Hordeolum olarak da adlandırılan arpacık, göz kapağının altındaki bez yapılarında ani olarak ortaya çıkan bakteri kaynaklı bir enfeksiyonu. Göz Doktoru Doç. Dr. Sevil Karaman gözde arpacık nedenleri belirtileri, tanısı ve tedavisine dair merak edilenleri anlattı. (Bu yazının ardından Konjonktivit nedir, neden olur? isimli makalemizi de okuyabilirsiniz.)
Arpacık nedir?
Arpacık, göz kapaklarının kirpiklere yakın olan kısmında yer alan gözyaşı bezlerinin veya kıl foliküllerinin enfeksiyonudur. Arpacık ilk olarak kendini göz kapağında ağrı ve rahatsızlık olarak belli eder. Çok geçmeden göz kapağında sivilce gibi kabarık, kızarık bir şişlik görülür. Bu nokta basmakla ağrılıdır. Bu dönemde sıcak kompres uygulaması ve göz doktorunun önerdiği antibiyotikli damla veya merhemlerinin düzenli kullanımı önemlidir. Tedaviye uyum gösterilirse 10-15 gün içinde arpacık geriler. Ancak özellikle hijyene dikkat edilmezse hem iyileşme süresi uzayabilir hem de birden fazla arpacık oluşabilir.
Arpacık tipleri nelerdir?
Tedavi yaklaşımda bir farklılık olmamakla birlikte, arpacık, enfeksiyonun meydana geldiği yere göre iç ve dış arpacık olmak üzere ikiye ayrılır.
- Dış arpacık: Genellikle kirpik foliküllerinin veya gözyaşı (Zeiss ve Moll) bezlerinin iltihabıdır, daha sık görülür.
- İç arpacık: Göz kapağı içindeki gözyaşı yağ (Meibomian) bezlerinin akut enfeksiyonudur. Kapağın üst kısmında yaygın kızarıklık, ödem, hassasiyet ve ağrı oluşur.
Arpacığın belirtileri nelerdir?
Göz kapağında sivilceye benzer içi iltihap dolu kırmızı kabarıklık ve şişlik,
- Kabarıklığın ortasında küçük sarı renkte iltihap odağı,
- Göz kapağında ağrı,
- Göz kapağındaki kabarık bölgenin etrafında kızarıklık, şişlik ve ısı artışı,
- Gözde kızarıklık,
- Batma, sulanma, ışık hassasiyeti,
- Çapaklanma
Arpacık neden çıkar?
En sık nedeni, yağ bezlerinin tıkanması sonucu ortaya çıkan bakteri enfeksiyonlarıdır. En sık görülen etken bakteriler ise Stafilokok adı verilen mikroorganizmalardır.
Göz kapağı yağ bezlerinin iltihaplanmasının çeşitli nedenleri vardır. En sık nedenler:
- Daha önceden arpacık veya şalazyon geçiren kişiler,
- Ellerin yıkanmadan göze dokunulması ve böylece enfeksiyon etkeninin göze bulaştırılması (özellikle çocuklarda),
- Gece göz makyajının temizlenmeden uyunması,
- Makyaj malzemesi kullanımında hijyen kurallarına uyulmaması ve/veya makyaj malzemesinin paylaşılması,
- Kontakt lenslerin temiz kullanılmaması, gece gözden çıkarılmaması,
- İpek kirpik, takma kirpik uygulamalarında hijyen kurallarına uyulmaması,
- Blefarit ve meibomit denilen kirpik dibi iltihabı,
- Ciltte kızarıklıkla ortaya çıkan rozasea cilt hastalığı (gül hastalığı),
- Yorgunluk, uykusuzluk, stres gibi vücut direncinin düştüğü durumlar.
Arpacığın tanısı nasıl konur?
Arpacığın tanısı göz doktorunun biomikroskopla muayenesi ile konulur. Yapılan bu muayenede arpacık, içindeki iltihap, ve varsa kistleşme ve meibomian bezlerindeki tıkanıklık görülür. Bazen muayenede birden fazla arpacık odağı saptanır.
Göz doktoru, özel bir inceleme yöntemi olan meibografi adı verilen tetkiki yaparak göz kapağı içindeki yağ bezlerindeki tıkanıklık, yapı bozuklukları ve kaybını tespit edebilir ve sorunun tam kaynağını saptayabilir.
Arpacık tedavisi nasıl uygulanır?
Arpacık tedavisinin ilk aşaması, hijyene önem vermektir. Özel temizleyici solüsyonlarla veya özel mendillerle kirpik dibi temizliği yapılmalıdır. Ayrıca sıcak pansuman uygulamasıyla yağ bezlerindeki tıkanıklıkların açılması ve tedavinin etkisinin artması amaçlanır. Sıcak pansumanı takiben göz kapaklarında özellikle arpacığın bulunduğu bölgeye masaj yapılması önerilir. Sonrasında göze antibiyotikli damla ve merhemler uygulanır. Arpacık başka birine bulaşmaz. Ancak kişide bir gözde arpacık varsa aynı gözde veya diğer gözde arpacık çok daha sık olarak tekrarlar. Arpacık iyileşene kadar kontakt lens kullanılmamalı, göz makyajı yapmaktan yapılmamalıdır.
Arpacık en az üç dört haftadır varsa veya tedaviye rağmen küçülmüyorsa, kistleşmişse ve sert yapıdaysa cerrahi tedavi yapılması gerekir.
Arpacık çıkarsa neler yapılmalı, neler yapılmamalı?
- Gözünüze dokunmadan önce ve sonra mutlaka ellerinizi yıkayın. Havlunuzu kimseyle paylaşmayın,
- Arpacık geçene kadar göz makyajı yapmayın,
- Arpacığı sıkmaya ya da patlatmaya çalışmayın, enfeksiyonun yayılmasına neden olur,
- Sıcak pansuman yapın,
- Göz hijyeninize çok dikkat edin,
- Blefaritiniz varsa düzenli olarak kirpik dibi temizliğine dikkat edin.
