Alerjik rinit, alerjiniz olan bir şeyi soluduğunuzda burun mukozasında şişme ve inflamasyon oluşmasıdır. Semptomları burun tıkanıklığı, burunda kaşıntı, şeffaf burun akıntısı ve arka arkaya hapşırmadır. Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Irmak Uçak, alerjik rinitin detaylarını anlatıyor…
İş ve okul performansını etkileyebilir
Alerjik rinit yaşam kalitesinin etkilenmediği hafif semptomlarla seyredebileceği gibi; okul veya iş performansında düşme, günlük işlerin, sosyal hayatın, sporsal aktivitelerin etkilenmesi gibi yaşam kalitesini bozabilen daha şiddetli formlarda da karşımıza çıkabilir. Bu nedenle tanı ve tedavisi oldukça önemlidir.
ALERJİK RİNİT NE ZAMAN GEÇER?
Alerjik rinitin mevsimsel ve yıl boyu süren tipleri vardır. Alerjenler ile tetiklenir. Alerjenler hem açık havada hem de iç mekanlarda bulunabilir. Açık havada bulunan ağaçlar, çimen ve ot polenleri, küf mantarları mevsimsel alerjiye sebep olurken; evde bulunan ev tozu akarı, hayvan tüyleri ve deri döküntüleri, bazı küf mantarları genellikle yıl boyu süren alerjik semptomlara neden olmaktadır.
ALERJİK RİNİT TANISI NASIL KONULUR?
Alerjik rinit tanısı çoğunlukla hikaye ve muayene ile konulan klinik bir tanıdır. Burunda tıkanıklık, kaşıntı, şeffaf akıntı ve hapşırma şikayetleri olduğunda tanıda alerjik rinit düşünülmelidir. Ayrıca damak ve gözlerde kaşıntı, gözlerde sulanma, geniz akıntısı, boğaz temizleme, öksürük gibi şikayetler de görülebilir. Viral üst solunum yolu enfeksiyonları da benzer semptomlara neden olabilir, ancak genellikle ek olarak kas ağrısı, ateş gibi semptomlar da bulunur ve daha kısa sürede düzelir. Tanıyı doğrulamak için alerji testleri (deri testi veya kanda spesifik IgE bakılması) yapılabilir.
ALERJİK RİNİTTE ALERJİ TESTİ GEREKLİ MİDİR?
Alerjik rinit düşünülen hastalarda her zaman alerji testi yapmak gerekmeyebilir. Genellikle medikal tedavi başlanarak semptomlar takip edilir. Semptomatik tedavi ile şikayetlerde düzelme görülmesi tanıyı destekler. Medikal tedavi verilen hastalarda, tedaviye yanıt yoksa veya kısmi yanıt varsa, tedavi planlaması açısından spesifik alerjenin belirlenmesi gerekiyorsa veya alerjik rinit tanısında belirsizlik varsa, alerji testi (deri veya kan) yapılması önerilir.
ALERJİK RİNİT TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Alerjik rinit tedavisinin en önemli basamağı alerjenden kaçınmaktır. Çevresel kontrol önlemleri alınarak alerjenlerin miktarını azaltmak veya ortadan kaldırmak, semptomların tetiklenmesini önleyebilir veya şiddetini azaltabilir. Evcil hayvanların uzaklaştırılması, hayvan tüylerinin azaltılmasına yönelik önlemler, hava filtreleme sistemlerinin kullanılması, ev tozu akarlarına yönelik iç mekana uygun kimyasalların kullanılması (akarisitler), yatak takımlarının sık değiştirilmesi, zeminlerin günlük temizlenmesi gibi yöntemler alerjen miktarını azaltmada etkilidir.
BURUN SPREYLERİ ALERJİK RİNİT TEDAVİSİNDE ETKİLİ
Alerjik rinitin medikal tedavisinde intranazal steroidli burun spreyleri, antihistaminik içeren burun spreyleri, oral antihistaminik tabletler veya bunların kombinasyonları kullanılabilir. Steroidli burun spreyleri alerjik rinit tedavisinde sık tercih edilen ve etkili bir ilaç grubudur. Ancak etkisi geç ortaya çıkar, tedavinin faydasını değerlendirmek için bir haftalık düzenli kullanım sonrası semptomlardaki azalma miktarı değerlendirilmelidir. Oral antihistaminiklerin avantajı etkilerinin daha hızlı başlamasıdır.
Steroidli burun spreyleri, dekonjestan burun spreyleri gibi maksimum 5 gün kullanım sınırlaması olan spreylerden değildir. Bu konuda bazen kafa karışıklığı olabilmektedir. Alerjik rinit tedavisinde doktorunuz, semptomlarınızın durumuna göre uzun süre steroidli burun spreyi kullanmanızı önerebilir.
İMMÜNOTERAPİ (ALERJİ AŞISI)
Medikal tedavilere yanıt vermeyen ve spesifik alerji testleri ile tanısı doğrulanmış hastalarda, immünoterapi yapılabilir. Alerjene özgü immünoterapide, hastaya bağışıklık toleransını artırmak amacıyla kontrollü ve tekrarlayan dozlarda alerjen özütleri verilmektedir. Bu tedavide hastaya verilen alerjene bağlı ciddi alerjik reaksiyon geçirme riski bulunmakta olup, gerekli önlemlerin alındığı ortamlarda tedavi planlanmalıdır. Tedavi maliyeti ve tedavi süresinin 3-5 yıl sürmesi, tedaviye uyumu zorlaştırabilir. İmmünoterapi tedavisi yapılan hastalarda tedavinin kesilmesinden sonraki 8-10 yıl semptomların faydalı etkilerinin devam ettiği gösterilmiştir.
ALERJİK RİNİTTE BURUN CERRRAHİSİ
Alerjik riniti olan ve burun tıkanıklığı tarifleyen hastalarda, burun içerisindeki yapıların muayene bulgularına göre bazen cerrahi işlemler önerilebilir. Alt konkalar burun içinde, burun yan duvarında bulunan içerisinde kemik doku, etrafında şişebilen yumuşak doku bulunan yapılardır. Alerjik rinit hastalarında tedaviye rağmen burun tıkanıklığı devam ediyorsa ve muayenede alt konkalar büyükse cerrahi müdahale ile bu yapılar küçültülerek semptomlarda iyileşme sağlanabilir.
Medikal veya cerrahi tedaviler, alerjik semptomları baskılamaya yöneliktir, alerjene maruziyet devam ettikçe semptomların tekrarlayabileceği akılda tutulmalıdır. Tedavide amaç semptomları azaltarak hastanın yaşam kalitesini yükseltmektir.
