Kanlı ishal dizanteri olarak da adlandırılan bol sulu bir ishal çeşitidir. Kanlı ishal olunca tedavi yöntemide oldukça önemlidir. Peki kanlı ishal nedir? Neden olur? Nasıl tedavi edilir? Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Şafak Kızıltaş, kanlı ishal durumunu anlattı.
Kanlı ishal nedir?
Kanlı ishal; dışkıda çıplak gözle kan ve mukusun görüldüğü enfeksiyon ajanlarına bağlı gelişen ve çoğunlukla dizanteri olarak da adlandırılan bol sulu bir ishal çeşitidir. Enfeksiyon bulaşıcıdır. Enfekte gıdaların veya suyun ağız yoluyla sindirim kanalına girmesiyle hastalık ortaya çıkar. İnsandan insana bulaşabilmektedir. Uygun tedavi edilmezse özellikle çocuklarda ölümlere yol açabilmektedir. Kanlı ishalin en önemli etkeni Shigella adı verilen bir bakteridir. Bakteriyle olan kanlı ishale basilli dizanteri adı verilir. Yine Entamoeba hystolitica (amip ) adı verilen bir parazit de etkenlerden biridir ve bu etkenle ortaya çıkan kanlı ishale amipli dizanteri denmektedir. Bu bakteri ve parazit kalın bağırsak iç çeperine yapışarak burada iltihabi bir yanıt geliştirerek ülserlere yol açar ve kanlı ishale neden olurlar.
Kanlı ishal belirtileri nelerdir?
Başlangıç döneminde ateş, halsizlik, bulantı ve iştahsızlık gelişir. Bu dönem bulaştırıcılığın en yüksek olduğu dönemdir. Daha sonra kanlı, sulu ishal ve karında kramp tarzında ağrılar gelişir. Hastaya yeterli sıvı desteği verilmezse dehidratasyon denilen sıvı kaybına yol açar. Sıvı kaybı akut böbrek yetmezliğine kadar gidebilen ölümcül tablolara yol açabilmektedir. Yine diğer organlara enfeksiyon ajanının kan yoluyla ulaşması sonucu sistemik yaygın hastalığa neden olabilir ki bu tehlikeli bir durumdur. Özellikle amip etkenine bağlı karaciğer absesi bu tehlikeli durumların başında gelir. Dünyada yaklaşık 1 milyon kişi bakteri nedenli dizanteriden ölmektedir. Bu ölümlerin yaklaşık yarısından fazlası 5 yaş altındaki çocuklardır.
Kanlı ishal tanısı nasıl konur?
Tanlı ishalin tanısı dışkının mikroskopik incelemesinde akyuvarların görülmesi, amip etkeninin trofozoit denilen yumurtalarının görülmesi, dışkı kültüründe bakterinin üremesi ve dışkıda amip antijeninin görülmesiyle konulmaktadır. Ayrıca hekim gerek gördüğü takdirde kolonoskopi denilen yöntemle kalın bağırsağı inceler ve buradan alınan örnekler tanıya yardımcı olur. Yine bu yöntemin kanlı ishale neden olabilen ülseratif kolit, Crohn hastalığı, kolon tümörü ve virüslere bağlı kolit ( CMV , Adenovirüs gibi ) ve radyoterapiye bağlı radyasyon kolitinin tanımlanması ve dizanteriden ayrılmasında yardımcı olduğu hatırda tutulmalıdır.
Kanlı ishal olunca neler yapmalı?
Kanlı ishali olan bireyler okul, huzurevi ve toplu yaşam yerlerinden uzak durmalı ve başkalarına yemek pişirmemelidir. Tuvalet gereksinimini gördüğü yerler iyi dezenfekte edilmeli ya da bu tuvaletleri başkaları kullanmamalıdır. Özellikle ellerini iyice su ve sabunla yıkamalıdır. Gıda sektöründe çalışanlar ile çocuk bakıcıları bu süreçte istirahat etmeli ve başkalarına bulaştırmamaya dikkat etmelidir. Bu dönemde havuza girilmemelidir. Cinsel ilişkide de koruyucu önlemler önerilmektedir. Hastalık düzelene kadar bu önlemlere dikkat edilmesi başka bireylere hastalığı bulaştırmamak için önemlidir.
Korunmak için neler yapılmalıdır?
Kanlı ishalden korunmak için el temizliğine önem verilmeli, özellikle tuvalet ihtiyacı sonrasında eller en az 20 saniye su ve sabunla yıkanmalıdır. Yemek hazırlamadan önce de eller iyice yıkanmalıdır. Kaynağı bilinmeyen sular içilmemelidir. Hatta kaynağı bilinmeyen buzlar kullanılmamalı, sebze ve meyveler iyi yıkanmalı ve iyi pişirilmelidir. Ağız ve diş bakımında da temiz su kullanılmalıdır.
Nasıl tedavi edilir?
Kanlı ishalin tedavisinde en önemli adım sıvı kaybının önlenmesi ve ağızdan veya damar yoluyla sıvı desteği sağlanmasıdır. Saptanan enfeksiyon etkenine karşı antibiyotik kullanımı ikinci adımdır. Bakteri ve amipli dizanteride kullanılan öncelikli antibiyotik seçenekleri mevcuttur.
