Sindirim sistemi, bebek sağlığının en önemli dinamiklerinden biri. Bu sistem, bebeğinizin sağlık durumu hakkında bilgi verir. Kaka rengi, bebeğiniz hakkında size genel bilgi verebilir, ancak kaka kıvamı da önemlidir. Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzmanı Prof. Dr. Nuray Uslu Kızılkan bebeklerde kaka renklerine ve anlamlarına dair merak edilenleri anlattı. (Bu yazının ardından Bebeklerde geniz akıntısı nasıl geçer? , Bebeklerde balgamlı öksürüğe ne iyi gelir? makalelerimizi de okuyabilirsiniz)
Bebeklerde kaka renkleri ne anlama geliyor?
Bebeklerde kaka rengi bazı hastalıkların ön habercisi olabileceği gibi, kaka rengi ve dokusu üzerinde bebeğin yaşı, beslenme şekli, tükettiği besinler ve aldığı ilaçlara bağlı değişiklikler de olduğu unutulmamalıdır. Peki, bebeklerde kaka rengi ve kıvamı ne ifade eder?
Bebekler genelde doğumdan sonraki 24 saatte ilk kakalarını yaparlar. “Mekonyum” olarak adlandırılan bu kaka katranımsı ve çok yapışkan yapıda olup, koyu yeşile dönük siyah renklidir. Bebek ilk 48 saat içinde kakasını yapmadığında mutlaka bu bilgi doktorla paylaşılmalıdır.
Bağırsaklardaki mekonyum tamamen atıldıktan sonra, geçici dışkı diye tanımlanan, 3-4 gün süren, partiküllü ve koyu yeşilden açık sarıya kaçan bir renge sahip dışkılama olur. Bu sürecin sonunda ise kaka rengi normale döner. Anne sütüyle beslenen bebeklerde kaka altın sarısı, hardal rengine benzer olup, daha sıvı ve partiküllüdür. Mamayla beslenenlerde ise biraz daha koyu sarı renkli ve daha koyu kıvamlı yapıda kaka görülür.
Genellikle doğumdan sonraki ilk bir ay içinde, anne sütü alan bebekler günde bir veya daha fazla kaka yapabilir. Sonraki aylarda normal kıvamda olmak koşuluyla birkaç günde, hatta haftada bir bile kaka yapmaları normaldir.
Bebeklerde 6 ay civarında başlanan tamamlayıcı beslenmeye geçişle beraber, dışkıda sindirilmemiş besin artıklarına rastlamak mümkündür ve normal bir bulgudur. Bebeklerin beslenmelerine göre kaka yapma sıklıklarında da değişkenlik olabilir.
Yeşil renkli kaka:
Demir takviyesi alan, demirce zengin formulayla beslenen bebeklerde koyu yeşil kaka görülebilmektedir. Yeşil kaka normaldir ve siyah kakayla karıştırılmamalıdır.
Beyaz veya gri renkli kaka:
Özellikle erken bebeklik döneminde devam eden, sarılıkla beraber seyreden, çok açık renkli, beyaz-gri renkli kaka karaciğer ve safra yollarındaki bir hastalığın önemli bir işareti olarak kabul edilir. Erken teşhis ve tedavinin çok önemli olduğu bu durumda acilen doktora başvurmak gerekir. Hemen çocuk doktoruna başvurulmalıdır.
Sümüksü-mukuslu kaka:
Ateş, kusma gibi bağırsak enfeksiyonunun diğer belirtileriyle beraber olan sümüksü-mukuslu kaka, bir enfeksiyonun göstergesi olabilir. İnek sütüne bağlı olan alerji durumlarında da mukuslu dışkılama olabilir. Bu durumda çoğunlukla ince çizgisel veya nokta tarzında kan da görülebilir.
Kakada kırmızı renk veya kan görülmesi:
Bazı antibiyotiklerin, ilaçların ve yiyeceklerin kaka rengini kırmızıya boyayacağı akılda tutulmalıdır.
İshal, ateş, kusma gibi belirtilerle birlikte kakadan kan gelmesi, enfeksiyonun habercisi olabilir. Kabızlık olup kaka yapmada zorlanma ve sert dışkıyla beraber kan gelmesi ise anüste çatlak nedeniyle olabilir ve sık rastlanan bir durumdur. Çoğunlukla kakanın etrafına yapışmış şeklide ince çizgi veya küçük bir pıhtı şeklinde görülür. Normal veya hafif sulu kıvamda olan kakanın içindeki ince çizgi veya noktasal ufak miktardaki kan ise süt protein alerjisi olduğunun bir göstergesi olabilir. Bir uzmana danışılması uygundur.
Siyah kaka:
Mekonyum döneminden sonra mekonyuma benzeyen, siyah renkli, yapışkan kakaya -bazen sindirim sistemi kanamasına işaret edebileceği için- dikkat edilmelidir. Yine bazı ilaç ve yiyeceklerin de kakayı siyah renge boyayabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Koyu yeşil kakayla da karışabilir.
Hangi durumlarda doktora başvurmak gerekir?
- Formula mamayla beslenmemesine ve demir takviyesi almamasına rağmen dışkı siyah renkliyse,
- Mekonyumu boşaltma dönemi bitmesine rağmen hala siyah dışkı geliyorsa,
- 24 saatten daha uzun süren sulu dışkılama ve beraberinde kusma, ateş, sümüklü yapı varsa,
- Beyaz renkli dışkı görüldüyse,
- Bezinde ve dışkısında kan varsa, mutlaka doktorunuzla görüşün.
Ancak, bebek kakası renkleri ve yapısı doğru bir şekilde yorumlanarak normal karşılanması gereken durumlar gözden kaçırılmamalı ve ebeveynler gereksiz korkuya kapılmamalıdır.
