Horlama kişinin kendi sağlığını ve yaşamını riske eden bir hastalık olduğu kadar sosyal olarak da bir hastalık. Çeşitli nedenlerle ortaya çıkabiliyor. Medipol Çamlıca Üniversite Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Bölümü Doç. Dr. Muhammet Fatih Topuz horlamaya dair merak edilenleri anlattı.
Horlama nedir?
Uyku esnasında üst havayolundan (burun, geniz ve ağız boşluğu) geçen havanın geçiş sırasında yumuşak dokularda oluşturduğu titreşime bağlı oluşan rahatsız edici sese horlama denir.
Horlama neden olur?
Uyku sırasında bütün vücut kaslarında olduğu gibi dil kökü, damak ve geniz ve yutak bölgesindeki kaslarda da gevşeme olmaktadır. Bu gevşemeye bağlı hava yolunda daralma meydana gelmektedir. Nefes alıp verme sırasında ortaya çıkan sesin şiddeti bu daralmanın boyutuna bağlıdır. Horlamaya neden olan başlıca nedenler;
- Üst havayolu (burun, geniz, yumuşak damak, küçük dil, dil ve gırtlak) ile ilgili sorunlar
- Bademciklerin büyüklüğü
- Üst solunum yolu enfeksiyonu, soğuk algınlığı gibi hastalıklar
- Üst havayolu ile ilgili alerjik durumlar
- Kilo fazlalığı ve vücut kitle indeksi yüksekliği
- Alkol tüketimi
- Kullanılan bazı ilaçlar (uyku ilacı veya antihistaminikler gibi)
- Hamile olmak
- Uyku düzeni bozukluğu
Horlama hangi durumlarda önemli hale geliyor?
Uyku esnasında az sayıda havayolu daralmasına bağlı nefes alıp vermelerin kesilmediği basit horlamalar her yetişkinde olabilen basit durumlardır. Ancak uyku esnasında üst havayolunun tekrarlayan kısmi veya tam tıkanmasına bağlı kandaki oksijen seviyelerinde düşüşlerin ortaya çıktığı tıkayıcı uyku apnesi sendromu ciddi bir tablodur. Uyku apnesi yalnız uyku sorunu yaşayan kişiyi değil aynı zamanda beraber yaşadığı diğer aile bireylerini de etkileyen bir durumdur. Sürekli horlama ve nefes durmasına bağlı diğer aile bireyleri de rahatsız ve tedirgin olmaktadır. Özellikle nefesin kesildiğini gören eşler, eşinin hayatını kaybetmesinden korkmakta ve buna bağlı kaygı kaynaklı uyku sorunları yaşamaktadır.
Doktora ne zaman başvurmalıyız?
- Şiddetli ve yüksek sesle horlama
- Uyku esnasında nefesin kesilmesi
- Gece boyunca baş/boyun bölgesinde terleme ve sık tuvalete gitme ihtiyacı oluşması
- Sabahları ağız içinde kuruma ve kötü bir tat hissi, boğazda balgam oluşması
- Gün içinde sinirlilik, konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk ve uykuya meyil olması
- Tansiyon ve şeker hastalıklarının ilaçlara rağmen kontrol edilememesi
Durumlarında uyku hastalıkları ile ilgilenen bir kulak burun boğaz hekimine muayene olunmalıdır.
Horlama teşhisi nasıl konulur?
Uykuda nefes alıp verme düzenin bozulmasında temelde üç nedeni vardır. Bunlar;
- Üst havayolunu tıkayana nedenler
- Uykuda düzenli solunum için gerekli bildirimlerin verilemediği beyin kaynaklı nedenler ve
- Her iki problemin beraber olduğu durumlardır.
Horlama ve uyku bozuklukları ile ilgili öncelikle uyku hastalıkları ile ilgilenen bir hekime başvurulmalıdır. Hastalar horlama ve uyku rahatsızlıklarının farkında olmayabilmektedir. Birçok hasta bu problemi aile bireylerinden öğrenmektedir. Hastanın ne zamandır böyle bir probleminin olduğu, uyku da neler yaşadığı ne kadar ve ne sıklıkla nefes durmaları yaşadığı gibi önemli bilgilerin öğrenilebilmesi amacıyla hastayla birlikte mutlaka beraber yaşadığı bir yakınında muayeneye gelmesi önemlidir. Hasta ve yakınından alınana bilgiler sonrasında endoskopik detaylı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılarak horlamaya neden olabilecek sorunlar tespit edilmeye çalışılmalıdır.
Muayene sonrasında gerekli görülürse radyolojik değerlendirmeler (tomografi, röntgen gibi) yaptırılabilir. Alerjik rinit, sinüzit, septum deviasyonu (burun eğriliği), bademcik büyüklüğü, yumuşak damak ve küçük dil sarkması, dil kökü büyüklüğü, çene bozuklukları ve gırtlak hastalıkları gibi üst havayolunu daraltan bir problemin teşhisi durumunda gerekli tedaviler başlanılmalıdır.
Yapılan fizik muayene ve incelemelerde sorun görülemediği durumlarda en kesin tanı yöntemi olan uyku testi (polisomnografi) tanı amaçlı yapılması gereken testtir. Uyku testi hastanın uyku sırasında yaşadığı solunum olaylarının süresinin ve sayısının, kan basıncının ve kan oksijen seviyelerinin ölçüldüğü, kalp atışı düzenin takip edildiği, uyku sırasında vücut ve bacak hareketlerinin değerlendirildiği bir testtir.
Horlama nasıl tedavi edilir? Tedavi yöntemleri neler?
Horlama tedavi nedene bağlı olarak değişmektedir. Fazla kilolu hastalar öncelikle diyetisyen kontrolünde zayıflama diyetine başlayarak ideal vücut kütlelerine ulaşmalıdır. Bunun yanı sıra alkol alımı uyku düzensizliği gibi günlük alışkanlıkların düzenlenmesi gerekmektedir. Yatış pozisyonuna bağlı olan horlamalarda Sırt üstü yatmak yerine yan yatış pozisyonu tercih edilmelidir. Sinüzit, alerji gibi hastalıkları olan hastalarda uygun ilaç tedavileri başlanmalıdır. Septum deviasyonu yumuşak damak ve küçük dil sarkması, bademcik büyüklüğü gibi yapısal bozukluklar söz konusu ise bunlara yönelik cerrahi tedaviler düşünülür.
Tıkayıcı uyku apnesi sorunu tespit edilen hastalarda havayolunu açık tutmak için bazı ağız aletlerinin kullanımı gerekli olabilir. Bazı hastalarda ise sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) adlı maske uygulamasına ihtiyaç duyabilir. Bu tedavide uyku esnasında ağız ve burna bir maske takılır. Bu maske bir cihaza bağlıdır. Cihaz hastanın nefes alıp vermelerini algılamakta ve solunum durması durumlarında hastaya basınçlı hava vererek apne oluşumunu engellemektedir.
