Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Irmak Uçak, merak edilen soruları yanıtlıyor…
BADEMCİKLERİN GÖREVİ NEDİR?
Bademcikler ağız boşluğunun gerisinde, yanlarda yerleşimli, oval şekilli lenfoid yapılardır. Lenfoid sistem vücudumuzu enfeksiyonlara karşı oluşan bağışıklık cevabında rol alır. Bademcikler ağzımızdan giren mikroorganizmalara karşı ilk savunma mekanizmasını oluşturur.
Tıbbi literatürde bademciklere tonsil, bademcik enfeksiyonuna tonsillit denir. Ağız boşluğunun arka duvarı ise farenks bölgesidir. Bu bölgenin enfeksiyonlarına farenjit adını verilir. Tonsillit ve farenjit enfeksiyonları her zaman keskin sınırlarla ayrılmaz, birlikte de görülebilir (tonsillofarenjit).
BADEMCİK İLTİHABI BULAŞICI MIDIR?
Bademcik enfeksiyonu bulaşıcıdır. Hasta veya taşıyıcı kişilerle yakın temas sonucu veya hasta kişilerin vücut salgılarının bulaştığı yüzeylere temas edip, ellerin yıkanmadan ağıza götürülmesi sonucunda ağızdan giren mikroorganizmalar ile bulaşır.
EN SIK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Bademcik enfeksiyonları en sık 5-15 yaş arası çocuklarda görülür. En sık etken virüslerdir. %30’unda bakteriyel etkenler sorumludur. Bakteriyel bademcik iltihabının da en sık nedeni A grubu beta hemolitik streptokoklardır (Streptococcus pyogenes). Genellikle beta enfeksiyonu olarak bilinir.
BADEMCİK İLTİHABINDA TEDAVİ NASIL OLUR?
Bademcik enfeksiyonlarında etkenin ne olduğunun bilinmesi tedavi planlaması açısından önemlidir. Viral enfeksiyonlarda antibiyotik kullanmaya gerek yoktur; bakteriyel enfeksiyonlarda ise antibiyotik verilir. Özellikle beta enfeksiyonunda, bakterinin boğazdan temizlenmesi için, semptomlar geçmiş olsa da önerilen süre boyunca antibiyotik kullanmak gerekir.
Viral ve bakteriyel enfeksiyonların belirtileri nelerdir?
Viral-bakteriyel enfeksiyon ayrımı, hikaye ve muayene bulgularında bazı farklılıklar olsa da klinik olarak anlaşılamayabilir. Bademcik enfeksiyonunun viral veya bakteriyel olup olmadığını ayırt etmenin yolu mikrobiyolojik olarak etkeni tanımlamaktır. Bakteriyel enfeksiyonlarda genellikle ani başlangıçlı boğaz ağrısı ve ateş görülürken, viral enfeksiyonlarda boğaz ağrısı daha yavaş gelişir. Viral enfeksiyonlarda boğaz ağrısına, burun akıntısı, kas ağrısı, eklem ağrısı, ateş, ses kısıklığı, ishal gibi semptomlar eşlik edebilir. Beta enfeksiyonlarında çoğunlukla bademcik üzerinde sarı beyaz renkli lezyonlar görülür. Boğazdan alınan sürüntüler ile bakılan hızlı antijen testleri ve boğaz kültürü ile beta enfeksiyonu olup olmadığı ayırt edilmelidir. Beta enfeksiyonu varlığında uygun antibiyotik başlanır; antibiyotik başlandıktan 24-48 saat sonra bulaşıcılığın kalmadığı kabul edilir. Viral bademcik enfeksiyonlarında bulaşıcılık daha uzun süre devam edebilir.
BADEMCİK İLTİHABINDA ANTİBİYOTİK NEDEN KULLANILIR?
A grubu beta hemolitik streptokoka bağlı tonsillit tedavisinde antibiyotik verilmesinin en önemli amaçlarından biri komplikasyonları önlemektir, çünkü bu enfeksiyon kalp ve böbreklerde romatizmal hastalığa yol açabilmektedir. Genellikle 3 yaş altındaki çocuklarda bu komplikasyonlar daha nadir görülür. Antibiyotiklere ek olarak semptomatik tedavide ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, antiseptik boğaz spreyleri/gargaraları ve pastiller önerilir. Ayrıca bol su tüketilmesi, daha kolay yutulabilecek yumuşak kıvamlı yiyecekler tercih edilmesi ve istirahat önerilir. Viral enfeksiyonlarda sadece semptomatik tedavi verilmesi yeterlidir.
BADEMCİK ENFEKSİYONU TAKİBİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Bademcik enfeksiyonu şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Genellikle oral antibiyotik tedavisi (şurup ve tabletler) yeterli olurken, hastanın su içmesini, yemek yemesini veya nefes almasını etkileyecek kadar şiddetli enfeksiyon varlığında hastaneye yatırılarak damar yoluyla antibiyotik tedavisi ve sıvı desteği verilir. Takip ve tedavi süresince semptomlarda kötüleşme, ağız açmada kısıtlılık, konuşmanın peltekleşmesi, tükürüğünü yutamama gibi semptomlar gelişirse bademcik çevresinde apse gelişimi olup olmadığı mutlaka hekim tarafından kontrol edilmelidir.
YILDA 1-2 KEZ BADEMCİK ENFEKSİYONU GEÇİRİLMESİ NORMAL Mİ?
Yılda 1-2 kez bademcik enfeksiyonu geçirilmesi normaldir. Daha sık bademcik enfeksiyonu geçiren çocuklarda ve yetişkinlerde medikal tedavilere ek olarak ameliyat seçeneği de değerlendirilmelidir. Bademcik ameliyatının yapılması ile ilgili bazı kriterler bulunmaktadır. Bu kriterleri karşılayan hastalara kulak burun boğaz uzmanları tarafından bademcik ameliyatı önerilir. Ameliyat sonrası süreçte yaklaşık 10 gün hekimin önerdiği diyete uyulması ve kanama açısından dikkatli olunması önemlidir.
