Yazı: Ece Üremez
Ancak en az yemek tarifleri kadar hakim olmamız gereken besin saklama kılavuzunun ne kadar bilincindeyiz? İşin detaylarını sağlıklı mutfak ürünleri eşliğinde keşfedelim…
Mutfağa girip de buzdolabının karşısınız geçince hepimizin kafasında uçuşan soruların toplamıdır şu soru: Besinleri nasıl saklamalıyız? Tam da bu yüzden, özellikle anneler ve anne adayları için büyük önem arz eden, çoğu kez de bir muamma haline gelebilen yöntemleri araştırdık. Elbette, besinleri bozulmadan doğru şekilde muhafaza etmek sağlığımız açısından çok önemli ancak besin saklama süresi de besin değeri yönünden dikkate alınmalı.
Öncelikli olarak hepimizin bilmesi gereken temel bilgileri hatırlamakta fayda var. Örneğin; et, tavuk ve balık ayrı paketlerde ya da kaplarda saklanmalı; bir-iki gün içinde tüketilmeyecek et, tavuk ve balık yassı bir şekilde paketlenmiş olarak dondurulmalı, çözülmüş olan bir yiyecek tekrar dondurulmamalı, buzdolabı fazla doldurulmamalı, tahıl, baklagiller ve kuru besinler kuru ve serin ortamda saklanmalı gibi… Keza saklama kaplarının kullanılması konusu da oldukça önemli. Kapların çok yüksek ısı ile temas etmemesi; özellikle pişmiş yemekleri saklamak için plastik kapların kullanılmaması; kabın temizliği için az miktarda deterjan kullanılması ve iyice durulanması gerekiyor. Bütün bunlardan önce dikkat edilmesi gereken ilk ve en önemli şey ise besinleri satın alırken ve tüketmeden önce son kullanım tarihine mutlaka bakılmalı. Zira son tüketim tarihi geçmiş gıdaları tüketmek sağlığımızı olumsuz etkileyebilir.
Uzun lafın kısası, besinleri sağlığımıza zarar vermeyecek şekilde muhafaza etmek, bu süreçte de besinlerin değerlerini kaybetmemelerini sağlamak gerekiyor. Havaların ısınmasıyla birlikte bakterilerin hızla çoğaldığı ve gıda bozulmaları için ideal ortamın oluştuğu şu günlerde konuya dair bilinç katsayımızı arttırmak için Beslenme ve Diyet Uzmanı Funda Özkan’ın hazırladığı besin saklama kılavuzuna göz atalım.
Hangi besinleri hangi kapta saklamalıyız?
Alüminyum folyo
Işık, nem ve yağ içermediği için birçok yiyeceğin saklanmasında kullanılabilir. Örneğin; tereyağı, çikolata, peynir, tavuk ve et ürünleri.
Cam kaplar
Asit ve alkaliden etkilenmediği için hem saklama hem de pişirme kabı olarak kullanılabilir. Cam kaplar, ayrıca mikrodalga fırınlar için de sağlıklı bir seçim. Cam kapları kullanırken yiyecekler düşük ısıda pişirilmeli. Özellikle sıvı yiyecekler, yoğurt, süt, pekme ve pişmiş yemekler için cam kaplar tercih
Plastik kaplar
Kuru yiyeceklerin saklanmasında kullanılabilir fakat plastik kapların içeriğinde zararlı maddeler olabileceği için yoğurt, pekmez, pişmiş ve asitli yiyecekleri saklamak için sağlıklı bir seçenek değil.
Teflon
Teflon tencere veya tavalar yemeği yapıştırmayacağı ve kolay temizlenebileceği için çok tercih edilen mutfak gereçleri… Üzerlerinde ısıya dayanıklı bir plastik kaplama maddesi bulunuyor. Yemeği pişirirken, bu kimyasal madde yemeğe karışmıyor fakat teflon çizilirse altındaki madde yemeğe karışabiliyor ki bu da sağlığa zararlı… Teflonun çizilmesini engellemek için ahşap veya silikon kaşıkla kullanılması gerekiyor.
Buzdolabına vaktinde koyun
Besinlerin üzerinde bakteri oluşumunun engellenmesi için besinlerin mutlaka buzdolabında saklanması gerekiyor. Özellikle hazır yemekler, pişmiş yiyecekler, peynir, süt, yoğurt, ayran, tatlılar gibi besinlerin buzdolabında saklanması çok önemli…
Buzdolabında bakteri oluşumunu engellemek için:
• Buzdolabınızı her zaman temiz tutun.
• Yiyecekleri, yiyeceğiniz veya pişireceğiniz zaman buzdolabından çıkartın.
• Buzdolabınızı 5 derece veya altında tutun.
• Fazla kalan pişmiş yiyecekleri 1,5 saati geçmeyecek şekilde soğuduktan sonra buzdolabında saklayın ve en geç iki gün içerisinde tüketin.
• Yumurtaları buzdolabında kendi kutularında saklayın.
Sağlıklı pişirme yöntemleri
Haşlama: Haşlama yöntemiyle yemek pişirmek; yemek pişirme teknikleri arasında en yaygın ve en sağlıklı olanı. Sebzeler, sığır, dana eti, tavuk ve balık bu yöntem ile pişirilebilir. Tencerede su kaynatıldıktan sonra haşlanmak istenen besin suya atılır, düşük ateşte bir süre kaynatılır. Isı çok yüksek olmamalıdır çünkü yüksek ısıda pişerse; sebzeler dağılır veya et sertleşir. Haşlanan besinlerin vitaminleri suya geçtiği için haşlama suyu atılmamalı, istenirse tavuk suyu, et suyu veya sebze suyu olarak kullanılmalı.
Izgara: Yiyeceklerin direkt ısıya tutulması yoluyla besinlerin her tarafını eşit şekilde pişirme yöntemi… Açık havada yapılan ızgaralarda yiyeceklerin kömürle kesinlikle temas etmemesine çok dikkat etmek gerekiyor.
Fırınlama: Sebzeler, balık, tavuk, et ürünleri, hamur işleri için fırında pişirme yöntemi tercih edilebilir. Her yiyeceğin pişirme derecesi farklı oluyor. Fırın, besin özelliğine göre önceden pişirme ısısına getirilmeli. Pişirme ısısı yiyeceğe göre 150 ile 250 derece arasında değişiyor. Fırında pişirmenin en sağlıklı tarafı ekstradan yiyeceğe yağ ilave etmeye gerek olmaması.
Buhar: Bu yöntem ile yiyecekleri pişirdiğinizde yiyeceklerin sindirimi kolay ve besin değeri kaybı az oluyor. Yiyeceklerde şekil kaybı olmadığı için görünüş güzel kalıyor. Buharda bir yiyeceği pişirmek için; büyük bir kaba su ilave ediliyor ve kaynatılıyor. Üzerine özel buhar kabı yerleştiriliyor ve yiyecek bu kaba ilave ediliyor. En son üzeri kapak ile kapatılıyor ve besin yumuşayana kadar pişiriliyor.
Buğulama: Kuru veya ıslak buhar ile basınçlı veya basınçsız olarak pişirme işlemi.
Sebze ve meyveler nasıl saklanır?
• Meyve ve sebzeleri buzdolabına koymadan önce eğer yıkarsanız nemlendikleri için çürüme hızlarını arttırırsınız. En sağlıklısı tüketeceğiniz zaman yıkamak.
• Sebze ve meyveler buzdolabında ayrı raflarda olmalı çünkü birbirlerine değdiklerinde çabuk bozulurlar.
• Bazı besinler oda sıcaklığında saklanmalı. Örneğin; sarımsak, soğan, domates, patates, avokado, muz, elma, kavun.
