Sağlık sıkıntılarında en çok şikayet edilen rahatsızlıklardan biri de gaz ve şişkinlik sıkıntılarıdır. İstikrarsız beslenme ve fazla hava yutma üzere çeşitli nedenlerin sindirim sistemini olumsuz istikamette etkilediği ve ve gaz, şişkinlik meselelerine nedeni doğuruyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı “Gaz ve şişkinlik ömür kalitesini etkileyen değerli bir sorun.” diyerek gaz ve şişkinlik sıkıntılarının nedenleri ve kurtulma yolları hakkında merak edilenleri yanıtladı.
GAZ ŞİŞKİNLİK PROBLEMLERİ NEDEN OLUR İŞLTE KURTULMANIN 9 ADIMI!
Modern çağın getirdiği hareketsizlik ve yanlış beslenme alışkanlıkları günümüzde kimi sıhhat problemlerinin daha fazla yaygınlaşmasına neden oluyor. Gaz ve şişkinlik şikayeti de o meseleler ortasında yer alıyor. Toplumumuzda yaklaşık her 4 şahıstan birinde görülüyor ve gastroenteroloji poliklinik müracaatlarının kıymetli bir kısmını oluşturuyor. Hastalar, midede ya da karında gaz, geğirme, karında şişkinlik ve çok gaz çıkarma yakınması ile başvurmaktadırlar.
”Gaz ve şişkinlik tedavisi epey zordur, hastalar ilaçlara karşın şikayetleri tekrarladığı için çoklukla mutsuzdurlar. Bu nedenle düzgün bir hekim-hasta işbirliği ile hastalara vakit ayrılarak sebeplerin ve düzeltilebilir faktörlerin anlatılması muvaffakiyet oranlarını artıracaktır” diyor. Karında şişkinlik ve gaz yakınmasının altta yatan faktörlerinin kesinlikle araştırılması gerektiğini belirten Doç. Dr. Suna Yapalı, rastgele bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa kişinin tükettiği besinler ve hayat biçimi ile alakalı olduğunu, alınacak kimi tedbirlerin sıkıntıyla gayrette yarar sağlayabileceğini söylüyor.
FAZLA YUTULAN HAVA SİNDİRİM SİSTEMİNİ ETKİLİYOR
Yutulan hava, sindirim sistemindeki gazın en değerli sebeplerinden birisi. Süratli yemek yemek, yemek yerken konuşmak, sakız çiğnemek, sigara, puro ya da pipo kullanmak, içecekleri pipetle içmek, derin iç çekmek daha fazla hava yutulmasına neden olurken gaz ve şişkinliğe yol açıyor. Hava dışarı atılamazsa aşağıya bağırsaklara inerek karında dolgunluk, şişkinlik ve ağrıya yol açabiliyor. Bu nedenle telaşeden uzak, yeterlice çiğneyerek yemek yemeli, yerken çok konuşmamalı, katı besinleri su ile yutmamalı, içecekler geniş ağızlı bardaklardan içilmeli, puro, pipo, sigara içmemeli, ağız açık uyumamalı ve derin iç çekmelerden kaçınılmalı.
PORSİYONLARI KÜÇÜLTEREK YAĞLI YİYECEKLERDEN UZAK DURUN!
Bir oturuşta büyük porsiyonlar yerine, daha az ve daha sık yemeye itina gösterin. Yemekler az yağlı olmalı zira yağ ve hava beraberliğinde mide içerisindeki basınç artıyor, ayrıyeten yağlı besinler mide boşalımını yavaşlatarak karında rahatsızlık ve şişkinliğe yol açıyor.
YEMEK SONRASI DİNLENMEK İÇİN YATMAYIN!
Kişinin oturuş ve duruş hali gazın bağırsaklara iletilmesinde değerli rol oynuyor. Oturma durumunda yutulan hava yemek borusundan geri çıkarak ağızdan atılırken, yatar durumda ise ince bağırsaklara geçiyor. Yemeklerden sonra sırt üstü yatmayın. Dik oturun, ayakta durun ya da yürüyüş yapın. Ayrıyeten birtakım bireylerde yapısal olarak karın kaslarındaki gevşeklik ve yemek sonrası kambur oturmaya bağlı olarak bağırsaklardan gaz çıkışı sağlanamıyor.
YÜRÜYÜŞ VE EGZESİZİ ALIŞKANLIK HALİNE GETİRİN!
Fiziksel aktivite bağırsakları daha tertipli hareket ettirerek gaz atılımını ve dışkılamayı kolaylaştırıyor. Yemeklerden 2 saat sonra yapılan yürüyüş gazın atılmasını sağlıyor. Ayrıyeten yoga üzere karın kaslarını çalıştıran idmanlar de sindirim kanalından gaz çıkışına yarar sağlıyor.
LAKTOZ İÇEREN BESİNLERE DİKKAT!
Bazı şahıslar belli karbonhidratları sindiremezler. Klasik bir örnek, süt eserlerinde bulunan ana şeker olan laktozdur. Bu nedenle, büyük ölçülerde laktoz içeren süt, yoğurt, ayran, krema, tereyağı ve dondurma tüketmek, kramp ve ishal ile birlikte artan gaz üretimine yol açabilir. Laktoz içerikleri düşük olduğu için kaşar peyniri, beyaz peynir, süzme peynir, labne peynir ve lor peyniri üzere peynir çeşitleri önemli semptomlara yol açmıyorsa tüketilebilir.
SEBZE VE LİFLİ BESİN TÜKETİMLERİNİ ABARTMAYIN!
Lifli besinler sindirim sistemi sıhhati için gerekli fakat lifli besin alımını yavaş yavaş artırın ve bedeninizin adaptasyonunu sağlayın. Çok zerzevat ve meyve tüketiminin de gaz üretimini artıracağını unutmayın.
GAZLI VE ŞEKERLİ İÇECEKLERE UZAKLIK KOYMA ZAMANI!
Gazlı içecekler, maden suyu, kola, bira, soda, fruktoz içeren meyve suları, tatlandırıcılar ve bu tatlandırıcıların kullanıldığı sakızlar dahil eserler ile efervesan tabletlerden (suya atıldığı vakit küçük gaz kabarcıkları çıkartarak köpüren eriyen tabletler) uzak durun.
BESİNLERİ TEK BAŞINA TÜKETEREK LİSTE OLUŞTURABİLİRSİNİZ!
Brüksel lahanası, lahana, brokoli üzere besinler daha fazla gaz üretimine yol açarak gaz ve şişkinlik yakınmasına yol açabiliyor. Bunun yanı sıra, sarımsak, soğan, fasulye, nohut, bakla, bezelye, havuç, kereviz, patates, patlıcan, mantar, turp, pırasa, kuru üzüm, muz, kayısı, erik, kiraz, çilek, kavun,karpuz, elma, ekşi meyveler (portakal, kivi, armut), şeftali, bulgur, mercimek, buğday tohumu, simit, hamur işleri, çok şekerli tatlılar da gaz üretimini artırıyor. Şahıstan bireye farklılıklar olmakla birlikte gaz ve şişkinlik yakınmanız varsa bu besinleri tek başına tüketin. Diyet günlüğü tutarak şikayetinizi artırdığını tespit ettiğiniz besinden uzak durun.
PSİKİYATRIK DAYANAK KURTARICI OLABİLİR!
Huzursuz Bağırsak Sendromu’nda, bağırsaktan ileti taşıyan sonlar çok faal oluyor ve olağan ölçüdeki gazın daha fazla ve daha faal hissedilmesine yol açıyor. Karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve/veya kabızlığa neden olabiliyor. Huzursuz Bağırsak Sendromu tanısı organik bir hastalık dışlandıktan sonra konulmalı. Doktor önerisi doğrultusunda ilaç tedavisi ve gerektiğinde psikiyatrik dayanak almaktan kaçınmayın.
GAZ VE ŞİŞKİNLİK PROBLEMLERİ BU HASTALIKLARIN HABERCİSİ OLABİLİR!
Gaz ve şişkinlik; sindirim sistemi yahut öbür karın içi organ kanserleri, bağırsak enfeksiyonları, inflamatuar bağırsak hastalıkları, karaciğer sirozu, kronik pankreatit ya da çölyak hastalığı üzere kıymetli hastalıkların habercisi olabilir. Ayrıyeten hassas bağırsak sendromu yahut laktoz intoleransı üzere altta yatan organik bir sorunun olmadığı lakin kişinin hayat kalitesini bozan durumlara bağlı da oluşabilir. Organik bozukluklar dışlandıktan sonra altta yatan hastalığı olmayanlarda şişkinliği ve gazı önlemeye yönelik tedbirlerle sorunun önüne geçilebilir.
HEKİMİNİZİN TEKLİFLERİNİ GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURUN!
Şişkinlik şikayeti olan pek çok kişi kendisinde besin intoleransı olduğundan şüphelenerek besin intolerans testlerine başvurmaktadır. IgG temelli kan örneği ile yapılan ticari testler besin intoleransı olmayan şahıslarda bile yüksek sonuçlar verebilmekte, hatta hayatınızda hiç tüketmediğiniz bir besine bile intolerans olduğunu gösterebilmektedir. Bu testler kıymetlidir ve ispat pahasının düşük olması nedeniyle Allerji, İmmunoloji ve Gastroenteroloji otoritelerince önerilmemektedir.
Bunun yerine besin intoleransından kuşku edilen besinlerin diyetten belli bir mühlet ile çıkarılması, şikayetlerin ortadan kalkması ve diyete ek edilmesiyle şikayetlerin tekrarlaması tanıya yardımcıdır. Ayrıyeten glutensiz diyet dalının büyümesi ile glutenin şişkinlik yaptığı inancı yaygınlaşmış ve glutensiz beslenme alışkanlığı meşhur olmuştur. Fakat bilinçsizce glutensiz beslenme, uzun devirde kalp ve damar hastalıkları, diyabet, obezite, kalp ve damar hastalıkları riskini artırmaktadır. Bu nedenle Çölyak hastalığı tanısı konulan şahıslar dışında uygulanmamalıdır.
