Erişkin yaş grubunda insanların yarısı yaşamlarında en az bir kez boyun ağrısı geçirmişlerdir. Peki, her ağrının altında boyun fıtığı mı yatıyor? Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi’nden Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Çetin Evliyaoğlu, boyun fıtığına sebep olan faktörleri ve riskleri azaltmanın yollarını anlattı.
BOYUN AĞRISI NEDEN OLUR?
Boyun ağrılarının en sık nedeni mekanik boyun ağrısı olarak tanımlanan kas-eklem ağrılarıdır. Çoğunlukla ters hareketler sonucu zorlanma, boyun kaslarını veya bağ dokuyu etkileyen küçük zedelenmeler nedeniyle olur. Bu ağrı 2-3 gün içerisinde giderek azalır ve 1-2 hafta içerisinde kaybolur. Bazen kronik hale gelir ve stres, gerginlik, üzüntü sonrası veya soğuk hava akımları sonrası tutulma şeklinde kısa ataklar halinde şiddetlenebilir. Kötü duruş bu ağrının en önemli nedenidir. Boyun ağrısı; kaslarda ve kemiklerde ağrı olarak bilinen fibromiyalji, omurga ve disk dokularının normal yapısının bozulması, boyun fıtığı, boyun içinde kalan omurgada kanal darlığı, eklemlerde iltihap ve romatizmal hastalıklar, nadiren kanser veya beyni ve omuriliği saran zarın iltihaplanması nedeniyle gelişebilir.
Her ağrının sebebi boyun fıtığı olmayabilir
Her boyun ağrısı, boyun fıtığı demek değildir. Daha çok kas, iskelet kaynaklı tutulmalar, zorlamalar olarak görülen ağrılar daha çok yer olmaktadır. Küçük travmalar, enfeksiyonlar, tümörler, romatizma hastalıkları boyun ağrılarına neden olabilir. Pandemide hareketsizlik ve pasif yaşam genel olarak kas-eklem kaynaklı ağrıları tetikledi. Bu ağrılar boyun fıtığını akla getirse de pandemide boyun fıtığının artırması ile ilgili net bir veri yok.
BU ŞİKAYETLER BOYUN FITIĞI HABERCİSİ
Boyun fıtığında, boyun ağrısı şikâyeti görülür. Boyundan başlayıp kürek kemiğine ve oradan kola, bazen göğse doğru yayılan bir ağrı olabilir. Boyun ağrısının yanı sıra yarım baş ağrıları da olabilir. Bazı pozisyonlar ve hareketlerde ağrı artabilir. Özellikle geceleri, hasta ağrıdan uykuya dalmakta zorlanır. Uykusuzluk ve uzun süreli ağrılar günlük yaşam kalitesini azaltır. Güç kaybı ve uyuşma belirtisi olabilir. Omuzdan kola yayılan uyuşma, kollarda ve ellerde kuvvet kaybı görülebilir. Hasta da bazen bardak tutamama, bardağı elinden düşürme gibi durumlar olabilir. Ağır fıtıklarda bacakları da etkileyen hafif felç tablosu görülebilir. İdrar ve dışkı tutamama şikâyetleri gelişebilir.
BOYUN FITIĞI BELİRTİLERİ
- Ağrı kola doğru yayılıyorsa
- Ellerde kollarda yanma, uyuşma ve güçsüzlük varsa
- Ağrı kesiciler etki etmiyorsa
- 1 haftayı geçen ağrılar varsa
- Kaza ya da boyun veya başa alınan darbe sonrası ağrı gelişiyorsa
- Bacaklarda güçsüzlük veya kol ve bacaklarda koordinasyon kaybı eşlik ediyorsa
- Boyun ağrısına ateş veya baş ağrısı eşlik ediyorsa
- Ense sertliği nedeniyle çeneyi göğüs bölgesine değdirilmekte zorlanılıyorsa doktora başvurulmalıdır.
Cep telefonu bağımlılığı da boyun fıtığına götürüyor
Son zamanlarda cep telefonu bağımlıları ile boyun fıtığı gelişimi arasında anlamlı istatiksel sonuçlar bildirildiği görülmektedir. Cep telefonu, tablet gibi dijital ekranları kullanırken baş öne doğru eğilir ve uzun süre hareketsiz bir şekilde oyalanılır. Uzun süre hareketsiz baskı altında kalan disk yapısında beslenme bozukluğuna bağlı, dokuların bozulması ve gereken işlevin yerine getirememe durumu gelişebilir. Bu da daha erken fıtıkların oluşumuna yol açmaktadır. Aynı durum, ergonomisi bozuk şekilde bilgisayar başı çalışanlarda, başını öne eğerek uzun süre hareketsiz çalışan kuaför, cerrah gibi bazı meslek gruplarında da görülebilmektedir.
BOYUN FITIĞINI TETİKLEYEN FAKTÖRLER
1-İleri yaş
Yaşlandıkça disk içeriğindeki su miktarı azalır, kurumaya başlar, yavaş yavaş gücü ve esnekliği azalır.
2-Yanlış yaşam tarzı
Hareketsiz, egzersiz ve spordan uzak yaşam, dengesiz beslenme, sigara kullanımı disk yapısını olumsuz etkiler. Yoğun stresli ve gergin yaşam ise kaslarda istemsiz kasılma ve spazma yol açar.
3-Duruş bozuklukları
Kambur duruş, uzun süreli boynu bükülü, yamuk veya gergin şekilde tutacak şekilde durulması veya bu pozisyonlarda koltukta veya kanepede uyuma alışkanlıkları, ergonomik olmayan koşullarda masa başı veya tezgahta çalışma vs. sebepler risk faktörüdür.
4-Yapısal bozukluklar
Boyun kaslarında, bağlarda zayıflık, omurgadaki yapısal bozukluklar boyun fıtığı oluşumuna yol açar.
5-Ağırlık
Dengesiz ağır kaldırma, tek taraflı ağır çanta taşıma gibi yükler boyun fıtığına sebebiyet verir.
6-Büyük ve küçük travmalar
Boyuna veya başa alınan darbeler, motorlu araç kazalarında ani olarak boynun öne ve arkaya aşırı eğilmesi, boyun kütletme alışkanlığı sayılabilir.
BOYUN FITIĞI NASIL OLUŞUYOR?
Travmalar, zorlamalar, kazalar veya yaşlandıkça omur kemikleri arasında bulunan, omurgaya esneklik kazandıran dokular olarak bilinen diskin su içeriğini kaybetmesi, diskin yastıklama görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale getirebilir. Disk bozulmaya devam ettikçe dış tabakası da yırtılabilir. Diskin merkezi dış tabakadaki bir yırtıktan çıkarak sinirlerin ve omuriliğin yer aldığı boşluğa taşar ve boyun fıtığına neden olur. Boyun fıtıkları diskteki dokuların yapılarının bozulması ile görevini yerine getirememe sonucu hafta veya aylar içinde yavaş yavaş ortaya çıktığı gibi, boyunda öne ani bükülme, başın geriye ani gerilmesi, kaza veya düşme ile boyunda bükülme hareketleri veya ağır kaldırmaya bağlı boyun omurlarında gelişen ani stres sonucu gelişebilir. Bazen şiddetli bir hapşırık veya öksürük bile yapısı bozulmuş diskte fıtığın gelişimine yol açabilir.
BOYUN FITIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Boyun fıtığında tanı iyi bir muayene ile başlar. Hastanın şikâyeti, hastalığın süreci ve gelişimi, tetikleyen koşullar sorgulanır. Ayrıntılı muayene ile kas kuvveti, duyu kayıpları ve reflekslere bakılır. Yumuşak doku ve fıtıkları görüntülemek için manyetik rezonans görüntüleme, kemik yapıyı değerlendirmek için servikal röntgen veya bilgisayarlı tomografi, sinir fonksiyonlarını değerlendirmek için de EMG tetkikleri istenebilir.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
İlaç tedavisi, hareket kısıtlaması, dinlenme, fizik tedavi programları ve boyun bölgesine yapılacak iğne uygulamaları cerrahi dışı tedavilerin başlarında gelmektedir. İlaç tedavisinde ağrı kesici ve çeşitli kas iskeleti sistemi hastalıklarında iltihaplanma ve ödemi engelleyen ilaçlar ile kas gevşetici ilaçlar kullanılır. Amaç, kasılmış boyun kaslarını gevşeterek spazmı çözüp boynu rahatlatmak; hafif ve başlangıç düzeyindeki fıtıklarda, kasılmaya bağlı sinirlerin sıkışmasını serbestleştirmektir. Fizik tedavi uygulamalarında da; bel bölgesindeki omurlara veya ağrı bölgelerine iğne yapılması, masaj ve boyunluk kullanımı tedavi seçenekleri içerisindedir.
NE ZAMAN CERRAHİ TEDAVİYE BAŞVURULUR?
Cerrahi tedavi seçeneği ise tıbbi tedaviye yanıt alınamayan, güç kaybı olan, belirgin omurilik veya sinir kökü basısı saptanan hastalara önerilir. Cerrahide amaç sinire bası yapan fıtığın temizlenip basının kaldırılarak sinirin rahatlatılmasıdır. Bası yapan diskin çıkartılması sonrasında omurların arasına implant yerleştirilir. Ameliyat sonrası hasta aynı gün ayağa kaldırılır. Hastanede kalış süresi genelde 1 gündür. Hastanın ağrıları büyük oranda geçer, kuvveti hızla düzelir. Uyuşukluk biraz daha geç düzelir. Önden yapılan ameliyatlarda ilk 1-2 gün boğaz ağrısı veya yutkunurken ağrı görülebilir. Ameliyat sonrası omurlar arası kemik füzyon denilen kaynaştırma işlemi yapılan hastalara 3-4 hafta boyunluk kullanması önerilebilir.
BOYUN FITIĞI RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN NE YAPMALI?
Boyun fıtığından korkuyorsanız veya boyun fıtığı riski taşıdığınızı düşünüyorsanız işte bu önerilere kulak verin. Prof. Dr. Evliyaoğlu boyun fıtığı riskine karşı önemli önerilerde bulundu.
1-Doğru kaldırma tekniklerini kullanın
Sırtınızı düz tutarak dizlerinizi bükün ve yükü desteklemek yardımcı olmak için güçlü bacak kasları kullanın. Her iki kolda dengeli yük taşıyın. Çanta taşıyorsanız çantanızı hafifletin.
2-Masa başında çalışıyorsanız bu kurallara uyun
Masa başı çalışma pozisyonunuzu ergonomik hale getirin. Bilgisayar ekranını göz hizasına yakın konumlayın. Sürekli baş öne eğik ve yana dönük pozisyonlardan kaçının.
3- Oturma, uyku ve yürüyüş pozisyonlarınıza dikkat edin
Uygun yastık ve ortopedik yatakta uyuyun. Uzun süreli oturmanız gerektiğinde ara ara esneme ve germe egzersizleri yapın. Boyun, sırt, bacaklar ve karın kaslarını güçlü tutmak için düzenli egzersiz yapın.
4-Yaşam tarzınızı düzenleyin
Sağlıklı ve dengeli beslenin. Hayatınıza sporu dahil edin. Yüzme, pilates, aerobik ve yürüyüş önerilen sporlardır.
