Alerji, mevsim geçişlerinde veya vücudun reaksiyon gösterdiği durumlarda ortaya çıkabilir ve pek çok farklı neden alerjiye yol açabilir. Bu makalede alerji nedir? Alerji türleri, nedenleri, belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nelerdir? gibi her dönem çok merak edilen soruların yanıtlarına bakıyoruz. Acıbadem Fulya Hastanesi Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. Esin Özlem Atmış, alerji hakkında detaylı bilgiler verdi. Hazırsanız başlayalım…
Alerji nedir?
Öncelikle alerji nedir? Atmış bu soruyu şöyle yanıtlıyor:
“Alerji vücudun dışarıdan gelen bir maddeye verdiği aşırı reaksiyondur. Sıklıkla çocukluk çağında izlense de erişkin yaşlarda da açığa çıkabiliyor; hatta kimi zaman ömür boyu sürebiliyor. Bunun nedeni ise daha önce alerji yapmayan bir maddeye karşı vücudun sonradan alerji geliştirebilmesi. Polenlerin havada yoğun miktarda bulunduğu bahar ve yaz ayları alerjinin en sık görüldüğü mevsimleri oluşturuyor. Yaz mevsiminde daha fazla kapı ve pencere açmamız nedeniyle odamıza daha fazla toz akarları giriyor. Bunun yanı sıra klima da uygun filtreleme sistemine sahip değilse veya sık aralıklarla temizlenmiyorsa, ev tozu akarlarının yuvasına dönüşebiliyor. Güneş alerjileri ve böcek sokmaları da yine bu mevsimde sıkça karşılaşılan alerjileri oluşturuyor.”
Alerji olduğunu nasıl anlarız? Alerji belirtileri…
Peki, alerji olduğunu nasıl anlarız? Dr. Esin Özlem Atmış’ın sıraladığı bazı alerji belirtileri şöyle:
“Aşağıda yer alan yakınmalar alerjik reaksiyonun tipik belirtilerini oluşturuyor.
- Burun akıntısı ve burunda kaşıntı
- Gözlerde kaşıntı, sulanma ve kızarıklık
- Sık hapşırmak ve öksürmek
- Ciltte oluşan kaşıntı, kızarıklık, şişlik ve döküntüler
- Öksürük ve nefes darlığı”
En çok görülen alerji türleri nelerdir?
Alerjik reaksiyona neden olan maddelere alerjen deniyor. En sık görülen alerjenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Polenler, çayır ve çimenler
- Akarlar
- Hayvan tüyleri
- Gıda alerjileri: Yumurta, fıstık, meyve, inek sütü
- İlaç alerjileri
Tanı yöntemleri nelerdir?
Cilt prick testi: Ön kola çeşitli alerjenlerin küçük bir miktar damlatılarak yapılan alerji testidir. Alerjisi olan hastalarda bu bölgede kızarıklık ve kaşıntı izleniyor.
Kan Testleri: Kan testlerinde çeşitli alerjenlere karşı gelişmiş antikorlar olup olmadığına bakılabiliyor.
Patch Test (Yama Testi): Özellikle egzama tarzı alerjileri anlamada önem taşıyor. Cilde yapıştırılan bantlar yaklaşık 48 saat bekletilerek cildin reaksiyonuna bakılıyor.
Eliminasyon Diyeti: Gıda alerjisinden şüphelenilen hastalarda şüpheli gıda diyetten çıkarılıyor ve hastanın semptomlarının rahatlayıp rahatlamadığına bakılıyor. Ardından bu gıda tekrar alınarak bir şikayet oluşturup oluşturmadığı tekrar deneniyor.
Besin Yükleme Testi: Alerjen olduğu düşünülen gıdalar artan miktarlarda verilerek alerjik yanıta bakılıyor.
Alerjiye karşı neler yapılabilir?
En iyi tedavi yöntemi alerjenden uzak durabilmektir.
- Gıda alerjiniz varsa yediğiniz gıdaların içeriklerini ayrıntılı bir şekilde okuyun ve alerjiniz varsa tüketmeyin.
- Küf alerjilerinde evinizi sık havalandırın ve ortamı kuru tutmaya çalışın.
- Polenlerin çok yoğun olduğu dönemlerde kapı ve pencereleri kapalı tutup dışarıda çok fazla gezinmeyin.
- Ev tozu akarlarına karşı alerjiniz varsa; evde pencereleri ve kapıları mümkün olduğunca kapalı tutup, hava temizleme filtresi olan bir klimayla serinlemeye çalışın.
- Ev tozu akarlarına karşı dikkat etmeniz gereken bir başka önemli nokta da, odanızda akarlara yuva olabilen halı bulundurmamanız olmalı. Ayrıca yastık ve çarşaflarınızı sık aralıklarla, düzenli olarak değiştirmeye özen gösterin. Alerjenlerin yatağa taşınmamaları için gün içinde giydiğiniz kıyafetlerle yatağa girmeniz de çok önemli.
- Güneş alerjiniz varsa, güneş ışınlarının yeryüzüne en dik geldiği 10:00-16:00 saatleri arasında güneş altında kalmayın. Ayrıca güneş koruyucu ürünü sokağa çıkmadan 30 dakika önce cildinize sürmeye ve işlemi her 2-3 saatte bir tekrarlamaya da özen gösterin.
- Arı alerjiniz varsa; arıların ilgisini çekebilecek pembe, sarı ile kırmızı gibi çiçekleri andıran renklerde ve çiçekli kıyafetler giymeyin. Ayrıca çiçek kokan parfümler kullanmayın. Vücudunuzu koruyan uzun kollu ve paçalı kıyafetleri tercih edin.
Alerjiye karşı koruyucu önlemler
Bağışıklığınızı güçlendirin
Alerjiye karşı en önemli savunma mekanizması güçlü bir bağışıklık sistemimizin olmasıdır. Bunun için kaliteli ve yeterli uyku uyuyabilmek, sağlıklı beslenmek ve yeterli vitamin almak çok önemlidir.
- Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmede D vitamini salınımını arttırmak için güneş ışınlarından yeterince faydalanmak önem taşıyor. Gerekirse takviye D vitamini almak da bağışıklık sistemini güçlendiriyor.
- Yine bağışıklıkta önemli rol oynayan vücudumuzdaki demir seviyelerinin de yeterli olabilmesi için bol miktarda taze yeşil yapraklı sebzeler, et ve et ürünleri, kuru baklagiller ve pekmez tüketin.
- Portakal, limon, domates, kivi, ananas ve yeşil yapraklı sebzeler C vitaminden zengindir ve bağışıklık için önemli rol oynarlar.
- Keçi boynuzu özütü ve çörek otu yağı ise alerjiye faydası olduğu bilimsel olarak da bilinen bitkisel seçeneklerdir.
İlaç tedavisi de önemli
Alacağınız önlemler haricinde, hekiminizin önerisi doğrultusunda, alerjik semptomlar başladığında antihistaminikler kullanılabilirsiniz. Burun içindeki ödemi azaltabilecek burun spreyleri yararlı olabiliyor. Ciltteki kızarıklık ve kaşıntıları giderecek kremlerden yararlanılabilirsiniz. Daha ileri alerji vakalarında ise kortizon tedavileri gerekebiliyor; bunlar kimi zaman kremler halinde kullanılabiliyorken, kimi zaman hava yolu ile kimi zamansa ağızdan tablet olarak alınabiliyor. Bazı ciddi alerjilerde immunoterapi denilen bağışıklık destekleyici tedavilerde verilebiliyor. Bu tedavi yönteminde spesifik alerjeniniz tespit ediliyor ve bu alerjene karşı vücudunuz duyarsız hale getirilmeye çalışılıyor. Ciddi alerjik reaksiyon (Anaflaksi) nadiren gelişebilen ciddi alerjik yanıt olup; ağız ve boğazda şişme, nefes darlığı, bilinç bulanıklığı bayılma ve hatta ölüm ile sonlanabiliyor. Bu tablo acil tedavi gerektiriyor.
