Bir güç ve iktidar alanı, koltuk savaşlarının ve stratejik oyunların en ağır yaşandığı yer. Hayır, politik bir dünyadan değil, yalnızca ayrıcalıklı bir kalabalığın seçildiği defilelerin en ön sırasından, moda lisanıyla front row’lardan bahsediyoruz.
En lüks markaların ve yüzlerce tasarımcının koleksiyonlarını sergiledikleri, sırasıyla New York, Londra, Milano ve Paris’te gerçekleşen moda haftaları, hem sahne oldukları rengarenk sokak defileleri, hem de ağırladıkları kesim profesyonelleriyle dünyanın en değerli ve merakla beklenen etkinliklerinden biri. Bir hafta boyunca şık, tarz sahibi ya da defile çıkışı pusuda bekleyen sokak fotoğrafçılarının dikkatini cezbedecek formda giyinmiş bir moda güruhu başşehirleri işgal eder. Kıymet sırasına nazaran yazmıyorum; moda editörleri, yayın yöneticileri, satın almacılar, sponsorlar, ünlüler, moda danışmanları, PR’cılar,stylist’ler, blogger ve influencer’lar, “it girls”ler, akıl almaz bir trafik içinde kentte fink atarken defilelere yetişmeye çalışır, ortada poz verir, bir iki dedikodu yapar, moda etrafından beşerlerle selamlaşır ki tanışıklıklar değerlidir ve daima koşturur. Podyuma en yakın yerde, front row’da oturup oturmamaksa, Shakespeare’in olmak ya da olmamak problemi üzeredir. Front row herkese geçit vermez. Burada varlık göstermeye hak kazananlar, moda dünyasının tartışmasız en güçlü, en statü sahibi ve en tesirli insanları, en itibarlı sınıfıdır.
Onlar boşuna orada değiller; yetenekleri, keskin lisanları, vurucu bakışları ve markalar üzerinde kurdukları tesirin gücü paralelinde front row’a hükmederler. Birinci sıranın vazgeçilmez isimlerinden Anna Wintour ya da Suzy Menkes’in tek bir müspet tenkitle genç bir tasarımcının yolunu nasıl açabileceklerini ve elbette bunun tam zıddının de mümkün olduğunu biliyoruz.
Dünya moda haftalarını ve İstanbul Moda Haftası’nı geride bıraktığımız şu günlerde yalnızca dünyada değil İstanbul’da da front row’da neler döndüğünü, hangi markaların hangi aktörlere öncelik tanıdığını, front row’un değişen profilini, defilelerdeki oturma nizamını belirleyen PR stratejilerini merceğe alıyoruz.
FRONT ROW’UN YENİ SAHİBİ KİM?
Öncelikle dijitalleşme ile birlikte güç kazanan influencer’ların front row’un yeni sahibi olduğunun altını çizelim. Defile başladığı andan itibaren canlı yayınla milyonlara varan takipçilerini markayla buluşturan influencer’ların gücü tartışılmaz. Dünya moda haftalarını kaçırmayan gazeteci ve influencer Asena Sarıbatur da bu bahiste bize katılıyor ve front row müşahedelerini şöyle paylaşıyor:
“Milano, Paris ve İstanbul moda haftalarına katıldım. Bu kapsamda Prada, Fendi, Maxmara Sportmax, Elie Saab, Ann Demeulemeester, Uma Wang defilelerini izledim. Ay sonunda Tiflis Moda Haftası’na gidiyorum. İki dönemdir oradaki moda haftasını da takip ediyorum.
Front row yurtdışında çok daha yanlışsız yönetiliyor. Yer hengamesi yaşandığını görmedim hiç. Hatta geç kaldığın vakit oturman için yer açıp yardımcı oluyorlar. Influencer’ların son devirde tesirini daha çok görüyoruz. Front row’un temsilcisi onlar üzere. Lakin kesinlikle dalın başka kıymetli temsilcilerine de gerekli kıymet veriliyor. Paris’te ünlüler hem front row’da hem sokakta çok ön planda. Bizde de durum tıpkı. Ünlü dizi oyuncuları magazine yansısın diye davet ediliyor. Lakin bu noktada asıl önde oturması gereken moda insanları ihmal ediliyor. Bence bu yanlış. Zira moda haftalarında biz üzere profesyoneller defileleri en gerçek formda ve anlık olarak toplumsal medyada, akabinde da yazılı mecralarda paylaşmak üzere en önde izliyoruz. Bu bir statü göstergesi değil, olmamalı da.
Ara orta front row’da koltuk kavgalarına rastlıyorum. Birkaç sene evvel İstanbul Moda Haftası’nda benimle ya da blog yazan arkadaşlarımla yan yana oturan mecmua editörü arkadaşlarım, ‘blogger’larla yan yana mı oturacağım?’ diye olay yaratıyorlardı. Lakin bugün artık blog yazmayan fakat toplumsal medyada kelam sahibi olan ve tıpkı anda öbür işler de yapıp kendini gösteren influencer’ların çok daha ön planda olduğunu görüyoruz. Ben birebir anda gazetede yazan biri olarak yazılı mecraların, klâsik medyanın değerini asla göz gerisi edemem. Çok değerli. Lakin dijitalde de kelam sahibi olan isimlerin değeri unutulmamalı. Sanırım artık kabullenildi.
Dediğim üzere influencer’lar çok daha değerli bir noktada. Ancak bizde ve dünyada da yalnızca ünlü ve takipçisi yüksek olan lakin çok da kaliteli içerik üretmeyen insanlara ziyadesiyle paha verilebiliyor. Bu yeni dalgadan hoşnut değilim. Dijitalin kahramanları evet kıymetli lakin ürettikleri içeriğe bakılmalı, takipçi sayılarına değil.”
TAM BİR CADI KAZANI
Front row’da kimlerin oturacağının belirlenmesinde markalar ve tasarımcılarla birlikte çalışan ve asla da alkışlanmayan PR’cılar bu işi bir Rübik küpüne benzetiyor. PR Consulting Paris isimli PR şirketinden Nathalie Ours, front row’da en evvel, sırayla yayın yöneticilerine, yayın direktörlerine, sinema ve müzik dünyasının ünlü isimleri ve onların stylist’lerine, büyük markaların satın alma yöneticilerine, defile yapan tasarımcının aile ve arkadaşlarına ve influencer’lara yer verdiklerini anlatıyor. Bazen 300 kişilik bir salona 400 kişi sığdırabilmek, LCV yaptırmayanlara yer açabilmek, çalıştığı yayının yeterli temsil edilmediğini düşünerek tartışma çıkaranlara sakin bir eda ve diplomatik yollarla tahlil aramak ve asla evvelden bildirmeksizin son anda defilelere katılan Anna Wintour’a kesinlikle yer ayırmak; PR insanlarının karşılaştıkları meselelerden. Kısaca front row’un oturma nizamı ya da moda lisanıyla “seating”i tam bir cadı kazanı.
“BENİ TANIMIYORSAN İSMİMİ GOOGLE’LA!”
Front row’da neler döndüğünü anlamak, oturma tertibine hangi stratejiler doğrultusunda karar verildiğini âlâ okumak için işin mutfağına girelim dedik. 2013 yılından beri Mercedes-Benz Fashion Week Istanbul’un resmi PR ajansı olarak hizmet veren L’Appart PR’da yönetici direktör misyonunu sürdüren Gökçe Algan sürecin nasıl işlediğini anlatıyor: “Moda haftası bir cümbüş aktifliği değil, sektörel bir aktiflik, tasarımcıların koleksiyonlarını dal profesyonellerine birinci sefer gösterdikleri an. Hasebiyle front row’da öncelik her vakit bölüm profesyonellerinin olmalı. Yeri geldiğinde dizayncı ailesini de art sıraya yerleştirmeyi tercih ediyor, böylece kesim profesyonellerine daha fazla yer açabiliyor. Lakin toplum genelinde maalesef bu kıymetli ayrımı yapmakta zorlandığımız için front row konusu daima bir sorun olmaya devam ediyor. Kendi defilelerimizde her vakit yerli ve memleketler arası mağazaların satın alma grupları, basın mensupları, alanında aktif influencer öncelikli isimlerimiz. Onun dışında kesimin tasarımcıya katma paha sağlayabilecek kıymetli isimlerinin de ön sıradan koleksiyonu izlemeleri değerli. Her defile için, tasarımcının kendisi ve takımıyla bir ortaya gelerek oturma tertibini oturma planları üzerinde tamamlıyoruz, hasebiyle aslında herkesin yeri defileden evvel belirlenmiş oluyor. Burada en büyük sorun Türkiye’de maalesef LCV kültürünün yerleşmemiş olması. Davetiyelerde LCV’nin mecburî olduğu belirtilmesine karşın davetliler LCV yapmıyorlar, son anda aktifliğe katıldıklarında onlar için bir koltuk belirlenmemiş oluyor ve tek bir kişi bile tüm oturma planını bozabiliyor. Aslında herkesin elindeki bilette belirtilen koltuğa oturması halinde çok kolay çözülebilecek bir durum kimi vakit büyük bir krize dönüşebiliyor.
Kendi biletinde yazan koltuğa değil, ön sırada oburunun koltuğuna oturmuş bir ünlü isim, kendisinden nazikçe biletinde belirtilen koltuğa dönmesini rica eden grup arkadaşıma çıkışıyor: ‘Sen benim kim olduğumu biliyor musun?’ Fakat bu ‘ünlü’ isim, takım arkadaşımızın tanıyacağı kadar da ünlü değil, hasebiyle tanımadığını söylüyor ve kelamda ünlü bombayı patlatıyor: ‘İsmimi Google’la o zaman!’”
TÜRK MARKALARININ FRONT ROW KARARLARI
İstanbul İrtibat kurucusu Gülin Bayındır Barlak ise Türk marka ve tasarımcıların davetlileri hangi stratejiler doğrultusunda ve hangi sırayla oturttuğunu ayrıntılarıyla açıklıyor: “Defile tarihinden bir buçuk ay öncesinde dizayncılar ile toplantılar yapıyor akabinde PR stratejisini belirliyoruz. Birinci öğreniyoruz. Örneğin, Brand Who markası için satış noktalarının satın alma grupları herkesten evvel gelir, onların ön sıraya oturtulmasını ister. Zeynep Tosun da birebir biçimde satın alma kümeleri, yabancı basın, sonra ailesi üzere bir sıralama ister. Sudi Etuz markası için öncelik her vakit ailesidir. Bora Aksu ise öncelikle stylist’lerin, işbirliği yapabilecek marka sahiplerinin ön sırada oturtulmasını dilek eder. Her markanın önceliği farklıdır.
Ön sıraya öncelikle tasarımcının istediği isimleri yerleştirdikten sonra geri kalan yerlere birinci olarak mecmua yayın direktörlerinin, gazetelerin kritik yazabilecek muhabirlerinin ve elbette en çok moda editörleri ve freelance çalışan stylist’lerin oturmasını isteriz.
Ön sıraya oturtulacağınızı biliyorsanız, büyük çanta ile değil küçük çanta ile gelmeli ve çantayı podyum kenarına değil dizlerinize koymalısınız. Podyumda yürüyen modelin yürüyüşünü ve dönüşünü engellememelisiniz. Bacak bacak üstüne atıp bacağını podyuma uzatanları da görüyoruz zira. Dar bir yerde oturacağınızı bilerek kıyafetinizi belirlemelisiniz. Art sıradakilerin görüşünü engelleyecek halde yüksek topuz yapmamalı, şapka takmamalısınız.”
SON SÖZ
Front row’da olmak, bilhassa moda başkentlerindeki defilelerde, çalışarak ve hak edilerek elde edilen bir rütbe ve statü. Orada kalabilmekse bambaşka bir savaş. İsmini vermek istemeyen Fransız bir moda mecmuasının yayın yöneticisi, “Bu makamı elde etmek kolay değil. Buraya eriştikten sonra ise şayet kimseyi tanımıyor ve ortamın yabancısı üzere davranıyorsan bunu değerliye ödersin. Front row’un gediklileri seni maksat tahtası olarak kullanıp üstten aşağıya süzer ve yasallığına meydan okurlar” diye anlatıyor. Kısaca yeni gelenler front row’da moda dünyasının o elitist halini ziyadesiyle hissederler.
Evet artık değişim başladı, eski vakitlerin asık hızlı yüksekten bakan moda otoriteleri yerlerini, farklı profillere, daha renkli simalara, tanınan oyunculara ve influencer’lara bıraktı. Instagram sayesinde artık defileler geniş kitlelere anında aktarılıyor ki bu da front row’un o ulaşılmaz ruhunu biraz törpüledi. Front row’un vazgeçilmez ve en güçlü ismi moda dünyasının kraliçesi Anna Wintour bile hiç değişmeyen hız tabirine küçük de olsa bir gülümseme kondurmayı başardı.
Belki de değişmeyen tek şey yalnızca modada değil insanların var olduğu her yerde devam eden ego ve koltuk savaşları.
Niola Lai
ELLE Hong Kong moda içerik yöneticisi
“Sanırım her markanın front row’la ilgili farklı bir stratejisi var. Chanel, Dior ve Louis Vuitton üzere markalar daha çok ünlüleri davet ederken Yohji Yamamoto, Jil Sander ve Marni gibiler davetlilere odaklanmadan büsbütün gösterisi önemsiyorlar. Bence Louis Vuitton, Dior ve Chanel markalarının defilelerinde en ön sırada olmak çok itibarlı. Front row’larda çoklukla yerime oturan bayanlarla sıkça karşılaşıyorum. Bu durum PR grubunun ortaya girmesiyle halloluyor.
Front row’larda son yıllarda ünlü isimlerin sayılarının arttığını gözlemliyorum. Gösteriye odaklanmak yerine sohbet ediyorlar.
Moda haftalarında gözlemlediğim tarzlara gelince; Off-White ve Balenciaga şeklinden Daniel Lee sonrası Bottega Veneta tarzına geçiş olduğunu, minimal ve burjuva giysinin öne çıktığını söyleyebilirim.”
Claudia Candano de la Peza
ELLE Meksika yayın yönetmeni
“Ben her markanın front row hakkında farklı bir stratejisinin bulunduğunu düşünüyorum. Ancak Amerikan ve İngiliz editörlerinin önceliğe sahip olduklarını gözlemliyorum. Çin marketi de front row ve genel manada moda haftalarında kıymet kazanmaya başladı.
Chanel, Louis Vuitton, Balenciaga, Celine, Saint Laurent, Valentino, Prada, Miu Miu ve Dior defilelerinin katiyen en prestijlilerinden olduğuna inanıyorum. Amerikalı editörler farklı bir yayından gelen öteki editörlerle yan yana oturmak istemiyor. Ve hiç kimse blogger’larla birlikte olmak istemiyor.”
Domnica Margescu
ELLE Romanya moda direktörü
“Aktör ve aktrislerin, müzisyenlerin son yıllarda front row’u daha çok işgal ettiklerini gözlemliyorum. Kimi beşerler yalnızca front row’da oturtulmadı diye defile başlamadan yeri terk ediyor. Evvelden gazeteciler ve satın almacılar front row’da otururdu. Şimdilerde oyuncular ve influencer’lar ön planda. Giysi tarzlarına gelince; bence Paris Moda Haftası çok elegan, New York relaks, Londra punk, Milano ise çok klasik.”
Marie Guerin
ELLE Belçika yayın yönetmeni
“Uzun yıllar boyunca front row’da ünlü gazetecileri, starları, satın almacıları gördük. Sonrasında Chiara Ferragni üzere bir sürü influencer istila etti front row’u. Ancak artık büyük bir değişim oldu. Dünyaca ünlü influencer’lar ve starlar yerine gazeteciler, satın almacılar ve lokal influencer’lar daha büyük yer kaplıyor. Hatta son defilelerde toplumsal medya hesabımız için ünlü isimlerin fotoğraflarını çekmek istedim lakin birini bulmak çok güç oldu. En kıymetli front row’lar bence Dior, Chanel, Louis Vuitton ve Versace. Lakin Balenciaga, Celine ve Saint Laurent’nın gösterilerinde en önü kapmak hem daha sıkıntı hem de çok daha itibarlı. Moda haftalarında gazetecilerin jean ve spor ayakkabı, ünlülerin büsbütün marka, influencer’ların ise sokak fotoğrafçılarının dikkatini çekmek için epey gösterişli bir tarzda giyindiklerini söyleyebilirim.”
YAZI: SELİN MİLOŞYAN
