Apandisit adı verilen hastalık aslında apandisit organının iltihaplanması durumudur. Bu durum halk arasında apandisit patlaması olarak bilinmektedir. Koç Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Dr. İbrahim Halil Özata apandisit belirtileri, nedenleri, teşhisi ve tedavisine dair merak edilenleri anlattı.
Apandisit nedir? Apandis (apendiks vermiformis) normalde ne işe yarar?
Apandisit, apandis olarak isimlendirilen kalın bağırsağa bağlı kör bağırsağın iltihaplanmasıdır. İnce bağırsakla kalın bağırsağın birleşim bölgesinde, genellikle sağ alt kadranda yer alır. Ortalama boyutu 9 cm olup, bir ucu kördür, diğer ucu ise kalın bağırsağa açılmaktadır. Apandis eski yıllarda kalın bağırsağın bir artığı, kullanılmayan bir kısmı olarak bilinirdi. Ancak günümüzde, fetal hayatta ve erişkin yaşamda bağışıklık sistemiyle ilgili görevleri olduğu bilinmektedir.
Apandisitin nedenleri nelerdir?
Apandisit, “akut karın” olarak tabir edilen ve cerrahiyle sonuçlanan durumun en sık nedenlerindendir. Apandisin kalın bağırsağa açılan kısmı herhangi bir nedenle tıkandığında apandisit denilen durum meydana gelir. Bu tıkanma bakteri, virüs veya parazitlerin neden olduğu sindirim sistemi enfeksiyonları sonucunda veya dışkı parçacıklarının mekanik olarak tıkanıklık yapmasıyla oluşabilir. Bazen tümörler de akut apandisite neden olabilir.
Apandisitin belirtileri nelerdir?
Ağrı genellikle en yaygın bulgudur. Göbek çevresinde veya göbeğin sağında başlayıp karnın sağ alt tarafına lokalize olur. Sıklıkla giderek artar. Yürüdükçe, öksürdükçe, hareket ettikçe rahatsızlık verme eğilimindedir. Eğer zaman geçer ve patlarsa, kısa bir iyilik hali sonrası ağrı karna yayılır. Belirtiler şunlardır:
- İştahsızlık,
- Bulantı ve kusma,
- Ateş,
- Kabızlık veya ishal,
- Halsizlik ve
- Gaz çıkaramama, şişkinlik hissi.
Başlangıçta genelde hastalar tipik olarak sadece yer değiştiren ağrı tarifler (göbek etrafından karnın sağ alt kısmına doğru). Bulantı ve kusma bunu takip eder. Diğer semptomlar genellikle sonradan eklenir.
Apandisit tanısı nasıl konur?
Tanı için bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Doktor sağlık geçmişi ve hastaneye başvurma nedeniyle ilgili detayları sorgular. Aşağıda yer alan testleri isteyebilir:
- Kan: Kandaki enfeksiyon (beyaz kan hücreleri) ve iltihaplanma (CRP) durumu gözden geçirilir.
- İdrar: İdrar yolu enfeksiyonunu dışlamak için istenir.
- Ultrason: Tanı koydurucu değeri düşüktür. Radyasyon içermediği için çocuklarda ve hamile kadınlarda daha çok tercih edilir, ancak apandisi görme imkanı her zaman olmayabilir.
- Tomografi: Tanı koydurucu değeri yüksektir, radyasyon içerir. Apandisiti taklit edebilecek birçok patolojik durumu dışlama imkanı verir.
- MR: Radyasyon içermez. Hamile kadınlarda ve jinekolojik patoloji düşünülen genç kadınlarda tercih edilebilir.
Apandisitin tedavi yöntemleri nelerdir?
Apandisitin tedavisi halen cerrahidir. Günümüzde her ne kadar antibiyotikle tedavi edilebileceğini varsayan çalışmalar olsa da, bu çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca, bu çalışmalardaki hastaların yönetimine hastanelerde çeşitli tetkiklerden sonra doktorlar tarafından karar verilmektedir. Şüphe olduğunda mutlaka hastaneye başvurmak gerekmektedir.
Cerrahi iki şekilde yapılabilmektedir:
1. Açık cerrahi: Genel anestezi altında yapılır. Karnın sağ alt kısmına bir kesi yapılır. Apandis bulunarak dışarı alınır. Eğer patlamışsa veya etrafında kötü dokular varsa, bir dren (karın içerisinde birikmesi muhtemel sıvıları dışarı almaya yarayan 3-10 mm kalınlığında saydam bir tüp) yerleştirilebilir. Doktor uygun gördüğünde, genellikle 1-2 gün içerisinde bu tüpü yatak başında çıkarır.
2. Kapalı (laparoskopik) cerrahi: Genel anestezi altında yapılır. Küçük kesiler (5-10 mm) yapılarak karın içerisine kamerayla bakılır. Küçük kesiler vasıtasıyla ve cerrahi aletlerle apandis genellikle bir torbaya konularak dışarı alınır. Dren koyma ihtimali yine söz konusudur. Apandisit patlamış olsa dahi laparoskopik ameliyat mümkündür. Öte yandan, bazen apandisit tanısı -görüntülemelere rağmen- şüphe düzeyinde kalır. Böyle durumlarda laparoskopi tanı amacıyla da kullanılabilir.
Apandisit ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenler
- Apandisit ameliyatı sonrası taburculuk sıklıkla 24-48 saat içerisinde gerçekleşir. Patlamış apandisit ameliyatı olmuşsa, doktor hastayı antibiyotikle taburcu edebilir.
- Ateş, karın ağrısı, bulantı, kusma, dışkı yapamama durumlarında tekrar hastaneye başvurmak gerekir.
- Herhangi bir diyet yapılması gerekmez.
- Apandisit olmadan da normal bir hayat yaşanabilir.
- Her karın ameliyatı sonrası olabileceği gibi, kesi yeri fıtığı açısından dikkatli olmak gerekir.
