Trigliserid düzeylerinin normalin üzerine çıkması beraberinde birçok sağlık sorununu da getirebilir. Peki, trigliserid yüksekliği neden olur? Değerleri korumak için neler yapılmalıdır? İstanbul Florence Nightingale Hastanesi’nden Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Tolga Şahin, trigliserid yüksekliği ile ilgili ayrıntıları anlattı.
TRİGLİSERİD VÜCUT İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
İnsan kanında 2 ana tür yağ molekülü bulunmaktadır. Trigliserid kanımızda kolesterol ile birlikte bulunan iki ana yağ türünden birisidir. Hiperlipidemi, kan lipid (yağ) seviyelerinin normalin üzerine çıkmasına verilen tıbbi bir isimdir. Hiperlipidemi denildiğinde her ne kadar toplumda çoğunlukla kolesterol yüksekliği akla gelse de vakaların ciddi bir kısmında kolesterol ve trigliserid yüksekliği bir arada bulunur. Trigliserid vücutta daha çok depo enerji kaynağı olarak bulunan diğer yağ molekülüdür. Yediğimiz gıdalarla aldığımız ancak hemen kullanmadığımız kaloriler vücut tarafından trigliseride dönüştürülerek çoğunlukla derialtı yağ dokusundaki hücrelerde ve karaciğer hücrelerinde depolanır. Trigliseridler özellikle uzun süreli açlık dönemlerinde veya yemek öğünleri arası uzayan periyotlar olduğunda çeşitli hormonların etkisi ile parçalanarak kana salınır ve dokularda enerji kaynağı olarak kullanılırlar. Trigliserid de aynı kolesterol gibi normalde kanda belirli bir miktarda bulunur. Trigliserid düzeylerinin normalin üzerine çıkması beraberinde birçok sağlık sorununu da getirebilir.
TRİGLİSERİD YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?
- Hayvansal yağlardan zengin beslenme
- Karbonhidrattan zengin, aşırı kalorili gıdaların normalin üzerinde tüketilmesi
- Günlük yakılan ortalama kaloriden daha yüksek kaloride besin alınması
- Hareketsizlik,
- Obezite
- Diyabet, insülin direnci
- Cushing hastalığı veya sendromu, hipotiroidi, böbrek yetmezliği gibi çeşitli hormonal hastalıklar
- Aşırı alkol tüketimi
- Bazı ilaçlar
- Doğuştan genetik trigliserid yüksekliği ile giden nadir bazı hastalık ve sendromlar
TRİGLİSERİD DEĞERİ KAÇ OLUNCA TEHLİKELİ?
Normalde yetişkin bir bireyde trigliserid düzeyi 150 mg/dl’nin altında olmalıdır. Trigliserid düzeyi: 150-499 mg/dl arası hafif yüksek; 500-1000 mg/dl arası orta derecede yüksek; 1000 mg/dl’nin üzeri ise çok yüksek trigliserid değerini gösterir. Kolesterol de ise 200 mg/dl üzeri yüksek olarak kabul edilir. 150mg/dl üzeri yüksek kabul edilen trigliserid değerleri 400-500 üzerine çıkarsa ani kalp krizi ve şiddetli pankreatite yol açabilir.
TRİGLİSERİD YÜKSEKLİĞİ NASIL DÜŞER?
Trigliserid yüksekliğinde tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavileri olarak 2 ana grupta toplanabilir. Yaşam tarzı değişikliği tedavinin olmazsa olmazıdır. Hastanın vücut yapısına uygun şekilde düzenlenen düşük kalorili diyetler, egzersiz yapma, kilo verme tedavide ilk basamağı oluşturur. Diyet sırasında basit karbonhidratları yoğun miktarda içeren, glisemik indeksi yüksek ekmek, unlu mamüller, meyve suyu, tatlılar günlük diyetten ciddi oranda kısıtlanmalıdır. Ayrıca kırmızı et, tereyağı, kızarmış gıdalar, doymuş yağlar gibi hayvansal yağ içeren besinler, yağlı süt ve süt ürünlerinin de tüketimi azaltılmalı ve kalori kısıtlaması yapılmalıdır. Alkol kullanılıyorsa kesilmesi ve haftada 1-2 kez de balık tüketmek de trigliserid seviyelerini düşürmede etkilidir. Bu genel önlemlerle değerleri düşürülemeyen hastalarda çeşitli ilaçlar ve Omega-3 balık yağı içeren ürünler medikal tedavide kullanılabilir. Kan yağları 18-20 yaşından itibaren 5 yılda bir kez, 40 yaş üzeri erkeklerde ve 50 yaş üzeri menopoz sonrası kadınlarda 2 yılda bir, 8-12 saatlik açlık sonrası kan verilerek ölçülmeli ve kontrol edilmelidir. Yapılacak taramada kan total kolesterol, trigliserid, HDL-Kolesterol ve LDL-Kolesterol seviyeleri ölçülmelidir. Medikal tedavide kullanılan ilaçların ciddi yan etkileri olabilmesi ve hastaya göre uygun ilacın seçilmesi gerektiğinden, hastaların uzman görüşü almadan ilaç kullanmaları ciddi negatif sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle medikal tedavi mutlaka ilgili uzman branş doktoru önerisi ve kontrolü altında alınmalıdır.
