Kişinin istemi dışında vücut kaslarının bir bölümünün ya da tamamının sarsılarak kasılması olan epilepsi (sara), beyin hücrelerinin normal dışı çalışmasının yol açtığı bir bozukluk. Epilepsi nöbetinin kısa süreli beyin fonksiyon bozukluğuna bağlı olduğu ve beyin hücrelerinde geçici anormal elektrik yayılması sonucu ortaya çıktığı biliniyor. Kişiyi her zaman ani bir atakla yakalayan sara nöbetlerinde ilk müdahale büyük önem taşıyor. Peki, Sara nöbeti geçiren bir kişiye ilk yardım nasıl yapılmalı? Sara nöbetinde hangi yöntemler doğru ve etkilidir, hangi müdahaleler yapılmamalıdır? Altınbaş Üniversitesi İlk ve Acil Yardım Program Başkanı Öğr. Gör. Özlem Karagöl, sara nöbeti geçiren bir kişiye tanık olunduğunda yapılacak doğru ilk yardım yöntemlerini anlattı.
SARA NÖBETİ BELİRTİLERİ NELER?
Öğretim görevlisi Özlem Karagöl’ün paylaştığı bilgiler şöyle:
Sara nöbetinin genelde normalde olmayan kokuların alınması, kas kasılmaları ve nöbetin hemen öncesinde bir bağırma ve çığlığın duyulması gibi belirtirlerle başladığını belirten Öğr. Gör. Özlem Karagöl, nöbetin aniden bilincin kaybolması ve şiddetli bir şekilde yere düşmeyle devam ettiğini söyledi. Nöbet geçiren bir kişiyle karşılaşıldığında öncelikle sakin olunması ve hastanın hareketlerinin kesinlikle durdurulmaya veya engellenmeye çalışılmaması gerektiğini vurgulayan Karagöl, yapılması gereken doğru ilk müdahaleleri şöyle sıraladı:
SARA NÖBETİNDE İLK YARDIM NASIL OLMALI?
- Hastayı güvenli bir yere yatırın veya alın.
- Yaralayabilecek ucu sivri veya sert eşyalardan hastayı uzaklaştırarak veya bunları hastanın yanından uzaklaştırarak hastayı koruyun.
- Sıkı giysileri varsa giysilerini gevşetin (kravat, kemer gibi), şayet takıyorsa gözlüğünü çıkartın.
- Sabit ve rahat olacak bir şekilde bir tarafa doğru yatırıp, tükürüğünün dışarı akmasını sağlayın.
- Rahat nefes alması için mümkünse ağzını ve solunum yolunu açık tutun.
- Asla ağzına bir şey sokmaya veya koymaya (örneğin, dişlerini sıkıyorsa açmaya veya su vermeye) çalışmayın.
- Nöbet sırasında ilaç vermeye çalışmayın, kendi kendinize nöbetin geçmesine yönelik bir şey yapmayın. Soğan, kolonya vb. şeyler koklatmayın.
- Epilepsi krizi olduğu bilinen bir kişi ise yapay solunum veya kalp masajı yapılmasına gerek yoktur.
- Hastanın üzerinde epilepsi hastası olduğunu ve neler yapılması gerektiğini açıklayan bir kart veya sağlık karnesi olup olmadığına bakın.
- Nöbetinin bitmesini bekleyin. Unutmayın ki, sıklıkla nöbet sonrasında kişi yorgun, ne yaptığını bilemez haldedir, dolayısıyla bu aşamada elinizden geldiğince sakin ve güven verici olun.
NE ZAMAN AMBULANS ÇAĞRILMALI?
Sara nöbetlerinin şiddetine göre ambulans çağrılmasına gerek oluşabilecek vakaların da yaşanabildiğini hatırlatan Öğr. Gör. Özlem Karagöl, “Hasta suda ya da yüzerken nöbet geçirdiyse, üzerinde epilepsi hastası olduğuna dair bilgi yoksa veya hastanın bu nöbetinin bir epilepsi hastalığına bağlı olup olmadığı bilinmiyorsa, kişi yaralanmış, gebe veya diyabetik ise, nöbet 5 dakikadan daha uzun süredir devam ediyor ve ikinci nöbet, ilk nöbet bittikten çok kısa bir süre sonra başlayıp kasılmalar bittikten sonra da kişinin bilinci açılmıyorsa mutlaka bir ambulans çağırılmalıdır.
