Tansiyon hastalığı Türkiye’de birçok kişinin merak ettiği konulardan birisi. Tansiyon hastalığının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Ufuk Gürkan küçük tansiyonun yükselmesine dair merak edilenleri anlattı.
Küçük tansiyon neden yükselir?
Küçük tansiyon tanım olarak kalbin dinlenme anında atar damarlarımızda mevcut olan basınç değeridir. Tansiyon ölçüm cihazında küçük tansiyon değerinin 90mmhg’nin ( halka arasında bu 9 rakamı ile de tanımlanabiliyor) üzerinde olması hipertansiyon tanısı koydurabilmektedir. Küçük tansiyon yüksekliği hipertansiyonun parametrelerinden biridir. Çoğunlukla obezite, diyabet, hiperlipidemi ( kanda kolesterol ve trigliserid yüksekliği) anormal tuz tüketimi, böbrek hastalıkları, uyku apnesi, sigara, genetik faktörler ve bazı hormonal bozuklular küçük tansiyon değerinde yükselmeye yol açabilir.
Küçük tansiyon yükselirse ne olur?
Yaşadığımız evrende fizik kuralları geçerlidir, dolayısıyla bir balonun yavaş yavaş şişirildiğini düşünürsek, fizik kurallarına göre içerdeki basınç bir noktaya ulaştığında bu basınç artışına balon karşı koyamaz ve patlar ya da zarar görür. Küçük tansiyon yüksekliği de aynı şekilde vücudumuzda atardamar olan tüm bölgelerin yüksek basınç altında çalışması sonucunu doğurur. Böylelikle yüksek basınç altında çalışan kalp ve kalp damarları zarar görerek kalp yetmezliği ve kalp krizi oluşabilir. Aynı şekilde aort damarı baloncuk haline gelip zarar görebilir. Göz damarları ile beyin damarları hasra görebilir. İnme ( felç) veya görme kayıpları (retinal kanama) olabilir. Böbrek damarları yüksek basınçtan zarar gördüğünde böbrek yetersizliği gelişebilir.
Hamilelikte küçük tansiyon neden yükselir?
Küçük tansiyon gebeliğin ilk 20 haftasında yükselirse bu genelde kronik hipertansiyondur ve hastanın daha önceleri hipertansiyon hastası olduğunu gösterebilir. Gebelik hipertansiyonu genelde 20’nci haftadan sonra görülebilir ve tanım olarak tansiyon ölçümlerinin 140/90 mmhg’nin ( 14/9) üzerinde olması tanı koydurur. Ancak normal gebelikte fizyolojik olarak tansiyon değerleri düştüğü için ölçümlerde değerleri 130/80’in üzerindeki gebelerin de tansiyon ölçümlerini sıkça yapmaları, tuz kısıtlaması, aşırı kilo almamaları gibi önlemlerle beraber hekim kontrolünde olmaları önerilmektedir.
Gebelik sırasında hipertansiyon oluşumuna etkili faktörler en sık; geçmişinde hipertansiyon öyküsünün olması, böbrek hastalığı, romatizmal hastalıklar, diyabet ( şeker hastalığı), sigara kullanımı, hamile kadının 40 yaşın üzerinde olması, çoklu gebelik, obezite ve daha önceki gebelikte hipertansiyon gelişmiş olması şeklinde sayılabilir.
Küçük tansiyon yükselirse ne yapılması gerekir?
Öncelikle doğru ve kesin tanı koymak gerekmektedir. Hastanın veya hekimin tek bir ölçümü yeterli değildir. Zira aşırı stres, gergin olma hali ve hastanın yemek yeme durumu tansiyon değerlerini anlık değiştirebilmektedir. Bu nedenle hastalarının günün farklı saatlerinde (en az 3 ölçüm ile), elektronik pil ile çalışan ve koldan ölçüm yapan tansiyon cihazlarıyla 3-5 gün tansiyon takibi yapmaları ve bunu hekimleriyle paylaşmaları gerekmektedir. Bu yetmez ise 24 saat boyunca tansiyonu otomatik olarak ölçen tansiyon cihazları ile (tansiyon holter) tansiyon takibini yaparak tansiyon yüksekliğine dair tanı koyulmalıdır. Küçük tansiyonun 90 mmhg ve üzeri çıktığı durumlarda hastaya gebeliğe bağlı hipertansiyon tanısı konulur ve hemen tedaviye başlanır. Tedavinin ilk basamağını, hastanın tam biyokimya ve idrar tahlilinin ardından diyetten tuzun azaltılması oluşturur. Ardından hastanın gebeliğini takip eden doktoruyla konuşularak aşırı kilo almasını kontrol altına alacak uygun bir diyet rejiminin başlanması gerekir. Bunlara ilaveten kontrol altına alınamayan hipertansiyon nedeniyle riskli gebelerde, güvenliği kanıtlanmış antihipertansif ilaçları başlamak gerekmektedir.
Küçük tansiyon yükselmesine ne iyi gelir?
Küçük tansiyonu normalde düşürecek bir sebze, meyve ve bitki çayı veya aktarlarda satılan etkinliği kanıtlanmış ürün yoktur. İlk yapılması gereken şey, küçük tansiyonun yükselmemesi için diyet ve uygun yaşam şeklidir. Örneğin, düzenli egzersiz atar damarlarımızı gevşeterek küçük tansiyonu düşürebilmektedir. Ayrıca aşırı tuz tüketiminden kaçınmak gerekir. Ancak bunlara rağmen hala küçük tansiyon değerleri yüksek ise en kısa zamanda bir kardiyoloji hekimi tarafından hastanın değerlendirilmesi gerekmektedir.
