Bağırsak iltihaplanması olarak bilinen Gastroenterit, her yaştan insanı etkileyebilir, ancak özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar daha yüksek risk altında. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Vedat Göral, gastroenterit belirtileri, nedenleri, teşhisi, tedavisi ve korunma yollarına dair merak edilenleri detaylıca anlattı.
Gastroenterit nedir?
Çeşitli virüsler, bakteriler veya toksinlere bağlı olarak ortaya çıkan, ishal, kusma , karın ağrısı ile krampa sebep olan, mide ve bağırsaktaki iltihabi olaylardır. Gastroenteritin en yaygın sebebi daha önceden enfekte olmuş bir kişiyle temas veya kontamine yani virüs bulaşmış besin ya da suyu yemek-içmektir. Eğer kişinin başka bir hastalığı yoksa çoğu zaman bu durum bir iki günde kendiliğinden iyileşir
Gastroenteritin belirtileri nelerdir?
Karında kramp tarzda ağrı, bulantı, kusma, ishal ve üşüme, ateş şeklinde belirtiler yapabilir. Ayrıca, kas ağrıları ve baş ağrısı da oluşabilir. Semptomları, bakteri veya virüs sonraki 1-3 gün içinde ortaya çıkabilir ve hafif ile, şiddetli arasında değişebilir. Semptomlar genellikle bir veya iki gün sürer, ancak bazen 14 güne kadar da sürebilir.
Gastroenterit neden olur?
Kirli su veya gıdaların tüketilmesi, hijyen kurallarına uyulmaması sonucu oluşur. En sık sebep, Norovirus veya Rotavirus’ lardır. Ayrıca, E. Koli, Şigella, Salmonella veya diğer bakterilere bağlı da olabilir. Bazı kabuklu deniz ürünleri, özellikle çiğ veya az pişmiş istiridyeler de hastalığa neden olabilir. Kirlenmiş içme suyu, viral ishalin bir nedenidir.
Gastroenterit kimlerde olur?
Bakteri veya virüs alan her kişide bu hastalık olabilir. Özellikle, bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için viral gastroenterit (mide üşütmesi) ölümlere neden olabilmektedir. Okullarda, bakım evlerinde, kreşlerde ve diğer toplu yaşanılan yerlerde daha sık olabilmektedir.
Gastroenteritin teşhisi nasıl konur?
Basit bir karın muayenesi, gaita yani dışkı testi ve kan testi ile rahatlıkla teşhis konur.
Gastroenterit nasıl tedavi edilir?
Kirlenmiş olabilecek yiyecek ve sulardan kaçınılması ve ellerinizi iyice ve sık sık yıkamanız tavsiye edilir. Bulantı, kusma ve karın ağrısı için çeşitli ilaçlar kullanılır. Hasta, bu dönemde evde istirahat etmelidir, sulu, yumuşak ve besleyici değeri iyi olan gıdalar tüketmelidir. Karın ağrısı, ishal ve bulantı giderici ilaçlar kullanılır. Bazı vakalarda, düzelme olmazsa, hastaneye yatırıp, serum ve damardan ilaç tedavisi verilmelidir.
Gastroenterit ne kadar sürer?
Genelde 2-5 günde düzelir. Hafif vakalarda 1-2 gün, daha ağır vakalarda 5-7 gün sürebilir. Bazen 2 haftaya kadar uzayabilir.
Doktora ne zaman gidilmeli?
Aslında her vakada, mutlaka doktora görünmek lazım, tetkik yapılması ve sonra ilaç tedavisi başlanması gerekir. Hastanın hemen tedavisi edilmesi. Hastadan diğer aile bireylerine bulaşmasına da engel olmak gerekir.
Gastroenteritin sonucunda ne olur?
Hafif vakalarda hemen düzelme olur. Ağır vakalarda, halsizlik, yorgunluk, tansiyon düşüklüğü, yürüyememe, iştahsızlık ve kusma devam edebilir. Bazen toplu salgınlarda, ölümler de olabilir.
Gastroenterite ne iyi gelir?
- Yatak istirahati, dinlenmek, hafif, besleyici, gıdalar verilmelidir. Sadece iyi şişelenmiş su veya karbonatlı su için.
- Kirli sudan yapılmış olabileceğinden, buz küplerinden kaçının.
- Dişlerinizi fırçalamak için, şişelenmiş su kullanın.
- Soyulmuş meyveler, çiğ sebzeler ve salatalar dahil olmak üzere insan elinin değdiği çiğ yiyeceklerden kaçının.
- Az pişmiş et ve balıktan kaçının.
Önleme
- Çocuğunuza aşı yaptırın. Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere bazı ülkelerde rotavirüsün neden olduğu gastroenterite karşı bir aşı mevcuttur. Çocuklara yaşamın ilk yılında verilen aşı, bu hastalığın şiddetli semptomlarını önlemede, etkili görünmektedir.
- Ellerinizi iyice yıkayın. Ve çocuklarınızın da, yaptığından emin olun. Çocuklarınız daha büyükse, özellikle tuvaleti kullandıktan sonra, ellerini yıkamayı öğretin.
- Bebek bezini değiştirdikten sonra ve yemek hazırlamadan veya yemeden önce de ellerinizi yıkayın. Ilık su ve sabun kullanmak ve elleri en az 20 saniye boyunca ovmak, en iyisidir. Sabun ve suyun bulunmadığı zamanlar için dezenfektan mendil ve el dezenfektanı taşıyın.
- Yemek kaplarını, bardakları ve tabakları paylaşmaktan kaçının. Banyoda, ayrı havlu kullanın.
- Yiyecekleri, güvenli bir şekilde hazırlayın. Tüm meyve ve sebzelerinizi, yemeden önce yıkayın. Mutfak yüzeylerini üzerlerine yemek hazırlamadan önce temizleyin. Hastaysanız, yemek hazırlamaktan kaçının.
- Mesafenizi koruyun. Mümkünse virüsü taşıyan kişilerle yakın temastan kaçının.
- Sert yüzeyleri dezenfekte edin. Evinizde viral gastroenterit varsa, tezgahlar, musluklar ve kapı kolları gibi sert yüzeyleri, ev tipi çamaşır suyu ile dezenfekte edin.
- Bir virüse maruz kalmış olabilecek çamaşırlara dokunmaktan kaçının. Evinizde viral gastroenterit varsa, çamaşırlara dokunurken eldiven giyin. Giysileri ve yatak takımlarını sıcak suda yıkayın ve en sıcak ayarda kurutun. Çamaşırlara dokunduktan sonra, ellerinizi iyice yıkayın.
