Şeffaf plak tedavisi nedir?
Şeffaf plaklar 3 boyutlu tarayıcı ve yazılım programları ile elde edilen kişiye özel ortodontik tedavi metodudur. Şeffaf plakların en büyük avantajı neredeyse görünmüyor olması. Bu özelliği sayesinde ortodontik tedavisini ertelemiş yetişkinler ve tel takmak istemeyen genç bireyler tarafından tercih sebebi oluyor. Şeffaf plak tedavisinde, her diş farklı yönde ve tedavi sonu konumuna doğru en kısa yoldan hareket ettiriliyor. Bunun sonucu olarak tedavi süresi klasik tel tedavisine göre yüzde 50 oranda daha hızlı oluyor.
Peki avantajları neler?
Şeffaf plaklar takılıp çıkarılabilir olduğu için hasta yeme içme alışkanlıklarını değiştirmek zorunda kalmıyor. Bu sayede tel tedavisindeki asitli içecek kullanımı ve ısırma yasakları gibi kısıtlamalar ortadan kalkıyor. Şeffaf plakların takılıp çıkarılabilir olmasının diğer önemli avantajı ise hastaların ağız hijyenini daha kolay sağlayabilmeleri. Alt çenesi geride olan ve büyüme gelişiminin uygun döneminde tedavi edilen genç bireylerde, bir yandan alt çenenin büyümesi stimüle edilirken bir yandan da hastanın dişleri düzeltilebiliyor. Şeffaf plakların çalışma prensibi tel tedavisin aksine, iterek çalıştığı için plaklar dişleri 2 mm kadar distale (geri) itebilir. Böylece çekimsiz tedavi yapma şansı artıyor. Hekimlere sunulan bolton analizinde diş genişlikleri milimetrenin 0.01 hassasiyetinde veriliyor. Bu sayede ideal kapanış için yapılacak aşındırma veya tedavi sonu (eksik dişler varsa) yapılacak protez boşlukları hassas bir şekilde ayarlanabiliyor. Yine tedavi başı ve tedavi sonu oklüzal temaslar (dişlerin birbiriyle teması) üç boyutlu tarayıcı ve yazılım sayesinde belirlenerek, tedavi sonrası nüks (geri dönme) riski azaltılabiliyor. Hastalar tedavi başında, dişlerinin tedavi sonunda nasıl görüneceğini görebiliyor. Hekimlerine istek ve beğenilerini ileterek tedavi planına katkıda bulunabilirler. Klasik tel tedavilerinde hastanın 4 ila 6 haftalık periodlar halinde klinikte muayenesi gerekirken şeffaf plaklarda bu takipler online ortamda yapılabiliyor. Özellikle pandemi gibi hayatımızı etkileyen koşullar düşünüldüğünde şeffaf plaklar tedavi sürecinin aksamadan devam etmesine olanak sağlıyor.
İstenilen sonuca ulaşmak için şeffaf plakların ne kadar ağızda kalması gerekiyor?
Şeffaf plaklar tedavinin zorluğuna göre farklı sayılarda gelir. Hastanın yaşı, istenilen diş hareketi, sistemik rahatsızlık gibi özellikler göz önünde bulundurularak plakların her biri 5, 7, 10 veya 14 gün; günde 20-22 saat kullandırılıyor. Ayrıca yoğun bireyler için plak takılmayan süreyi hesaplayan telefon uygulamaları da var. Kronometre başlamadan önce seçilen zaman hastaya plağını takmasını hatırlatacak olan alarmdır. Bu uygulamalar plak kullanma sürelerinin ve hasta konforuna verilen önemin işareti.
Şeffaf plakların bakımı nasıl yapılıyor?
Her zaman temiz plak temiz ağıza uygulanmalıdır. Ortalama 7-10 günde bir, sonraki plağa geçildiği için renklenme yapmıyorlar. Hastalar, plaklarını üretici firmaya ait temizleme kristali veya protez temizleyici tablet uygulanmış suda ya da oksijenli suda 15 dakika bekleterek temizleyebileceği gibi; sıvı sabun ile fırçalayarak da temizleyebiliyor. Kullanılan suyun ılık veya tercihen soğuk olması da önemli. Kaynar suda şeffaf plakların şekil değiştirebileceği unutulmamalı.
En etkili tedavi yaş aralığı hangisi? Çocuklarda ve yetişkinlerde tedavi farkı var mı?
Karışık dişlenmenin başladığı 6-7 yaşından itibaren gerekli ise her yaşta şeffaf plak tedavisi uygulanabiliyor. Çocuk hastalarda süt dişi çürüğüne, ark darlığı gibi faktörlere bağlı yer darlıklarının erken tedavisi çok önemli. Yapılan erken tedavi daimi dişlerin gömük kalması, çapraşıklık miktarının şiddetlenmesi gibi problemleri çözerek ileriki yaşlarda diş çekimi ile yapılacak tedavilerin çekimsiz yapılmasını, ikincil bir tedaviye gerek olsa bile tedavi süresinin ciddi olarak kısalmasını sağlıyor. Çocuk hastalarda kapanışın düzeltilmesi erken süt dişi temaslarına bağlı olarak ileride gerçekleşebilecek iskeletsel anomalileri de oluşmadan tedavi edebiliyor. İskeletsel olarak alt çenesi geride olan büyüme gelişimi uygun dönemde olan çocuklarda, çeneler arası uyumsuzluk alt çenenin büyümesi stimüle edilerek tedavi edilebiliyor. Şeffaf plaklarla erişkin hastalarda gelişim bittiği için dişsel düzeltmeler de yapılabiliyor. Plakların distalizasyonu (dişleri geri itme) kolaylıkla yapabilmelerinden dolayı çekimsiz tedaviler yapılabilir. Öne gelmiş azı dişleri distale edilebiliyor. Erişkinlerde çene uyumsuzluklarının tedavisi amaçlı yapılacak ortognatik cerrahi öncesi dişlerin seviyelenmesi de bu yöntemle sağlanabiliyor.
Çocuklar yetişkinlere göre sorumluluklarının farkında değiller. Şeffaf plak takma disiplinini nasıl sağlayabiliriz?
Diş hekimliğinde çocukların geniş hayal dünyasına girebilmek çok önemli. Çoğu diş hekimi tedaviye ilk defa gelen çocuk, hasta koltuğuna oturduğunda koltuğu yavaş hareketlerle hareket ettirip uzay gemisine veya ağızdaki sıvıları çeken suction’ı (tükrük emici) fil hortumuna benzetir. Çocuk hastalarda yakalanan bu uyum uzun süreli ortodontik tedavilerde tek başına yeterli olmayabiliyor. Çocuklara uygulanan ortodontik tedavi metotlarının da çocukların hayal dünyasına hitap edebilir olması gerekiyor. Klasik tel tedavilerinde renkli elastikler çocuk hastaların tuttuğu takım, ağırlıklı giydiği kıyafet rengi veya sevdiği renklere uygun veya gökkuşağı gibi rengarenk yapılabilirken şeffaf plak tedavilerinde stickables uygulamaları bu uyumu çok daha arttırıyor. Stickables, şeffaf plakların dışına uygulanan çocukların dikkatini çekecek aksesuarlar. Bu aksesuarlar kuru ve temiz plaklarda istenilen dış yüzeye uygulanan etiketler. Bu etiketlerin çocukların ilgisini çekecek çeşitli tema seçenekleri de mevcut. Şekiller, renkler, hayvanlar, doğa, spor aktiviteleri, emoji, yüzler, harfler ve sayılar gibi bir sürü tema çocukların hayal alemine hitap ediyor. Bu sayede çocuklar her plakta farklı etiketlerle kendini ifade ediyor. Bu sayede şeffaf plak tedavileri eğlenceli bir oyuna dönüşüyor.
Evlilik arifesindeki kişiler şeffaf plak tedavisi olabilirler mi? Tedavi süreleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Evlilik insanın en özel anlarından biri, belki de insanın en göz önünde olduğu gün. Bu günde hiçbir rahatsızlık hissetmeden gülümsemek tabii ki bu özel gün kadar kıymetlidir. Ortodontik anomalilere göre tedavi süreleri değişmekle beraber bazı vakalar 3-5 ay gibi kısa sürede tamamlanabiliyor. Düğün tarihi tedavi bitiminden önce ise şeffaf plak tedavilerinde düğüne kadar gülümsemeyi etkileyen ön grup dişleri düzeltmek mümkün olabiliyor. Düğün sonrasında ise tedaviye kalınan yerden devam edilebiliyor.
Sporla ilgilenen genç ve yetişkinler rahatlıkla şeffaf plak tedavisi görebilirler mi?
Klasik ortodontik tedavilerde (tel tedavileri), braketlere gelen bir darbe braket kopmasına neden olabiliyor. Bu durum tedavinin uzamasına neden oluyor. Sadece karate, güreş gibi sporlarda değil en sık tercih edilen futbol, basketbol gibi sporlarda dahi braket kopmasına neden olabilecek darbelere bireyler maruz kalabiliyor. Şeffaf plak tedavilerinde ise bu darbelerle plağın hasar görmesi neredeyse imkansız. Plaklar dişler üzerindeki koruyucu etkisi ile gelen kuvveti absorbe ederek dişlerde kırılma gibi hasar riskini azaltıyor.
INVISALIGN SAĞLAYICI ORTODONTİ UZMANI
DR. DT. MAHMUT DİKER
