahpaşa Hastanesi Sıhhat Çalışanları (BBC Türkçe)
Sağlık çalışanları denilince aklımıza birinci olarak tabipler tahminen de sonra hemşireler geliyor. Lakin tabiplerden hemşirelere, hasta bakıcılarından paklık görevlilerine kadar hastanelerdeki tüm çalışanlar büyük gerilim altında ve güç kurallar altında çalışıyorlar. Risk yüzünden günlerce meskenlerine gitmeyen ve bu nedenle otellerde, lojmanlarda yahut misafirhanelerde kalan sağlıkçılar, sevdiklerini korumak için günlerce yahut haftalarca onlardan uzak kalıyorlar. Bazılarının 12 bazılarının ise 24 saatlik mesailer ile çalıştıklarını belirten BBC Türkçe, sıhhat çalışanlarının tüm kollayıcı ekipmanlara karşın Coronavirüse yakalanabileceklerini ekliyor. Hastanede çalışan her bireyin değerini vurgulayan yayında hemşirelerin istekli olarak görevlendirmeleri dışında çalıştıkları ve paklık görevlilerin de tüm COVID-19 servislerini sterilize ettiklerinin altı çiziliyor. BBC Türkçe’nin görüştüğü hasta bakıcılardan Nimet Erkan, “Ben tam 24 gündür konuta gitmiyorum. Burada, lojmanda kalıyorum. Bütün hastaları annem, babam, kardeşim, ağabeyim olarak görüyorum. Elimizden geldiğince çalışıyoruz, çabalıyoruz, uğraşıyoruz. Çabaya devam ediyoruz,” diyerek tüm sağlıkçıların her türlü zorluğa karşın Coronavirüs gayretinde yer almaktan gurur duyduklarını söylüyor.
Son olarak hepimize ihtarlar yapan tabipler, acil servislerin gereksiz yere kullanılmamasını da rica ediyor. Tedbirlerin gevşetilmesi durumunda yatan ve taburcu olan hasta sayısının yakınlığının değişebileceği konusunda ikaz yapan tabipler, toplumsal izolasyon önleminin devam etmesi gerektiğinin altını çiziyorlar. Bu şiddetli çalışmalara şahit olduktan sonra “Sağlıkçıların fedakarlıkları karşısında borcumuzu nasıl ödeyebiliriz?” diye düşünmemek mümkün değli. “Hastalıktan uzak durarak,” diye karşılık veren Doç. Dr. İlker İnanç Balkan, “Bizim iş yükümüzü artıran şey meskende kal kampanyasının gevşemesi. Zira bir defa denetimden çıkarsa hiçbir fedakârlık bunun üstesinde gelmez, bizler de enfekte oluruz. Bu sefer yatışlar, vefat oranları süratle artar” diye ekliyor.
