Dört duvar ortasında, meskende olmak değil de endişe, bilinmezlik ve tasa, bunun yanında bir şeylere mecbur kılınmak bizi sıkıp yorabiliyor. Barınma, güvenlik, beslenme üzere temel gereksinimlerimiz karşılandıktan sonra dört duvar içerisinde bize hiçbir şey olmaz. Ancak buradaki eza, bizi sıkışmış ve sıkıntı durumda hissettiren şey, mecburen meskende olmak ve bu durumun sebebi, yani “Coronavirus”.
İlk başta yapmamız gereken şey önlem almak. Hem kendimiz hem sevdiklerimiz için bize birinci evvel hakikat kaynaklardan gelen önlemleri almak düşüyor.
Bunun dışında şayet evdeysek, çalışmak zorunda değilsek meskende yapabileceğimiz şeyler var. Konutta yapabileceğimiz şeylerden biri aslında günlük rutinimizi mümkün olduğunca bozmadan devam etmek.
*İyi beslenmek, güzel uyumak, sevdiklerimizle yüz yüze görüşemiyorsak telefonlaşmak, iletileşmek, manzaralı konuşmak. Meskende birlikte etkinlikler yapmak.
*Çocuklarımızın meskende kaliteli vakit geçirmesine yardımcı olmak tekrar bizim için şifa olacaktır. Zira konutta yapacak bir şeyiniz olmadığında ya da dışarı çıkmadığınızda, vakit da geçmiyor. Vakti verimli kullanmak bu noktada psikolojimize de güzel gelecektir.
*Evde olmanın avantajlarından yararlanıp kaçtır aklımızda olan mesken işlerini yapabiliriz. Ayrıyeten kendi başımıza yapabileceğimiz müzik dinlemek, meditasyon yapmak, cilt bakımı yapmak, dans etmek, idman yapmak, yemek yapmak, müzikal bir enstrümanla uğraşmak üzere sayısız şey var.
*Kaygılarımızla ilgili his ve fikirlerimizi birbirimizle paylaşmak bu noktada âlâ gelecektir.
*Korkularımız olabilir. Bilhassa çocukların bu noktada telaş ve kaygıları yüksek olabilir. Gerçek ya da yanlış edindiğimiz bilgileri paylaşmak, yanlışları düzeltmek, gerçek bilgileri teyit etmek ve farkındalığımızı arttırmak düzgün gelecektir.
KORKUYA YOL AÇAN TEMEL ETMENLER NELER?
– Hastalık kapma korkusu bizi vefat tasasına kadar götürebilir. Hastalıkla ilgili yeni bir gelişme, yeni haberler, yeni teşhisler, yeni sayılar duyduğumuzda, daima internet üzerinden, televizyondan ve başka medya araçlarından yeni haberler aldığımızda tasamız artabiliyor. Bu süreçte toplumsal medyada birçok bilgi olabildiğinden mümkün olduğunca bu yanlış bilgilerden kaçınmalı, teyit etmeliyiz.
Coronavirus ile ilgili her yeni gelişme korkuyu daha da yükseltebilir. Hasebiyle korku yükseldiğinde yaşanan bütün semptomlar (Uykusuzluk, duygusallıkta artış, olaylardan kolay etkilenme, bedensel hassasiyetler, kâbus görme, içe kapanma, keyifsizlik vb) bu süreçte yaşanabilir.
KORKU İLE BAŞ ETMENİN YOLLARI NELER?
– Herkes farklı yapı ve farklı kişilik özelliklerine sahiptir. Münasebetiyle Coronavirüsten ortaya çıkan toplumsal krize herkesin reaksiyonu de farklı olabilir. Kimimiz daha çok korkup kaygılanabilir, kimimiz de vurdumduymaz görünebiliriz.
Kaygıyı önlemede en kıymetli ögelerden biri kâfi bilgiye sahip olmak, bilgi kirliliği ve çok bilgiden, çok zihinsel meşguliyetten uzak durmaya çalışmak. Aklımıza makûs şeyler ya da istenmeyen hisler geldiğinde krizin idaresinin uzman bireylerde olduğunu düşünmek bizi rahatlatabilir. Devletin bu bahiste aldığı kararlar ve siyasetler, sıhhat kuruluşlarının ve vatandaşların ağır eforuyla daima birlikte üstesinden gelebileceğimize inanmak düzgün gelecektir.
Sosyal medyadan uzak kalmak, muhtaçlığı olan yaşlı komşulara yardım etmek, onlar için gerekli önlemleri alarak markete yahut fırına gitmek kendimizi yeterli hissetmemizi sağlar. Sevdiklerimizle gün içerisinde manzaralı görüşmeler yapılabilir.
Özellikle çocukların ve ebeveynlerin telaş ve dehşetleri yüksek olabilir. Bu noktada çocukları Coronavirüs ile ilgili bilgilendirmeli, onların kaygılarını önlemeye çalışmalıyız.
ÇOCUKLARA VE YAŞLILARA BU SÜRECİ NASIL ANLATMALIYIZ?
– Çocuğu olanlar onlara hastalıkla ilgili bilgi vermeli ve dikkat etmesi gerekenleri söylemeli. Bizim tasamız da onları etkileyeceğinden onların da psikolojisini tahlil etmeli ve tasalarını önlemeye çalışmalıyız. Çocukların da gündelik rutinlerine devam etmeleri sağlanmalı, kitap okuyarak, ders çalışarak ve masa oyunları üzere aktivitelerle bu vakit kıymetlendirilebilir.
Bunun yanı sıra yaşlı komşularımız varsa onlara yardım etmek de kendimizi uygun hissettirecektir. Bu süreçte onlar için gerekli önlemleri alarak market ve fırından gereksinimlerini karşılamak, halini hatırlarını sormak uygun gelecektir.
ÖLÜM KORKUSU İLE NASIL BAŞ EDEBİLİRİZ?
– Bu kaygı insanoğlunun en temel, en derin dehşetidir ve her tehdit bu dehşetle alakalıdır aslında. Mevcut tedirginlik ve kaygımız temeldeki vefat endişemizi açığa çıkardıysa şayet kesinlikle yardım almalıyız. Tekrar süreçte, bu endişemizi artıracak haber ve paylaşımlardan uzak kalmakta fayda var. Zihinsel meşguliyetimizi hastalık, salgın ve vefatlar üzerinde tutmak durumu kolaylaştırmayacaktır.
KARANTİNA SÜRECİNDEN SONRA NE ÜZERE RUHSAL MESELELER ORTAYA ÇIKABİLİR?
– İzolasyon süreci atlatılıp salgın sona erdiğinde ve günlük yaşama geri dönüldüğünde o vakit bu sürecin bizde nasıl bir travmaya sebep olduğu anlaşılacak.
Sosyal izolasyon sürecinde geçmişte yaşadığımız bir ruhsal bozukluk yine ortaya çıkabilir. Bu süreçte sıhhat profesyonellerine istişareleri, çok mecbur kalmadıkça gidilmemesini önersek de klinik bir tanısı olanlar ve psikiyatri ilacı kullananlar bir biçimde ruh sıhhatinde farklılık hissederlerse bir sıhhat çalışanından takviye almaları yeterli gelecektir.
Bu toplumsal bir kriz ve biz de bunu lakin birlikte aşabiliriz. Bunun dışında kendimiz yeterli durumdaysak bizden daha güç durumda olan bireylere dayanak olmak, yardım etmek, onlar için korunarak gidip fırından ekmek almak, halini hatrını sormak, işe yaramak da bize uygun gelecektir.
YAZI: Uzman Psikolog Selin Karabulut
