İdrar yollarının iltihaplanması olarak tanımlanabilecek sistit, kadınlarda oldukça sık rastlanılan bir sağlık problemi. Peki sistit belirtileri neler? Sistit nasıl geçer? Sistit partnerden bulaşır mı? Sistit olmaması için neler yapmalı, nelerden kaçınmalı? Acıbadem Fulya Hastanesi Üroloji Uzmanı Dr. Hakan Çakır sistit hakkında merak edilenleri anlattı.
Sistit nedir?
Sistit, idrar torbası, diğer adı ile mesanenin enfeksiyonunu ifade eder. Mesane dediğimiz organ, idrar yollarının karın alt bölgesinde yer alan idrarı depolayan kısmıdır. Tüm kadınların neredeyse yarısı, yaşamları boyunca en az bir sistit atağı yaşayacaktır. Neredeyse her üç kadından birinin 24 yaşına kadar en az bir sistit atağı geçirmesi beklenir. Erkeklerde prostat tutulumu olmayan tek başına akut sistit çok nadirdir, farklı sebepleri olabilir.
Sistit neden olur?
Risk faktörleri arasında cinsel ilişki, spermisit kullanımı, yeni bir cinsel partner, idrar yolu enfeksiyonu öyküsü olan bir anne ve çocukluk döneminde idrar yolu enfeksiyonu öyküsü bulunur. Komplike olmayan sistitlerin çoğuna E. coli neden olur. E. coli, bağırsaklarımızda normalde bulunan, ayrıca çevrede de yer alabilen bir bakteridir; yiyeceklerde ve arıtılmamış suda da bulunabilir.
Sistit belirtileri neler?
Sistitin en tipik ve sık görülen belirtileri olarak; idrarda yanma, sık idrara çıkma, az miktarda idrar olmasına rağmen sıkışıklık ve idrar yapma ihtiyacı sayılabilir. Ayrıca daha az sıklıkla idrarda bulanıklık ve koku ile idrarda kanama görülebilir.
Kanamalı sistit neden olur?
Mesanedeki enfeksiyon, mesane duvarından kanamaya sebep olabilir. Kanama az miktarda pembeleşmeden pıhtılı kanamaya kadar değişik seviyelerde gözlenebilir. Anlamlı kan kaybı yaratacak bir durum değildir, az miktarda kanama da belirgin kırmızılık yaratabilir.
İlişki sonrası sistit yıllardır devam ediyorsa sebebi ne olabilir?
Kadınlarda mesane ile dış ortam arası mesafe kısadır ve idrar yolunun açıldığı bölge bağırsakta bulunan bakterilerin daha rahat bulaşabileceği konumdadır. İlişki, bakterilerin idrar yolu çıkışına taşınmasına sebep olarak mesaneye ulaşması ve enfeksiyon sebebi olmasını kolaylaştırır.
Yıllardır süren, tekrarlayan sistitin sebebi ne olabilir?
Yılda en az üç veya altı ay içinde iki kez gerçekleştiği durumda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonundan bahsederiz. Sistitin neden olduğunu anlatırken saydığımız risk faktörlerine ek olarak menopoz sonrası kadınlarda östrojen yetersizliğine bağlı değişiklikler, mesane sarkması, idrar kaçırma, idrarı tam boşaltamama gibi sebepler de eklenebilir. Doktorunuzun önereceği uygun ileri ürolojik tetkikler ve incelemeler yapılabilir.
Sistit partnerden bulaşır mı?
Sistite en sık sebep olan bakteri bağırsak sisteminde bulunur. İlişki bakterilerin yer değiştirmesi ile enfeksiyonu kolaylaştırsa da partnerden bulaşan ve partner tedavisi gerektiren bir durum değildir.
Sistit için yapılabilecek testler nelerdir?
Sistit tanısı için idrarın kimyasal ve mikroskopik incelemesini içeren, sonucu aynı gün çıkabilen tam idrar analizi ve daha basit olan daldırma çubuğu testi yapılabilir. Atipik semptomları olan ve uygun antimikrobiyal tedaviye yanıt vermeyen hastalarda idrar kültürü alınması önerilir. İdrar kültürü besi yerine ekilerek enfeksiyona neden olan bakterinin üretilmesi, tanımlanması ve antibiyogramı ile hangi antibiyotiğe hassas veya dirençli olduğunun saptanmasını sağlayan, genelde 2 – 3 günde sonuçlanan bir testtir. İdrar kültürü örneğinin sağlıklı sonuç vermesi için öncesinde antimikrobiyal ilaç kullanılmamış olması tercih edilir.
Sistit olmaması için neler yapmalı, nelerden kaçınmalı?
- Öncelikle risk faktörlerine dikkat etmemiz gerekir. Yeterli su içmeli ve düzenli aralıklarla idrara giderek temiz akımı sağlamalıyız.
- İlişki sonrası idrar yapmak, idrar yoluna bulaşabilecek bakterileri dışarı atmak için çok önemlidir.
- Dışkılama sonrasında bakterilerin taşınmaması için arkadan öne doğru temizlik yapmaktan kaçınmalıyız.
- Havuz veya deniz sonrasında ıslak mayo ile kalmak, ayrıca çok sıkı ve kapatıcı iç çamaşırları kullanmak risk teşkil edebilmektedir.
- Bazı çalışmalar probiyotiklerin de koruyucu olduğunu göstermiştir. Doktorunuzun gerekli gördüğü durumlarda düşük doz koruycu antimikrobiyallerin de tekrarlamaları önlemede yeri olabilmektedir.
Sistit nasıl tedavi edilir?
Sistit, idrar yollarına uygun antimikrobiyal ilaçlar ile tedavi edilir. 2019 yılında Avrupa Komisyonu, florokinolon grubu antibiyotiklerin etkisizleştirici ve potansiyel olarak uzun süreli yan etkileri nedeniyle kullanımını kısıtladı. Bu nedenle komplike olmayan sistitte, florokinolon grubu antibiyotikler yalnızca, bu enfeksiyonların tedavisi için yaygın olarak önerilen diğer antibakteriyel ajanların kullanılmasının uygun olmadığı düşünüldüğünde kullanılabilir.
