Bir tahlil yaptırdıktan sonra CRP değeri yükselen kişiler “CRP nedir, CRP neden yükselir, CRP yüksekliği ne anlama geliyor” gibi sorulara yanıt arar. Bu makalede de CRP konusuna bakıyoruz. CRP yani C-reaktif protein; kanınızdaki c-reaktif protein (CRP) seviyesini ölçer. Bazı durumlarda vücuttaki CRP seviyesi önemli ölçüde artış gösterebilir. Acıbadem Ataşehir Hastanesi Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Ayşen Timurağaoğlu, CRP hakkında merak edilenleri anlattı.
CRP nedir?
Öncelikle CRP nedir? İlk olarak zatürre geçiren hastaların kanında tespit edilmiş bir proteindir. Pnömokok adı verilen bu bakterinin kapsülüne (c ) karşı reaksiyon verdiği gösterilmiştir. Büyük çoğunluğu karaciğerden sentezlenmekle beraber daha az oranda diğer bazı doku ve hücrelerden de sentezlenmektedir.
Farklı CRP tipleri vardır. İlk sentezlenen hali doğal CRP (nCRP) inflamasyonun olduğu bölgede toplanarak vücudun kompleman sistemi ve fagositoz gibi savunma sistemlerini aktifleştirir. Doğal CRP nin vücutta parçalanarak daha küçük formlara ayrılmasıyla oluşan mCRP nin bu etkisi daha azdır.
Yani CRP inflamasyonun göstergesi olmasının yanısıra inflamasyonda aktif rol oynayan bir proteindir.
CRP neden ölçülür?
Check-up larda kişide bir hastalık olup olmadığını belirlemek için bakılır. Var olan bir hastalığa karşı vücudun verdiği yanıtın takibinde kullanılır. Ayrıca ateş, titreme, kalp çarpıntısı, sık nefes alma veya nefes darlığı, bulantı, kusma, eklem, kas ağrıları gibi yakınmaları olan kişilerde yeni ve hızla gelişmiş bir hastalıktan şüphe edildiğinde veya yavaş seyirli bir hastalıktan şüphe edildiğinde kan CRP düzeyleri ölçülür.
CRP normal değerleri nedir?
Sağlıklı kişilerde normal değeri, kullanılan yönteme ve birime göre bir miktar değişiklik göstermekle birlikte 0,5 mg/L altında olmalıdır. Yeni doğan bebekte erişkine göre biraz daha düşük, sağlıklı gebeliklerde de normalin hafif üstünde olabilir.
Klasik CRP testinin yanısıra hassasiyeti yüksek olan hs-CRP testi de vardır. Bu test kanda daha az miktarda bulunan CRP düzeylerinin de tespit edilmesine olanak sağlamıştır.
CRP yüksekliği nedir?
Kan düzeyinin normal değerlerin üstüne çıkmasıdır. CRP düzeyi altta yatan hastalığın şiddetiyle orantılı olduğu için her yüksek düzey önemli bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelmez. Ancak, hızla gelişen iltihabi bir durumda CRP düzeyleri belirgin yükselebilir ve durumun ciddiyetini gösterir.
CRP neden yükselir?
CRP vücutta bir inflamasyon, enfeksiyon ve doku hasarı olduğunu ve ağırlığını gösterir ancak sebebini ve vücudun neresinde olduğunu göstermez.
İnflamasyon dokuları enfeksiyondan, zedelenmeden ve başka bazı hastalıkların olumsuz etkilerinden korumak ve iyileşmesine yardımcı olmak için vücudun geliştirdiği bir reaksiyondur. Kısa sürede başlayıp geçici olduğunda faydalı olmakta ancak çok uzun süreli olduğunda ise sağlıklı dokulara zarar verebilmektedir.
Bazı bakteriyel enfeksiyonlarda CRP düzeyi 1000 katına kadar artmakta, enfeksiyon tedavi edilmeye başladıktan 18-20 saat içinde de düşmeye başlamaktadır. Kısa sürede yükselmesinden dolayı akut faz reaktanı olarak da adlandırılır.
CRP artışı hissedilir mi?
CRP artışı gerçekte hissedilmez. Ancak CRP nin yükselmesine sebep olan hastalığın belirtileri hissedilir. Bunlar hastalığa göre değişmekle birlikte genellikle ateş, titreme, bulantı, kusma, ishal, uyku bozuklukları, kemik, eklem ve kas ağrılarıdır.
CRP hangi hastalıklarda artış gösterir?
CRP yi, yükselten ve en sık karşılaşılan sebep bakteri, virüs, bazı parazit ve mantar enfeksiyonlardır. Bunların yanısıra,
- Chronn, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları,
- Sistemik Lupus, romatoid artrit, still hastalığı, vaskülitler gibi otoimmün/kollajen doku hastalıkları,
- Astım gibi Akciğer hastalıkları,
- Ailevi Akdeniz ateşi (FMF)
- Hormon replasman tedavisi
- Her türlü fiziksel travmaya bağlı doku ve organ hasarı, cerrahi girişim CRP nin yükselmesine sebep olabilir.
- Bunlar haricinde asemptomatik kişilerde yüksek CRP düzeyleri kardiyovasküler hastalığa işaret edebilir. Hassasiyeti yüksek CRP (hs-CRP) testi özellikle bu amaç için kullanılmaktadır.
Hamilelik sürecinde CRP yüksekliği nedir?
Normalde sağlıklı anne adaylarının CRP düzeyleri sağlıklı, hamile olmayan kadınlara göre hafif düzeyde olmak üzere daha yüksektir. Ancak hamilelik döneminde CRP yüksekliği, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek, ayına göre iyi gelişememiş bebek varlığını ve preeklampsiyi düşündürür.
CRP yüksekliğinde ne yapılmalıdır?
Normalde CRP testi bir hekimin talep etmesi ile yapılır. Bu nedenle yükselmiş CRP düzeyini gören hekim ayrıntılı inceleme yapmalı veya inceleme yapılması için uygun hastane ve hekime yönlendirmesi gerekmektedir.
